آنچه در کشور از منظر بنیه تولیدی اتفاق افتاده، گردن‌زدن تولید است

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا از روابط عمومی دانشگاه الزهرا، فرشاد مؤمنی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در اولین کنفرانس ملی علم، فناوری و پیچیدگی اقتصادی که امروز (سه‌شنبه ۲۲ مهرماه) در مرکز همایش‌های بین‌المللی دانشگاه الزهرا برگزار شد، با اشاره به راه‌حل‌های رویکرد پیچیدگی اقتصادی برای حرکت به سمت توسعه پایدار، گفت: به نظر می‌رسد وضعیت فاجعه‌آمیز اقتصادی  اجتماعی کنونی ایران به گونه‌ای است که چندان استدلالی برای نشان دادن وضعیت آن وجود ندارد و حتی در سطوح بالای تصمیم‌گیری کشور نیز به این نابسامانی اذعان می‌شود.

وی با بیان اینکه ارائه تحلیل‌ها از منشأ و دلایل اصلی آشفتگی و پیشنهاد تجویزهای راه‌گشا، راهی برای برون‌رفت از شرایط کنونی است، افزود: به نظر می‌رسد رویکرد پیچیدگی اقتصادی می‌تواند برای تحقق چنین هدفی مؤثر باشد. نظام تصمیم‌گیری‌های اساسی حتی در نهایت دلسوزی هم به واسطه اینکه تحلیل قابل قبولی از منشأهای اصلی ندارد، بیش از آن که در حل بحران‌های موجود، راهگشا باشد، شدت دهنده مشکلات است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی اظهار کرد: نظریه‌پردازان بزرگ توسعه، کانون اصلی بحران‌های اقتصادی را بازتولید دورهای توسعه‌نیافتگی مطرح می‌کنند. در اندیشه توسعه این بحث به طور جدی مطرح است که کشورهای توسعه نیافته با انبوهی از دورهای باطل روبرو هستند و اگر از بهره‌مندی از نظریه‌های اندیشمندان اقتصادی نباشد، با برنامه کوتاه‌نگر دولت، موجب هدر رفت منابع انسانی و طبیعی می‌شود.

 مؤمنی با بیان اینکه در شرایط کنونی و از آغاز دهه ۱۳۹۰ در ایران شاهد هستیم که مسیری که برای حل مسائل و مشکلات کشور انتخاب شده، نوعی بی‌اعتنایی مطلق نسبت است، مطرح کرد: دولت می‌تواند هم عامل توسعه باشد هم عامل انحطاط. زمانی می‌تواند عامل توسعه باشد که سبب رشد تولیدات شود و زمانی سبب انحطاط جامعه می‌شود که با سیاست‌های اتخاذ شده خود تولید مولد را متوقف کند.

وی گفت: در حال حاضر وجه امیدبخش ترسیم وضعیت ایران این است که راه‌حل مشکلات در دستان علم و فناوری است و اگر بتوانیم زور علم را از رانت و ربا در کشور بیشتر کنیم، می‌توان از شرایط فعلی عبور کرد.

 مؤمنی با بیان اینکه بسیار باعث تأسف است که آنچه به عنوان امور بدیهی در اقتصاد دنیا به کار گرفته شده در کشور ما هنوز نیازمند استدلال و اثبات است، افزود: براساس مناسبات فعلی، طبیعتاً به نظر می‌رسد که مسئولیت جامعه علمی سنگین‌تر شده است. وجه اول داده‌های رسمی علمی و بین‌المللی حکایت نوعی از کارافتادگی علم و فناوری در اقتصاد ایران و ترجیح وجوه نمایشی به وجوه عملی دارد.

وی با بیان اینکه اکنون در ساحت علم و فناوری شاهد این هستیم که مافیاهای علمی با پول پاشی برای خود دانشگاه می‌سازند تا از طریق کسب مشروعیت علمی، به فعالیت‌های اقتصادی خود بپردازند، ادامه داد: طی ۵۰ سال اخیر شاهد یک سقوط بی‌سابقه در بنیه تولیدی و اقتصادی کشور هستیم که علائم و نشانه‌های بسیاری در این زمینه وجود دارد اما مهم‌ترین آن وضعیت شاخص مبادله است. بر همین اساس مطالعات و داده‌های رسمی نشان می‌دهد که شاخص اقتصادی مبادله درپنج سال اخیر بین یک دوم و یک سوم شاخص مبادله در سال ۶۷ شده است.

مؤمنی با اشاره به کاهش نرخ صادرات در کشور از ۲۶ کشور به ۹ کشور طی یک سال اخیر، گفت: آنچه در کشور از منظر بنیه تولیدی اتفاق افتاده، گردن‌زدن تولید است.  یکی از عوامل مؤثر دیگر در بروز شرایط فعلی، سقوط وحشتناک عامل انسانی مولد در سهم اقتصاد است؛ بطوری که سهم مزد و حقوق کارگران از ۱۷ درصد در سال ۸۰ به پنج درصد در سال ۹۷ رسیده است.

وی با بیان اینکه به واسطه روند استثمار وحشتناک نیروی کار تولیدی در ایران، ما با پدیده شگفت فقر در سطوح بسیار گسترده در ایران مواجه شدیم، عنوان کرد: شکل‌گیری چنین شرایطی باعث شکستگی ابعاد مختلف کشور می‌شود و این نتیجه پشت کردن به دانایی‌های مولد است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه، یکی دیگر از عناصر بحران‌های کنونی را روند بسیار نامناسب افزایش وابستگی خلق هر واحد ارزش اقتصادی به خارج از کشور دانست و اظهار کرد: در حال حاضر انقلاب ارتباطات و تحول بنیادین در بحث‌های مربوط به هویت یکی از علل اصلی معضلات اقتصادی است. این در حالی است که در طول تاریخ هویت افراد براساس تولید و خلق آن‌ها بود اما در حال حاضر عنصر محوری هویت بخشی به افراد، سبک زندگی آن‌ها شده و در عناصر شکل‌دهنده این فرایند نیز، کلیدی‌ترین عنصر مصرف است که با بی‌تدبیری مسئولان کشور، جامعه به سمت مصرف‌گرایی بدون تولید ملی حرکتی بسیار سریع دارد.

 مؤمنی در ادامه به رقابت نامناسب بانک‌های خصوصی و تأثیر آن در بروز مشکلات اقتصادی در کشور اشاره کرد و گفت: بانک‌های خصوصی از طریق ورود به یک رقابت نادرست با بخش خصوصی مولد، نقش بزرگی در مشکلات اقتصادی ایفا کردند بطوریکه طی سه دهه گذشته بیش از یک سوم ظرفیت‌های ایران بلااستفاده مانده و یکی از بحران‌های اساسی طی این مدت، دسترسی به سرمایه در گردش بوده است.

وی با بیان اینکه بی‌رغبتی مطلقی که بانک‌های خصوصی در حوزه تلاش در جامعه ایجاد کردند و کشور را با انبوه بحران‌ها مواجهه کرده است، ادامه داد: براساس مطالعات و تحقیقات انجام شده، در هر جای دنیا که برنامه‌ای برای برون‌رفت بحران‌ها بوده، ملی کردن بانک‌های خصوصی به عنوان یکی از اولین و اساسی‌ترین راه‌حل‌ها مطرح شده است.  راه نجات و برون‌رفت از شرایط فعلی کشور را افزایش نرخ بازدهی بخش مولد است.

انتهای پیام/4021/