فضا و زندگی زمینی/ ۱۲؛
رصد تمدن‌های فرازمینی از سطح ماه/ فتح قمر زمین نزدیک است
دانشمندان بر این باورند که ساخت مرکزی روی کره ماه فرصت منحصربه‌فردی برای دریافت هرگونه سیگنال از تمدن‌های هوشمند دیگر ایجاد می‌کند.
گروه فناوری خبرگزاری آنا، اخیراً گروهی از پژوهشگران مقاله‌ای را به انتشارات ستاره‌شناسی و علوم سیارات آکادمی ملی علوم آمریکا ارائه داده و خواستار ساخت و راه‌اندازی «ستای» (SETI) رصدخانه رادیویی برای جستجوی هوش فرازمینی در سمت دور ماه شده‌اند. این کار با حمایت «برک‌ثرو لیسن» انجام شده که بزرگ‌ترین برنامه جستجو برای حیات فرازمینی در جهان است.
این انتشارات از اولویت‌های علمی دهه آینده می‌نویسد و سؤالات کلیدی و چالش‌های حوزه ستاره‌شناسی و نجوم را مشخص می‌کند. پژوهشگران در مقاله‌ای علمی که به این انتشارات فرستاده‌اند به یکی از بزرگ‌ترین مشکلات پیشرو برای جستجو حیات فرازمینی پرداخته‌اند: مقدار بسیار بالای تداخلات رادیویی روی زمین.
مزایای تلسکوپ رادیویی روی ماه
بر اساس مشاهدات طیف رادیویی، میزان صدا در سیاره زمین چنان بلند شده که یک سیگنال از تمدن فرازمینی به‌راحتی در میان صداها و امواج موجود گم می‌شود. بنابراین یک تلسکوپ رادیویی روی ماه نه‌تنها مشکل تداخل امواج رادیویی زمین را ندارد بلکه شانس دریافت سیگنال از تمدن‌های فرازمینی روی ماه بیشتر است چراکه اتمسفر زمین مانع از رسیدن بخشی از طیف رادیویی به سطح سیاره آبی می‌شود.
استفاده از ماه به عنوان بستری برای رادیوی ستاره‌شناسی ایده قدیمی است اما دانشمندان بر این باورند که با پیشرفت‌های فناوری امروزی می‌توان این رویای دیرینه بشر را عملی کرد و رصدخانه‌ای برای جستجوی هوش فرازمینی روی ماه راه‌اندازی کرد. به گفته اریک میشاد، محققی در مرکز تحقیقات جستجوی هوش فرازمینی برکلی؛ هزینه‌های حمل‌ونقل برای سفر به ماه طی چند دهه اخیر به‌شدت کاهش یافته و زیرساخت‌های آن تا حدودی فراهم شده است. شاید سفر به ماه و ساخت رصدخانه رادیویی روی آن در حال حاضر میسر نباشد؛ اما در آینده نه‌چندان دوری این کار امکانپذیر می‌شود.
جستجو برای حیات هوشمند از کجا شروع شد؟
تداخل امواج رادیویی همواره برای پروژه‌های علمی حوزه جستجوی هوش فرازمینی چالشبرانگیز بوده است. در بهار 1960 میلادی، فرانک دریک، دانشمند علوم سیاره‌ای، تلسکوپ رادیویی بزرگ رصدخانه «گرین بانک» واقع در ویرجینیای غربی را روی «تاو ستی» و «اپسیلون اریدانی»، دو ستاره که 12 سال نوری از زمین فاصله دارند، تنظیم کرد. دریک تمام طول تابستان آن سال را به بررسی سیگنال‌هایی پرداخت که گوش مکانیکی بزرگ گرین بوک شناسایی می‌کرد تا شاید پیامی از تمدن‌های فرازمینی دریافت کند که به دور این دو ستاره می‌چرخیدند.
پروژه دریک که با نام «اوزما» شناخته می‌شود، شروع مسیر پروژه‌های علمی جستجوی هوش فرازمینی شد. بلافاصله بعد از شروع مشاهدات، دریک سیگنالی با منشأ هوشمند کشف کرد. زمان و اندازه پالس‌ها خبر از هوشمند بودن می‌داد چراکه هیچ‌چیزی در دنیای طبیعی قادر به تولید سیگنال رادیویی به این آشفتگی نبود. دریافت پیامی از تمدن‌های فرازمینی تنها چند ساعت پس از شروع مشاهدات شانس محض به نظر می‌رسید اما مخالفت با اطلاعات دشوار بود. دریک در کتاب بیوگرافی خود نوشته است؛ هیچ‌کدام از ما تاکنون چنین صدایی را نشنیده بودیم. با چشمان متعجب به یکدیگر نگاه کردیم، آیا اکتشاف به همین راحتی بود؟
بررسی‌های بیشتر نشان داد که سیگنال کشف‌شده متعلق به یک هواپیما بوده است نه یک تمدن فرازمینی دور از زمین. این امر باعث دلسردی گروه تحقیقاتی دریک شد اما همین تشخیص اشتباه نقطه عطفی برای شروع پروژه‌های علمی جستجوی هوش فرازمینی شد. 60 سال از جستجوی دریک برای حیات فرازمینی می‌گذرد و دانشمندان تاکنون هزاران ستاره را به امید کشف سیگنالی از تمدن‌های فرازمینی بررسی کرده که بسیاری از آنها به نتیجه‌‌ای نرسیده‌اند.
چرا زمین جای مناسبی برای مطالعه امواج رادیویی نیست؟
از سوی دیگر تداخلات رادیویی روی زمین به دلیل رادارهای نظامی، برج‌های تلویزیونی، برج‌های مخابراتی و ماهواره‌ها به‌شدت شلوغ است، بنابراین شانس دریافت سیگنالی از تمدن‌های فرازمینی در میان این هیاهو به شدت کاهش می‌یابد. زمین هیچ‌گاه محل مناسبی برای ستاره‌شناسی رادیویی نبوده است چراکه اتمسفر ضخیمی دارد که مانع از رسیدن بخش بزرگی از طیف رادیویی به سطح زمین می‌شود. مشخصات فناوری‌های ارتباط رادیویی نیز این معادله را دشوارتر کرده است.
این در حالی است که ماه هیچ اتمسفری ندارد و هفته‌ها طول می‌کشد تا شب‌های آن تمام شود که این امر باعث کاهش صداهای رادیویی ناشی از خورشید می‌شود. طی یکی از مأموریت‌های مدارگردهای ماه در دهه 1960 میلادی مشخص شد که ماه مانند یک سپر طبیعی عمل می‌کند و سیگنال‌های رادیویی منتشرشده از زمین را مسدود می‌کند. به گفته فیلیپ زارکا، ستاره‌شناس و متخصص علوم سیارات؛ سمت دور ماه در شب‌های قمری ساکت‌ترین محل از نظر امواج رادیویی در جهان اطراف بشر به شمار می‌رود.
بنابراین اگر به دنبال دریافت و ثبت سیگنال‌هایی از گوشه و کنار منظومه شمسی هستیم، بهترین محل سمت دور ماه است. درواقع سکون و سکوت سمت دور ماه محیط مناسبی را برای دریافت سیگنال‌هایی به شمار می‌رود که منشأ آنها صدها سال نوری از زمین فاصله دارند.
چگونه ماه را به مقر دریافت سیگنال تبدیل کنیم؟
مقاله جدیدی که دانشمندان به انتشارات ستاره‌شناسی و علوم سیارات آکادمی ملی علوم آمریکا ارائه داده‌اند، دو رویکرد اصلی برای راه‌اندازی رصدخانه جستجوی هوش فرازمینی روی ماه تشریح شده است. نخستین رویکرد مدارگرد است، یک مدارگرد قمری می‌تواند هر بار که فراز سمت دور ماه می‌گذرد، سیگنال‌ها را دریافت و ثبت کند، سپس وقتی به سمن نزدیک ماه رسید، اطلاعات را به زمین مخابره کند.
یکی از مزایای اصلی مدارگرد، هزینه آن است. یک ماهواره کوچک با توانایی ردیابی دقیق به علاوه هزینه‌های پرتاب آن با بودجه 20 میلیون دلاری انجام می‌شود. البته این روش معایبی نیز دارد، برای مثال مدارگرد تنها زمانی قادر به ثبت سیگنال‌هاست که در فراز سمت دور ماه پرواز می‌چرخد.
یک مدارگرد به تمام آسمان ماه دسترسی دارد، در حالی که رصدخانه ثابت بوده و تنها بخشی از آسمان را در اختیار دارد و چرخش ماه عملکرد آن را محدود می‌کند. نخستین مشاهدات پروژه‌های علمی جستجوی هوش فرازمینی از مدار انجام خواهد شد. درنهایت بشر خواستار ساخت و راه‌اندازی تأسیسات رصدخانه‌ای روی سطح ماه است اما حتی در آن زمان نیز مشاهدات مدارگردها به پایان نخواهد رسید.
انتهای پیام/4021/پ
انتهای پیام/
