آیا ابتلای 20 درصد مردم سبب مصونیت اجتماعی در برابر کرونا می‌شود؟/ نقش مهم سلول‌های T در مبارزه با کرونا

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنیان گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، شیوع ویروس کرونا از اواخر سال 2019 میلادی آغاز شد و طولی نکشید که تمام دنیا را فراگرفت و کشورها را با بحرانی جدی روبرو کرد. تاکنون بیش از 697هزار نفر در جهان براثر ویروس کرونا جان خود را از دست داده‌اند. این یک فاجعه بزرگ است، اما شاید به میزانی نباشد که برخی در ابتدا از آن می‌ترسیدند. اخیراً شدت انتشار این ویروس در برخی کشورها کاهش یافته است و در پی آن برخی دولت‌ها قرنطینه را لغو کرده‌اند.

رفتار عجیب کرونا

نکته مهمی که وجود دارد این است که در طی 7ماهی که از شیوع کرونا می‌گذرد، این ویروس رفتارهای متفاوتی از خود نشان داده است. تب و لرز، سرفه، تنگی نفس و سختی در تنفس، درد بدن و ماهیچه‌ها، سردرد، از دست رفتن حس بویایی و چشایی، سوزش گلو، آبریزش و گرفتگی بینی، تهوع و استفراغ، اسهال و غیره همگی علائم ویروس کرونا تشخیص داده شده‌اند. این امر باعث شده کادر درمان و متخصصان با سردرگمی مواجه شوند.

پیش‌بینی و درک شیوع ویروس کرونا نیز دشوار است. به‌عنوان‌مثال، در کشتی کروز الماس پرنسس، جایی که احتمالاً ویروس نسبتاً آزادانه از طریق سیستم تهویه هوا گسترش یافته است، تنها 20درصد از مسافران و خدمه آلوده شده‌اند. همچنین داده‌های کشتی‌های نظامی و نیز شهرهایی مانند استکهلم، نیویورک و لندن نشان می‌دهد که عفونت‌ها حدود 20درصد بوده‌اند، یعنی بسیار پایین‌تر از آنچه قبلاً پیش‌بینی شده بود. این امر منجر به گمانه‌هایی شد مبنی بر اینکه اگر جامعه‌ای به حداقل 20درصد آلودگی برسد، می‌تواند به‌نوعی مصونیت از ویروس دست یابد.

آنچه محققان تاکنون بدان دست یافته‌اند این است که اگر آستانه 20درصد برای توقف رشد کرونا وجود داشته باشد، این اتفاق بسته به تعامل بین بسیاری از عوامل ژنتیکی، رفتاری، محیطی، سیستم ایمنی بدن و همچنین بیماری‌های زمینه‌ای، تنها در برخی از جوامع رخ خواهد داد.

واکنش کشورها به کرونا

با گسترش کرونا به تمام نقاط جهان، کشورها سعی کردند با اتخاذ سیاست‌ها و اقدامات مختلف ازجمله بستن مرزها، لغو پروازهای داخلی و خارجی، مقررات منع آمدوشد، تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها، پرداخت یارانه حمایتی، تست گسترده کرونا، توزیع ماسک، اجباری کردن پوشیدن ماسک و دیگر موارد، به مقابله با کرونا بپردازند. به‌عنوان‌مثال کشور چین با اعمال قرنطینه، تست گسترده کرونا و استفاده از فناوری‌های مختلف در مبارزه با کرونا بسیار موفق عمل کرد. اما درمقابل کشورهایی مانند انگلیس و هلند در ابتدا سیاست «ایمنی گله‌ای» را در پیش گرفتند، ولی با بالارفتن آمار مبتلایان و مرگ‌و‌میر مجبور شدند محدودیت‌هایی را ایجاد کنند.

کشور ایتالیا یکی از کشورهای اروپایی بود که در اوایل شیوع کرونا با موج گسترده‌ای مواجه شد و تعداد زیادی از مردم براثر این ویروس جان خود را از دست دادند. این کشور بلافاصله قرنطینه سراسری اعمال کرد و موفق شد آمار مرگ‌و‌میر را به‌طور قابل‌توجهی کاهش دهد. همچنین کشورهایی ازجمله نیوزیلند، آلمان، تایوان، نروژ، کره جنوبی و سنگاپور نیز با اقدامات سخت‌گیرانه مختلف، در مقابله با این بیماری موفق‌ عمل کردند.

یکی از کشورهایی که واکنش متفاوتی در مقابله با کرونا داشت، سوئد بود. این کشور برخلاف سایر کشورهای اروپایی محدودیتی اعمال نکرد و مردم به زندگی عادی خود ادامه دادند. مقامات بهداشت عمومی سوئد در اواخر آوریل اعلام كردند كه پایتخت این کشور، با تخمین آلوده شدن بیش از نیمی از جمعیت آن، علائم ایمنی جمعی را نشان می‌دهد که بعدها تکذیب شد. بااین‌حال سوئد همچنان به‌دنبال «ایمنی جمعی» است و به‌گفته مقامات این کشور، در هفته‌های اخیر تعداد مرگ‌ومیرها و مبتلایان در استکهلم رو به کاهش  بوده است.

ایمنی در برابر کرونا

گمانه‌زنی‌ها درباره نوعی ایمنی، اميدواری‌ برای خاتمه زودرس ویروس کرونا را افزایش داده است.

سلول‌های T (لنفوسیت‌های T) توسط غده تیموس تولید می‌شوند که پس از اتصال به آنتی‌ژن، تکثیر شده و انواعی از سلول‌های کشنده T را به وجود می‌آورند. این سلول‌ها به‌طور مستقیم به سلول‌های آلوده به ویروس و سلول‌های سرطانی حمله می‌کنند.

مطالعات نشان می‌دهد افرادی که به ویروس SARS-CoV-2 آلوده شده‌اند، قطعاً سلول‌های T دارند که برای مبارزه با این ویروس برنامه‌ریزی شده‌اند. با کمال تعجب افرادی که هرگز آلوده نشده‌اند نیز دارای سلول‌های T محافظت‌کننده هستند، احتمالاً به این دلیل که در معرض کروناویروس‌های دیگر قرار گرفته‌اند. درنتیجه این امر ممکن است منجر به محافظت در برابر ویروس کرونا شود.

جوانان و افراد مبتلا به عفونت خفیف، نسبت به افراد مسن از واکنش بیشتر و بهتر سلول‌های T برخوردار خواهند بود چراکه ذخایر سلول‌های T با افزایش سن کاهش می‌یابد.

در بسیاری از کشورها و مناطقی که مبتلایان بسیار کمی داشته‌اند، نقاط کانونی اکنون در حال رشد هستند. برای مثال آلمان را در نظر بگیرید که به‌سرعت و به‌طور مؤثر با ویروس مقابله کرد و یکی از کمترین میزان مرگ‌ومیر را در بین کشورهای بزرگ اروپای شمالی داشته است، ولی میانگین نرخ انتقال در این کشور دوباره افزایش یافته است. این موضوع ممکن است به این دلیل باشد که نقاط مهم این کشور هرگز به 20درصد ابتلا نرسیده‌اند و ویروس مجدداً قدرتمند شده است.

اما نمونه‌های متضادی نیز وجود دارد. برای مثال در شهر برگاموی ایتالیا، که از هر چهار نفر، یک نفر بازنشسته است، 60 درصد از جمعیت پادتن داشتند و دربرابر کرونا مقاومت کردند. این مسئله در مورد بعضی از زندان‌ها نیز صدق می‌کند.

علاوه بر این موارد عامل ژنتیک نیز در ابتلا به کرونا تأثیر دارد. مطالعات انجام‌شده روی بیماران در چین، اسپانیا و ایتالیا حاکی از آن است که گروه‌های خونی، ازجمله نوع A، ممکن است نسبت به کرونا خطرپذیرتر باشند.

آیا COVID-19 ناپدید می‌شود؟

اعمال قرنطینه گسترده، همراه با اقدامات مسئولانه بسیاری از شهروندان، بدون شک گسترش ویروس کرونا را کاهش و جان افراد را نجات داده است.

اما بعید به نظر می‌رسد که اعمال قرنطینه به‌تنهایی بتواند این واقعیت را اثبات کند که پس از آلوده شدن 20درصد از یک جامعه، سرایت ویروس کاش یافته است. همچنین فرضیه سلول‌های T نیز تنها جواب این مسئله نخواهد بود. در واقع، اگر آستانه 20درصد وجود داشته باشد، بسته به تعامل بین بسیاری از عوامل ژنتیکی، رفتاری، محیطی، سیستم ایمنی بدن و همچنین بیماری‌های زمینه‌ای، فقط در بعضی از جوامع اتفاق خواهد افتاد.

اگر بخواهیم به‌طور دقیقی تخمین بزنیم که چه زمانی ویروس کرونا از بین خواهد رفت، باید این تعاملات پیچیده را درک و بررسی کنیم. ولی درمجموع می‌توان گفت بینش کافی در مورد چگونگی شکست COVID-19 وجود ندارد، آن هم ویروسی که تاکنون علائم مختلفی از خود نشان داده و متخصصان و دانشمندانی که به‌دنبال درمان و تهیه واکسن هستند را سردرگم کرده است.

انتهای پیام/4112/پ