علی‌باباچاهی: کم‌تیراژی هم ما را ممیزی می‌کند

علی‌باباچاهی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا با اشاره به شرایط فعلی بازار نشر و افت شمارگان کتاب در کشور، درباره کتاب‌های اخیر خود توضیح داد: «من عادت کرده‌ام به تیراژ‌های محدودی که مخصوص تهران هستند. این کم‌تیراژی هم به ممیز دیگری تبدیل شده و من فکر می‌کنم هر شاعری که از جنس من می‌نویسد دچار آن است. ولی به هر حال مخاطب حرفه‌ای،‌ کتاب مورد نظرش را تهیه می‌کند و کتاب‌های من نیز در کتابخانه‌ مخاطبانی که آثار من را دنبال کرده‌اند، وجود دارد.»

وی همچنین با اشاره به کتاب‌های شعری که پرفروش می‌شوند گفت: «بدون اینکه اخم کنم می‌گویم که در همین جامعه شاعرانی هستند که کتاب‌هاشان در طول یک هفته، ممکن است به چاپ سوم برسد. این یعنی مردم هنوز شعر می‌خوانند؛ حالا مطابق با ذائقه خودشان.»

این شاعر پیشکسوت افزود: «شاید وضعیت بازار طوری شود که حتی ناشران من هم به سوی انتشار مجموعه‌های پرفروش بروند. این امر باعث نازل شدن جایگاه ناشران خوب نمی‌شود زیرا آنها رویکرد خود را با بخش مسلط انتخاب‌های خود و انتشار کتاب‌های برجسته و تامل‌برانگیز اثبات کرده‌اند.»

باباچاهی در پاسخ به این سوال که رویکرد شما مقابل محبوب شدن برخی مجموعه‌ شعرها که شاید مطابق با ارزش‌هایی که شما در شعرهاتان در جست‌وجویش هستید چیست، گفت: «انتشار مجموعه شعرهای پرفروش من را آزار نمی‌دهد. این دموکراسی است. ولی من به عنوان یک معلم که سال‌ها کار کارگاهی کرده‌ است، مسلما در هر لحظه سعی می‌کنم به ارتقاء فکر و ذائقه مخاطبان شعر کمک کنم.»

وی از طرفی با بیان این مطلب که پایین آمدن تیراژ و فروش کتاب‌ نمی‌تواند روی کار او تاثیر منفی بگذارد، اظهار داشت: «من تا لحظه آخری می‌سرایم و می‌نویسم؛ وگرنه حالم بد می‌شود. به همین خاطر شرایط بازار هیچ تاثیری بر کمیت آثار نگذاشته و نمی‌گذارد. اوضاع و احوال جامعه و بازار دیگر روی من تاثیر ندارد. مثل این است که بگویم قدِ 177 سانتی‌متری من دیگر در این سن و سال تغییر نخواهد کرد. من می‌نویسم؛ حالا کی منتشر شود و چقدر مخاطب داشته باشد، نمی‌دانم.»

شاعر مجموعه «اتاق بر آب راه می‌روم» درباره پیشروی در قلمرو شعر و تجربه‌ مسیرهای تازه در سرایش‌های تازه‌اش توضیح داد: «البته آدم نمی‌تواند مدام از خودش فاصله بگیرد. اگر این طور بشود، پس کی فرصت می‌کند با خودش ملاقات کند؟ ولی از سوی دیگر آثار تازه،‌ نباید تکرار حرف‌های گذشته باشند. قطعا کار دیگر کردن، بهتر از کار مکرر کردن است.»

وی با اشاره به برخی از سروده‌های تازه خود گفت: «من بعد از چندبار خواندن کتاب «آئورا»ی فئونتس، احساس کردم با این کتاب قاطی شده‌ام و در شعری طولانی، به مکالمه(و نه مجادله) با آن پرداخته‌ام؛ با دو وجه از شخصیتِ زن این کتاب؛ یعنی پیری و جوانی‌اش مکالمه کرده‌ام. من با تکیه بر تخیلم (که البته نوک قلمم اتفاق می‌افتد نه زیر درخت بید مجنون) به شعر خودبسنده‌ای رسیده‌ام. مثل شعری که در مکالمه با «افسانه»ی نیما سرودم.»

باباچاهی در پاسخ به این سوال که چرا این رویه (حرکت به سمت بینامتنیت و همچنین مکالمه با متون و شعرهای دیگر) در سروده‌های اخیرش بیشتر شده، خاطرنشان کرد: «قبول دارم که این رویه در شعرهای اخیر من زیاد شده، اما معلوم نیست که آیا مثلا سه هفته پیش هم در همین مسیر شعر سروده‌ام یا نه؟ اگر اینطور باشد، به شاعری قابل پیش‌بینی تبدیل خواهم شد بنابراین این رویه، رویه‌ای مسلط در شعرهای اخیرم نیست. کما اینکه در سروده‌های هفته‌های اخیر من رد و نشانی از آن وجود ندارد.»

وی درباره کتاب‌هایی که در آستانه و یا آماده نشر دارد، گفت: کتاب «دری به اتاق مناقشه» که مجموعه مصاحبه‌های من در طول بیش از 30 سال گذشته است، با 500 صفحه از سوی نشر نگاه مجوز گرفته و غلط‌گیری نهایی‌اش را انجام داده‌ام اما از زمان دقیق انتشارش خبر ندارم. همچنین مدت‌هاست که مشغول نوشتن مقالاتی کوتاه زیر عنوان «کلاسیک‌ها را این طور بخوانید» هستم که در آینده در قالب کتاب منتشر خواهد شد.»

وی درباره این مقالات توضیح داد: «در این مقالات به سراغ وجوهی رفته‌ام که کمتر از سوی پژوهش‌گران مورد توجه قرار گرفته است. مثلا به سراغ «طنین» رفته‌ام که به ابعاد معنایی اشعار کمک کرده است. فکر می‌کنم نسل جوان باید این وجوه تازه را بداند و با آن آشنا شود.»

باباچاهی همچنین درباره سروده‌های جدیدی که بعد از انتشار کتاب‌های اخیرش داشته و شرایط انتشار‌شان گفت: «کتاب‌های دیگری هم دارم؛ از جمله شعر. اما با اوضاعی که در نشر اتفاق افتاده و فروش پایین کتاب‌ها، باید صبر کنم تا اتفاق‌های خوش‌آیند رخ دهد و کار نشر سروده‌هایم را دنبال کنم.»