بندر چابهار؛ چالش‌ها و فرصت‌ها

گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، کشور ایران به لحاظ دارا بودن موقعیت جغرافیایی ویژه، همواره توجه قدرت‌های بزرگ را به خود جلب کرده و برای آن‌ها اهمیت فراوانی داشته است. برای نمونه، تنها بندر اقیانوسی ایران در دریای عمان که چابهار نام دارد را می‌توان به عنوان شاهراه کلیدی شرق و غرب و شمال و جنوب معرفی کرد که به دلیل بهره‌مندی از موقعیت ژئو استراتژیک، حتی می‌توان پتانسیل تبدیل شدن به یکی از اصلی‌ترین محورهای ترانزیت تجاری جنوب غربی آسیا را برای آن متصور شد. شایان ذکر است که فاز نخست بندر چابهار در دسامبر ۲۰۱۷ با حضور حجت الاسلام و المسلمین آقای دکتر حسن روحانی رئیس جمهور ایران به بهره‌برداری رسید و مسیر ترانزیتی جدیدی را میان ایران، هندوستان و افغانستان ایجاد کرد.

 هندوستان، بندر چابهار را به چشم دروازه‌ای برای ورود خود به آسیای میانه و در مقیاس بزرگ‌تر،غرب آسیا می‌داند که سرمایه‌گذاری در این بندر، برای آن‌ها شرایطی را ایجاد می‌کند تا ضمن دور زدن پاکستان، بتوانند راهی برای صادرات کالاهای ارزان خود به آسیای میانه و علی‌الخصوص افغانستان باز کنند. اما ورود دهلی نو به غرب آسیا و تلاش‌هایش برای اعمال نفوذ در افغانستان چندان به مذاق دولت اسلام‌آباد خوش نیامده است و البته پاکستان، جمهوری اسلامی ایران را عامل اصلی ورود هندوستان به منطقه دریای عمان می‌داند. همین عامل می‌تواند باعث افزایش تنش و تخاصم بین ایران و پاکستان که دارای زمینه‌های مشترک فرهنگی، سیاسی و اقتصادی متعددی هستند شود و روابط دو کشور را وارد فاز جدیدی کند که تبعات آن گریز ناپذیر خواهد بود؛ آن هم در شرایطی که کشور پاکستان به دلیل برخورداری از توانمندی‌های نظامی و هسته‌ای، حمایت از گروه‌های افراطی تندرو و اتحاد با عربستان از پتانسیل بسیار زیادی برای مقابله با نظام جمهوری اسلامی ایران و ایجاد تهدید علیه امنیت این کشور برخوردار است. اما دستگاه دیپلماسی ایران تاکنون در ارائه راه حلی مناسب در برابر چالش‌ها وتهدیدات پاکستان علیه خود موفق نبوده و در بسیاری از موارد به ضرر منافع ملی گام برداشته است. رویکرد زیگزاگی سیاست خارجه جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر سبب شده است که هرگز نتواند با همسایه جنوب شرقی خود روابط محکم و دائمی برقرار کند و حتی در مقاطعی روابط بین دو کشور در حالت واگرایی و رکود قرار گیرد. دستگاه سیاست خارجه جمهوری اسلامی که اکنون در معرض فشارهای بین المللی قرار دارد و باید به دنبال بهبود روابط دیپلماتیک و همگرایی با کشورهای همسایه نظیر ترکیه، ارمنستان و پاکستان باشد، با واگذاری بندر چابهار به کشور هندوستان، موجب افزایش تنش و درگیری بین هندوستان و پاکستان در منطقه دریای عمان شده است. از آنجایی که پاکستان همواره نگرانی‌هایی از گسترش نفوذ هندوستان در افغانستان داشته و دارد و حتی در مقاطعی از قرون بیستم و بیست و یکم کشورهای مذکور علیه یکدیگر از نمایش تسلیحات اتمی نیز استفاده کرده‌اند، اکنون با حضور هندوستان در منطقه دریای عمان و دستیابی این کشور به افغانستان، تنش و رقابت در این منطقه چند برابر شده است و این می تواند زنگ خطری برای جمهوری اسلامی ایران و علی‌الخصوص مردم سیستان و بلوچستان باشد؛ چراکه پاکستان با دستاویز قرار دادن سیاست‌های غیرعقلایی نظیر حمایت از گروه‌های تروریستی، در برابر هرگونه تهدید، مرزهای خود با ایران را متشنج و ناآرام می‌سازد تا با ایجاد ارعاب، از طرفی کشور هندوستان را از سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در چابهار منصرف سازد و از طرف دیگر مانع حضور هندوستان در افغانستان شود که مبادا هند تهدیدی برای ثبات سیاسی در پاکستان باشد.