هادی خوانساری: ناشران وابسته برای غزل الگوهای جعلی می‌سازند/ ناشران استخوان‌دار هم از غزل پیشرو حمایت نکردند
هادی خوانساری که یکی از فعال‌ترین غزل‌سرایان دو دهه اخیر به شمار می‌آید، می‌گوید حمایت نشدن غزل پیشرو از سوی ناشران حرفه‌ای و معتبر، عرصه را برای ورود ناشران نوپا که با اهدافی خاص به میدان آمده‌اند، باز گذاشته است.
هادی خوانساری در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا در پاسخ به این سوال که غزل طی دو دهه اخیر چه تجلی و انعکاسی در عرصه نشر داشته و چه کم و کاست‌هایی را از این حیث متحمل شده است، گفت: «اگر موضوع صحبت‌مان جریان غزل پیشرویی باشد که هست، خوب است در ابتدا بگویم که به گواه آنچه در جلسات شعر، صفحات مجازی و مطبوعات کشور می‌بینیم، این ژانر حداقل طی یک و نیم دهه اخیر بیشترین تعداد شاعران را به خود اختصاص داده و شامل بوده است. البته شعر سپید نیز با جریان‌های مختلفی توانسته موفقیت‌های مختلفی را به دست بیاورد اما هیچ وقت گستردگی و اقبال شاعران در این حوزه، به اندازه غزل نبوده است.»
وی درباره شرایط نشر در مواجهه با غزل توضیح داد: «متاسفانه طی این دو دهه، نوعی از برخوردهای دیکتاتور‌مابانه را از سوی بخش قابل توجهی از ناشران در برخورد با غزل شاهد بوده‌ایم؛ به گونه‌ای که ناشران قدیمی و شناخته شده کمتر علاقه‌ای به انتشار مجموعه‌غزل‌های شاعران ابراز کرده و از جریان غزل پیشرو حمایت نکرده‌اند؛ حال آنکه شاعران و منتقدان سرشناسی که دست برقضا کتاب‌هایشان هم در مراکز نشر مورد اشاره منتشر می‌شود، بارها و بارها جریان غزل پیشرو را به رسمیت شناخته‌اند.»
| ناشران وابسته به نهادها و سازمان‌های حکومتی و حاکمیتی در دوره‌های مختلف برای غزل برنامه‌ریزی کرده و آن را دست‌مایه سوءاستفاده‌های خود قرار دادند |
شاعر مجموعه‌هایی همچون «کلاویای شکسته»، «قاچاق عطر تو»، «ارتش زنانه عشق»، «اسپانیا، عشق» و... ادامه داد: «در تحلیل این رویکردهای سلبی این سوال‌ها به ذهن خطور می‌کند که آیا غزل پیشرو با غزل‌های کلاسیک تفاوتی ندارد؟ آیا انتشار آن نمی‌تواند بازده مالی خوبی را برای ناشران داشته باشد؟ آیا انتشار مجموعه‌های غزل، وزن و شأن مراکز نشر را پایین می‌آورد؟ به هر حال تصوراتی از این دست طی دوره‌های گذشته باعث نگاهی تک‌بعدی به غزل و حمایت نکردن از نوگرایی‌ها در این عرصه بوده است.»
وی که معتقد است عدم حمایت مراکز نشر با سابقه و استخوان‌دار از غزل، باعث شد ناشران نوپا و وابسته از این وضعیت سود ببرند، اظهار داشت: «در چنین شرایطی بود که ناشران وابسته به نهادها و سازمان‌های حکومتی و حاکمیتی در دوره‌های مختلف برای غزل برنامه‌ریزی کنند و به نوعی آن را دست‌مایه سوءاستفاده‌های خود قرار دهند.»
خوانساری در تشریح این مفهوم گفت: «ناشران مذکور که برای اهالی نشر و شاعران ناآشنا هم نیستند، آمیزه‌ای از مجموعه غزل‌های حرفه‌ای و غیرحرفه‌ای را زیر چاپ بردند و به نوعی استانداردهای رسمی و معتبر را به چالش کشیدند. این فضا بستر را مهیا کرد تا شاعران درجه چهار و پنجی با برنامه قبلی وارد جریان نشر و شعر شوند.»
وی خاطر نشان کرد: «اگر نگاهی به مجموعه‌های منتشر شده از این ناشران طی سال‌های اخیر بیندازیم، با اسامی مواجه می‌شویم که واقعا لیاقت مطرح شدن را نداشته و ندارند. اما در فضای ایجاد شده، ناشران این اجازه را به خود دادند که نه تنها این افراد را مطرح کنند، بلکه با ارائه الگوهای اشتباه و غیرمعتبر، از این افراد الگو‌هایی را برای نسل‌‌های جوان‌تر بسازند.»
این شاعر که خود سابقه نشر را نیز در کارنامه دارد، افزود: «متاسفانه تبلیغات فراوان و همچنین استفاده از امکانات رسانه‌های مختلف تا حدود زیادی توانسته ذهنیت شاعران جوان‌تر را فتح کند و به آن‌ها بقبولاند که نام شاعرانِ مورد اشاره، برند شعر امروز هستند.»
وی ضمن بیان این مطلب که این رویه هدف‌مند، آسیب‌های فراوانی را به همراه دارد و منجر به منحرف شدن و یا به تعویق افتادن حرکت روبه‌جلو و درست غزل پیشرو می‌شود، گفت: «در چنین شرایطی ناشران مذکور با رویکردها و جهت‌گیری‌های غیر مستقل،حتی برای شاعران حرفه‌ای که کتاب‌شان در این مراکز منتشر شده، ایجاد مشکل می‌کند؛ به طوری که انتشار کتاب‌شان در این مراکز به قیمت لیبل خوردن توسط فلان جریان و فلان گروه فکری تمام شده و گاهی شاعران را دچار آسیب‌های روحی و جا شدن از جریان حرفه‌ای شعر می‌کند.»
| بسیاری از شاعران سرشناس تنها به تیراژ بالا، فروش خوب و حق‌التالیف بیشتر بسنده می‌کنند و راضی می‌شوند در بازی این ناشران شرکت کنند |
خوانساری در ادامه با انتقاد به برخی از شاعران حرفه‌ای که حساسیت‌های نشر را نادیده می‌گیرند، گفت: «متاسفانه تعداد شاعرانی که در مقابل جریان‌های سوءاستفاده‌گر در نشر مقاومت می‌کنند و امکان انتشار آثارشان را از مسیرهای درست و حرفه‌ای دارند، بسیار کم است و در مقابل بسیاری از شاعران سرشناس حتی، تنها به تیراژ بالا، فروش خوب و حق‌التالیف بیشتر بسنده می‌کنند و راضی می‌شوند در بازی از پیش تعیین شده این ناشران شرکت کنند.»
وی افزود: «البته ناشران مورد نظر معمولا برای اینکه خواست و اراده اصلی خود را مخفی کنند، دست به ساختن کارنامه‌های جعلی برای خود می‌زنند؛ آنچنانکه بلا استثنا در بدو کار به سراغ انتشار کتاب‌هایی که اسامی شاعران سرشناس دهه‌های دورتر (از دهه 30 به بعد) می‌روند تا وزن نشر خود را به ظاهر بالا ببرند. این کار یک جور تطهیر به حساب می‌آید و به آن‌ها کمک می‌کند تا نشر شاعران حرفه‌ای و باسابقه را برای انتشار کتاب‌هاشان جلب کنند.»
خوانساری افزود: «به نظر من اگر ناشران حرفه‌ای و مستقل (علی‌رغم پیشینه‌ای که در برخورد با غزل پیشرو داشته‌اند) با رویکردی گزینشی از بهترین‌های غزل پیشرو حمایت کنند، انتشار مجموعه‌های خوب هم برای‌شان بازده مالی خواهد داشت و هم باعث ارائه الگوهای درست در عرصه نشر شعر خواهد شد تا دیگر یک‌سری از ناشران به خودشان اجازه ندهند که با سوءاستفاده و برنامه‌های خاص خود، اهداف نامناسب و جریان‌سازی‌های کاذب را دنبال کنند.»
انتهای پیام/
