گذر از پیچ تاریخ نیازمند همدلی حوزه و دانشگاه است

به گزارش خبرنگار حوزه اندیشه و کرسی‌های آزاداندیشی گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، پژوهشکده علوم اجتماعی و انقلاب زیرمجموعه معاونت دانشجویی و فرهنگی دانشگاه آزاد اسلامی، نهادی است پژوهشی که رويکرد اصلی آن تحقيق و پژوهش در زمينه آموزش علوم اجتماعی و انقلاب و توليد دانش با استفاده از منابع علوم انسانی است. 

این پژوهشکده برای بسط و گسترش آموزه‌های بنیادی و کاربردی، تعميق انديشه در رشته‌های تخصصی علوم انسانی و نقد و بررسی نظريات معطوف به آينده در اين رشته ها می‌کوشد ابعاد مختلف را براساس رويکرد علمی و پژوهشی توضيح دهد؛ برای آشنایی بیشتر با این پژوهشکده و اقدامات انجام شده، گفتگویی با حجت‌الاسلام حسن خیری، رئیس پژوهشکده علوم اجتماعی و انقلاب دانشگاه آزاد اسلامی داشتیم که می‌توانید مشروح آن را ذیل بخوانید.

آنا: وظایف و اولویت‌های اصلی پژوهشکده علوم اجتماعی و انقلاب اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی چیست؟

خیری: از الویت‌های اصلی پژوهشکده علوم اجتماعی و انقلاب اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی، پیگیری کرسی‌های ترویجی، نظریه‌پردازی و کرسی‌های آزاداندیشی است؛ کرسی‌های ترویجی و نظریه‌پردازی در ارتباط با استادان و کرسی‌های آزاداندیشی در ارتباط با دانشجویان است؛ برای ایجاد یک سطح معینی از آگاهی، جلسات و همایش‌هایی در این راستا به‌صورت میانگین هر ماه در یکی استان‌ها در سراسر کشور برگزار شده است.

آنا: میزان مشارکت واحدهای استانی و شهرستانی در برگزاری کرسی‌های ترویجی چگونه بوده و برای توسعه فعالیت‌های پژوهشکده در استان‌ها چه برنامه‌هایی دارید؟

خیری: اکنون با ادغامی که در بعضی از استان‌ها صورت گرفته، در ‌بیش از 10 استان جلسات آشنایی با کرسی‌ها برگزار شده است و تا انتهای سال‌جاری در سه استان کرمان، خراسان‌رضوی و کردستان نشست‌هایی نیز در همین راستا تدارک دیده شده است؛ باتوجه به پیگیری جدی پژوهشکده علوم اجتماعی و انقلاب دانشگاه آزاد اسلامی از فرآیند برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی، دبیرخانه هیئت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی شورای‌عالی انقلاب فرهنگی درخواست برگزاری اجلاس دوسالانه کرسی‌ها را در دانشگاه آزاد اسلامی کرده است.

در استان‌هایی که این نشست‌ها برگزار شده،‌ اقبال شایسته‌ای به‌ویژه در مورد کرسی‌های ترویجی به‌عمل آمده است؛ کرسی‌های نظریه‌پردازی نیز یک حوزه بسیار خاص تلقی می‌شود که تاکنون 40 کرسی نظریه‌پردازی در کل کشور برگزار شده است. بسیاری از استادان به‌علت تواضع علمی نیز در این کرسی حاضر نمی‌شوند. دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک یکی از پیشگامان برگزاری کرسی‌های ترویجی محسوب می‌شود.

اکنون با فضای ایجاد شده در دانشگاه آزاد اسلامی، پیگیری و استقبال قابل ‌قبولی از نشست‌ها و کرسی‌ها شده است و واحدهای استانی به‌دنبال برگزاری این نشست‌ها هستند. از برگزاری کرسی‌های آزاداندیشی نیز استقبال خوبی به‌عمل آمده است که در همین راستا بخش‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌هایی برای اجرای کرسی‌های نظریه‌پردازی، ترویجی و آزاد اندیشی ابلاغ شده و هیئت مرکزی این کرسی‌ها در سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی و هسته‌های استانی شکل گرفته است.

آنا: به نظر شما راهکار گسترش کرسی‌های ترویجی و نظریه‌پردازی در دانشگاه‌ها چیست؟

خیری: دانشگاه باید مسئله‌محوری و تولید علم نافع را پیش بگیرد تا کرسی‌های برگزار شده در دانشگاه مورد استفاده جامعه قرار بگیرد و باید یک مجاری برای حمایت این کرسی‌ها و محلی برای بهره‌وری این محتوا در بستر دانشگاه ایجاد شود. با دستور و ابلاغ نمی‌توان در این حوزه توفیق یافت، الا اینکه فضای دانشگاه مساعد و زمینه‌ها مهیا باشد. با فرهنگ‌سازی در بستر دانشگاه‌ها و مسئله‌محوری بین دانشگاهیان و تقویت ارتباط بین دانشگاه و جامعه می‌توان بعد از یک دهه شاهد حل مشکلات صنعت و جامعه به‌دست همین کرسی‌های دانشگاهی بود.

فضاسازی و بسترسازی در دانشگاه‌ها لزوم برقراری یک گفتمان است تا دیدگاه‌های علمی در جامعه جاری و عرضه شود. تعهد کرسی‌های ایده‌پردازی و ترویجی ایجاد فضا و گفتمان علمی است. باید نیازسنجی شود که تولیدات علمی دانشگاه مصرف داخل دانشگاهی یا برون دانشگاهی دارد تا برای پیش‌برد اهداف برنامه‌ریزی شود. عدم نیازشناسی علمی باعث مدرک‌گرایی و بحران امنیت شغلی می‌شود.

آنا: شرط ورود افراد به برگزاری این کرسی‌ها چیست؟

خیری: وقتی کسی اندیشه‌های علمی و معرفتی خود را در یک فضای نخبگانی در معرض نقد موشکافانه و بررسی قرار می‌دهد، نشان‌ می‌دهد که نظریه‌پرداز و استاد به پشتوانه نظریه‌های علمی در آن مجمع حاضر شده و دفاع می‌کند و طبیعی است که تا ایده‌پرداز حرف جدیدی نداشته باشد نمی‌تواند به کرسی‌ها ورود کند.

آنا: تشکیل معاونت علوم انسانی و هنر در دانشگاه آزاد اسلامی چه تاثیری در توجه به علوم انسانی و گسترش نظریه‌پردازی این حوزه، خواهد داشت؟

خیری: تربیت بدون حساب و کتاب نیروی متخصص و دانشمند و رهاسازی آن‌ها در جامعه مشکلی از چالش‌های فراوان کشور حل نکرده است. در دانشگاه آزاد اسلامی بستری فراهم شده تا نیازهای جامعه در دانشگاه باز تعریف شده و ترمیم شود، به همین علت است که امروز در سطح کلان دانشگاه آزاد اسلامی موضوع انتصاب معاون علوم انسانی و هنرمطرح است و به سمت مسئله‌محوری حرکت می‌کند و هدف از تشکیل معاونت علوم انسانی تصدی تمام امور آموزشی و پژوهشی، نظارت و رصد تحت یک معاونت است.

با اصلاح زیرساخت‌ها و ایجاد زمینه‌های مدیریت دانش، نیازشناسی و مسئله‌محوری در حوزه گسترش و توسعه علوم، شاهد اثرگذاری کرسی‌های آزاداندیشی و نظریه‌پردازی خواهیم بود.

آنا: باتوجه به عزم شورای‌عالی انقلاب فرهنگی در تحول علوم انسانی، نقش دانشگاه آزاد اسلامی در این حوزه چیست؟

خیری: دبیرخانه شورای تحول و ارتقای علوم انسانی شورای عالی انقلاب فرهنگی با 15 کارگروه در حال برنامه‌ریزی برای تحول علوم انسانی کل کشور بوده و در رابطه با سرفصل‌ها، عناوین و ماهیت وجودی رشته‌ها بررسی کرده و مصوباتی طراحی و در صحن اصلی شورای عالی انقلاب فرهنگی به رای گذاشته می‌شود. دانشگاه آزاد اسلامی نیز نماینده‌ای در این کارگروه دارد که توفیق خدمت در این عرصه بر عهده اینجانب گذاشته شده است.

با تشکیل معاونت علوم انسانی، مصوبات کارگروه تحول و ارتقای علوم انسانی می‌تواند به‌عنوان یک مکمل عمل کند. همچنین با شناسایی فرهیختگان این حوزه در دانشگاه آزاد اسلامی باید سهم نخبگان این دانشگاه در کارگروه‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی افزایش پیدا کند. اکنون برای تصویب و اخذ مجوز برای هر رشته‌ای باید تاییدیه کارگروه تحول و ارتقای علوم انسانی باشد، چراکه شورای گسترش وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز اختیارات خود را در این حوزه به این کارگروه‌ها تفویض کرده است. بنابراین حضور پررنگ در این کارگروه‌ها باعث صیانت از سرمایه‌های دانشگاه خواهد شد.

آنا: تاثیر رسانه‌ها در تولید فکر و معرفت چیست؟

خیری: فکر و معرفت نباید دیدگاه اقتباسی داشته باشد و باید در تمام حوزه‌ها به معرفت و هویت اصیل خود برگردیم. مشکل اصلی توجه و شناخت هویت اصلی کشور است. نقش رسانه‌ها نیز در این راستا بسیار مهم است و امروزه صاحبان رسانه‌ها توانایی مدیریت بیشتری نسبت به صاحبان اقتصاد دارند. این رسانه‌ها هستند که امروزه فرهنگ‌سازی و هویت‌سازی می‌کند.

 کتاب‌هایی که امروز در حوزه علوم انسانی منتشر می‌شود نسبت به سالیان گذشته غیرقابل مقایسه است و تک‌گذاره‌های روایی و آیات در کنار بحث‌های دینی مورد اقبال قرار نمی‌گیرد، بلکه از آیات روایی به اجتهاد می‌رسند که این مبین اتحاد و تعامل بین حوزه و دانشگاه است. گفتمان مشترک بین این دو نهاد تأثیرگذار شکل گرفته است.

آنا: از موضوع تعامل وحدت حوزه و دانشگاه سخن به میان آمد؛ نقش تعامل حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها در موفقیت‌های علمی کشور چه می‌تواند باشد؟

خیری: فضای امروز بین حوزه و دانشگاه نسبت به 40 سال پیش غیرقابل مقایسه بوده و امروزه در داخل حوزه‌های علمیه دانشگاه‌های اقماری تأسیس و راه‌اندازی شده است و ده‎ها استاد دانشگاه در حوزه‌ها تدریس و تعامل دارند که می‌توان به نشست‌های تخصصی، کرسی‌های مشترک و پژوهش‌های مشترک دانشگاه‌های حوزوی اشاره کرد.

از طرفی دانشگاه نیز وارد درس‌های علوم دینی و اسلامی شده است و این دغدغه‌مندی در بین دانشگاهیان نیز مشهود است. امروز دیده می‌شود فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در حوزه علمیه ادامه تحصل می‌دهند و طلبه‌هایی که در دانشگاه به‌دنبال یادگیری علوم طبیعی و زیستی رفته‌اند نیز کم نیست.

آنچنان که امروز تمام توفیقات دانشگاه اعم از موفقیات‌های حوزه نانو، روباتیک، سلول‌های بنیادین و انرژی هسته‌ای حاصل اتحاد بین حوزه و دانشگاه است. اتحاد معنوی و آن خودباوری معنوی دانشجویان حاصل همین اتحاد است. هویت ایرانی اسلامی نیز با تلفیق ایرانی اسلامی شکل گرفته است. خواجه نصیرالدین طوسی هم در علم نجوم و فیزیک دانشمند بود و هم در علم تکلم دستی در آتش داشت و این نشان دهنده تاریخ تمدن و هویت این کشور است. برای برگشت به تمدن اصیل و تاریخ‌ساز، باید از پیچ تاریخ گذر کرد. گذر از پیچ و سرنوشت تاریخ با همدلی و همبستگی حوزه و دانشگاه میسر خواهد بود.

انقلاب یک رسالت جهانی دارد و باید دانشمندان و علمای حوزه و دانشگاه با همیاری همدیگر علوم دانشگاهی را نیز اسلامی کرده و ذخیره‌های علمی و معرفتی را تولید کنند. بسیاری از آسیب‌های اجتماعی که امروزه شکل گرفته، به این دلیل است که وحدت بین حوزه و دانشگاه به‌خوبی شکل نگرفته است. مشکلات فرهنگی و هویتی حاکی از این بوده که جا برای کار حوزه و دانشگاه بسیار است و چشم‌انداز باید تمدن نوین اسلامی باشد.

تعاملات سازنده‌ای بین پژوهشکده علوم اجتماعی و انقلاب اسلامی و حوزه علمیه شکل گرفته که در آستانه برگزاری کرسی‌های مشترک هستیم. با پژوهشکده‌های حوزوی و دانشگاهی تعاملات سازنده و راهگشایی شروع شده است که کارهای مشترک در راستای مطالعات تمدن و فرهنگ اسلامی و رجوع به ذخیره‌های معنوی در دستور کار قرار خواهد گرفت.

انتهای پیام/4107/4116/