معاون اول قوه‌قضاییه در نشست انجمن‌های اسلامی دانشجویان:
صدور حکم اعدام برای برخی جاسوسان هسته‌ای/ بیش از یک جاسوس هسته‌ای داشته‌ایم/ بی‌انصافی در جامعه زیاد شده است
معاون اول دستگاه قضا با تأکید بر اینکه به شدت به مسئله «انصاف» نیاز داریم، تاکید کرد: بعضی افراد اگر نسبت به خودشان، خانواده‌اشان و جناحشان عیبی باشد، اصلاً نمی‌بینند؛ اما اگر عیبی را در رقیب ببینند، سعی می‌کنند از آن استفاده کرده و در جا‌های مختلف آن را بیان کنند.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای در چهارمین نشست میان دوره‌ای اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشور (دفتر تحکیم وحدت) در مشهد مقدس به پرسش‌های دانشجویان پاسخ داد.
حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژه‌ای در ابتدای این نشست دانشجویی ضمن ابراز خرسندی از حضور در جمع دانشجویان و قدردانی از برگزارکنندگان، با تسلیت ایام شهادت حضرت فاطمه زهرا (س) آرزو کرد که به برکت این ایام خداوند عنایت بفرماید آنچه را که صلاح و مصلحت و رضای حق تعالی است، بر قلم، زبان و قدم‌های ما جاری شود.
سخنگوی قوه قضاییه ضمن تبریک ایام الله دهه فجر اظهار کرد: انشاء‌الله خاطرات روز‌های انقلاب و همچنین از سال ۵۷ تا به امروز را بتوانیم همیشه در ذهن داشته باشیم؛ بر نکات مثبت و ارزش‌ها بیفزاییم و برای رفع و کم شدن نقد‌ها و اشکالات تلاش کنیم.
معاون اول دستگاه قضا در ادامه با اشاره به روایتی از حضرت زهرا (س) تصریح کرد: این بانوی بزرگوار از پدرشان حضرت محمد (ص) سوال کردند تکلیف کسی که نسبت به نماز سستی و سهل‌انگاری دارد، چیست که آن حضرت ۱۵ عقوبت را برای آن برشمردند.
محسنی اژه‌ای عواقب سهل‌انگاری در رابطه با نماز را در این روایت گرفتن برکت از عمر و برکت از رزق و روزی، محو شدن سیمای صالحین از چهره فرد سهل‌انگار نسبت به نماز، بدون پاداش ماندن کار‌هایی که انجام می‌دهد، عدم استجابت دعا و بی‌بهره بودن از دعای صالحین عنوان کرد.
وی با اشاره به جمله معروف امام (ره) مبنی بر اینکه "انقلاب ما انفجار نور بود". به بیان توضیحاتی در این مورد پرداخت و اظهار کرد: امام راحل (ره) فرمودند: انقلاب ما انفجار نور بود. استحضار دارید فرق بین روشنایی تدریجی و روشنایی ناگهانی چیست. وقتی شب تبدیل به روز میشود، ابتدا آرام آرام از تاریکی‌ها کاسته شده و به سمت نور می‌رود و روز میشود. در این میان کسانی که از نور متضرر می‌َشوند، چه بسا فرصت پیدا کنند که خودشان را جمع و جور کرده و کسانی که از نور نگران هستند نیز تمهیداتی می‌اندیشند تا آنچه را که در نور نباید دیده شود، دیده نشود؛ اما اگر چنانچه ناگهان انفجار نور صورت گیرد، خیلی از افراد و موجودات غافلگیر می‌شوند.
سخنگوی قوه قضاییه با بیان اینکه گاهی در تاریکی محض یک نور بلافاصله گسترده شده و همه را غافلگیر می‌کند، گفت: در این صورت خیلی از پرده‌ها که باید پوشیده باشد، پوشیده نیست و خیلی از افرادی که باید برای ساعات آتی خود برنامه‌ریزی می‌کردند نمی‌توانند برنامه خود را انجام دهند.
محسنی اژه‌ای در ادامه به مسئله انصاف اشاره کرد و آن را یکی از ضروریات زندگی امروز دانست و اظهار کرد: انصاف معانی لغوی و اصطلاحی زیادی دارد. برخی از آن به‌عنوان تقسیم کردن، بدون آنکه بین طرفین تفاوت وجود داشته باشد، یاد می‌کنند و برخی انصاف را عدالت و دادخواهی می‌دانند.
وی با اشاره به روایتی از امام صادق (ع) در این زمینه گفت: به گفته این امام بزرگوار اولین و شدیدترین چیزی که خداوند بر بندگان خود فضل کرده است، انصاف با مردم است به شکلی که آنچه را که برای خود می‌پسندد برای دیگران نیز بپسندد.
سخنگوی قوه قضاییه خاطرنشان کرد: معنای بسیار مهمی که بصورت مکرر در روایات ما آمده است و از زبان رسول خدا (ص) و سایر معصومین (ع) نیز در رابطه با انصاف ذکر شده است، این است که انصاف چیزی است که هرچیزی را که خودت برای خودت دوست می‌داری، برای دیگری نیز دوست بداری و آنچه را که خودت از آن بدت می‌آید، از دیگری هم کراهت داشته باشد.
معاون اول دستگاه قضا با تأکید بر اینکه امروز بشدت به مسئله انصاف، هم در زبان هم در عمل و هم در نوشته نیاز داریم، یادآور شد: اگر همه ما سعی کنیم آنچه را که برای خود می‌پسندیم برای دیگران نیز بپسندیم و هرچه را که برای خود مکروه می‌دانیم، برای دیگری نیز راضی نباشیم که انجام شود، انصاف صورت می‌گیرد.
محسنی اژه‌ای تصریح کرد: اگر کسی چیزی را به شما نسبت دهد، اولین توقع این است که چیزی که می‌گوید مستند باشد و دومین انتظار این است که از خود شما بپرسد و در مورد آن از خودتان پرس‌وجو کند.
وی بیان کرد: معمولاً انسان، چون حب نفس دارد، سعی می‌کند عیوب خود را نبیند و عیوب دیگری را ببیند؛ در حالیکه توقع دیگری این است که عیب او را به همان مقدار که هست ببیند.
سخنگوی قوه قضاییه افزود: بعضی افراد اگر نسبت به خودشان، خانواده‌اشان و جناحشان عیبی بود، اصلاً نمی‌بینند و اگر هم ببینند نادیده می‌گیرند یا توجیه می‌کنند؛ اما اگر عیبی را در رقیب ببینند، اولاً تحقیق نکرده بیان می‌کنند؛ بزرگ می‌کنند و سعی می‌کنند از آن استفاده کرده و در جا‌های مختلف آن را بیان کنند که این بی‌انصافی است.
معاون اول دستگاه قضا با بیان اینکه روایات و آیات زیادی در قرآن کریم در رابطه با انصاف بیان و نسبت به این موضوع تأکید شده است، ادامه داد: خداوند می‌فرماید اگر بنا باشد شما انصاف به خرج دهید من به شما نعمت و کتاب داده‌ام و رسول نیز برایتان فرستاده‌ام؛ آیا این بی‌انصافی نیست که کفران، تکذیب و بی‌اعتنایی می‌کنید؟ اگر بناست از کسی بترسید اول خداست که باید از او بترسید و ملاحظه تقوای او را بکنید و دوم مخلوق خداوند.
لزوم رعایت انصاف در قضاوت‌های شخصی
محسنی اژه‌ای بیان داشت: خیلی وقت‌ها تصور میشود که انصاف یا عدالت فقط در محکمه و قاضی مطرح است؛ اما در طول شبانه‌روز من و شما چند بار قضاوت می‌کنیم و در مورد دیگران اظهار نظر می‌نماییم و در اظهار نظر‌ها چقدر انصاف و عدالت به خرج می‌دهیم و چقدر آنچه را که برای خود می‌پسندیم، در مورد دیگران هم رعایت می‌کنیم و آیا قبل از اینکه موضوعی را به زبان بیاوریم و در یک پیام انتشار بدهیم و در مورد آن قلم بزنیم چقدر فکر می‌کنیم که این حرفی که می‌خواهیم بگوییم، بنویسیم و بفرستیم تا چه اندازه درست و غلط است؟
وی تصریح کرد: گاهی اوقات موضوعی را که شنیده‌ایم بدون هیچ تحقیق و تأملی بلافاصله برای گروه‌های مختلف می‌فرستیم و در آنِ واحد، صدها، هزاران و میلیون‌ها نفر از این موضوع مطلع می‌شوند؛ بدون آنکه بدانند چقدر واقعیت دارد و میزان بدی و خوبی آن چقدر است.
سخنگوی قوه قضاییه با بیان اینکه سور مبارک مائده، انعام، ص، نساء و برخی سوره‌های دیگر قرآن کریم به موضوع انصاف اشاره کرده است، در تبیین چگونگی تبعیت از هوی گفت: از کجا باید فهمید که این هوی یا حق است؟ اگر ما شاخص‌ها را رعایت کردیم، تبعیت از حق کرده‌ایم و اگر رعایت نکردیم و سلیقه‌ای شد، احتمال اینکه خیلی جا‌ها تبعیت از هوی کرده باشیم، هست.
معاون اول دستگاه قضا با بیان اینکه تبعیت از هوی ما را به مسیر گمراهی می‌ّبرد، تصریح کرد: چنانچه بر اساس موازین حرکت کردیم، کارمان تبعیت از هوی نخواهد بود. در اینصورت حتی اگر کار ما منطبق با واقع نبود نیز ما حجت داریم. اما اگر کار بر اساس موازین نبود، چگونه حجت داشته باشیم؟ در آنصورت، حتی اگر کار ما مطابق با واقع هم باشد، چه بسا که ما حجت نداشته باشیم.
وی گفت: قاضی وقتی که حکم می‌دهد، چند قسم عمل می‌کند: یک حکم به واقع می‌کند که مطابق با حق است که این حکم بلاشک پسندیده است؛ ولی گاهی حکم بر خلاف موازین می‌کند؛ ولی احیاناً و تصادفاً با واقع جور در می‌آید که در اینصورت جای این قاضی در جهنم است. با اینکه حکم او تصادفاً با واقعیت جور درآمده است، نه تنها ماجور نیست، بلکه مجازات هم میشود. کسی هم که به ناحق حکم می‌کند و حکمش با واقعیت هم جور در نمی‌آید، این هم که تکلیفش روشن است.
مراقب حرف‌زدن‌هایتان باشید
معاون اول دستگاه قضا خاطرنشان کرد: درست است که این موضوع برای قاضی محکمه گفته شده است، ولی برای خیلی از ما هم صدق می‌کند. ما نیز اگر چنانچه مبنا نداشته باشیم و حرف بزنیم، اگر این حرف مطابق با واقعیت نبود، باید پاسخگو باشیم و اگر احیاناً مطابق با واقع هم بود، ولی موازین در مورد آن رعایت نشده بود، باز هم از یک حیثی باید پاسخگو باشیم.
محسنی اژه‌ای خاطرنشان کرد:اگر حرفی که زده‌ایم مطابق با موازین و قانون و واقعیت هم نبود که دیگر واویلاست.
وی خطاب به دانشجویان حاضر در جمع بیان داشت: واقعاً خوشحالم از اینگونه جلساتی که برگزار میشود و از آنها خواست که تلاش کنند تا اینگونه جلسات با حضور هر تعداد از مسئولان که میشود، انجام شود؛ چرا که این موضوع بیش از اینکه برای شما مفید باشد، برای بنده‌یِ نوعی مفید است و خداوند را سپاسگزارم که امروز این توفیق را پیدا کردم.
حجت‌الاسلام و المسلمین محسنی اژه‌ای در پاسخ به سوال یکی از دانشجویان منبی بر این که یکصد الی ۲۰۰ هزار میلیارد از ثروت کشور در دالان قوه قضاییه مانده است، تصریح کرد: کلی گویی درست نیست؛ البته بنده قصد استنطاق ندارم؛ ولی باید روی مطلبی که می‌گوییم تامل کنیم.
سخنگوی دستگاه قضا با طرح سوالاتی مبنی بر این که آیا امروز قوه قضاییه ما در تراز نظام اسلامی که انتظار آن را داریم رسیده است یا خیر و آیا در این نرسیدن همه ما و حتی سایر افرادی که خارج از قوه قضاییه هستند، کم نگذاشته‌اند، گفت: پاسخ این است که به آن حدی که انتظارش را داریم، نرسیده ایم؛ اگر واقعاً همه دستگاه‌ها، دولت، مجلس، مردم و همگی تلاش می‌کردیم، ما در وضعیتی بهتر از وضعیتی که امروز هستیم، می‌بودیم. در اینجا شما دانشجویان با خلاقیت و انگیزه می‌توانید به این مسئله کمک کنید و ما از آن استقبال می‌کنیم.
نقش دستگاه قضایی در حوادث اخیر
معاون اول دستگاه قضا در پاسخ به سوالی مبنی بر این که نقش ساختار قضایی کشور در حوادث و رخداد‌های ماه گذشته چگونه بوده است، تصریح کرد: سوال شد که در نارضایتی‌های امروز همه در لفظ می‌گوییم حق با مردم است و چگونه میشود که کاری کنیم که در عمل نیز به این اعتراضاتِ به حق مردم اعتنا شود. در اینجا باید گفت یکی از مسائلِ نارضایتی‌های اخیر بدون تردید مسائل اقتصادی و معیشتی بود. بنده کاری ندارم که وزن آن چه میزان بوده، اما بطور قطع و یقین همه قبول داریم که یکی از دلایل آن مسائل اقتصادی از جمله شرکت تعاونی‌های اعتباری بود.
مشکل تعاونی‌های اعتباری
وی ادامه داد: از چندین سال پیش قوه قضاییه به اشکال مختلف هشدار داده بود که شرکت‌های تعاونی اعتبار که در آن زمان از وزارت تعاون مجوز گرفته‌اند، ممکن است منجر به مشکلاتی شوند و مکرر به دولت گفته شد که باید تصمیماتی در این زمینه گرفته شود. البته بنده نمی‌خواهم بگویم که دولت بی اعتنایی کرده است. شرکت تعاونی اعتبار حق گرفتن سپرده خارج از عرف را نداشته است و قوه قضاییه در این زمینه به مسئولین تذکر داده است و حتی بنده در نشست‌هایی که برگزار می‌شد با ذکر مثال‌هایی به مردم هشدار می‌دادم.
محسنی اژه‌ای افزود: این تذکرات قوه قضاییه و برخی دستگاه‌های نظارتی غیر از قوه قضاییه، سبب شد مطلقاً مجوزی صادر نشود و در حال حاضر مدت‌هاست که مجوز صادر نمی‌شود و اگر مجوزی صادر شود، باید کسی که جواز می‌دهد، مسئولیت آن را بپذیرد. بنابراین در این زمینه اشکالات موجود آسیب شناسی شد و فکری برای آینده کردیم و امیدواریم که این مسائل در آینده تکرار نشود.
سخنگوی دستگاه قضا خاطرنشان کرد: بانک مرکزی هم در جهت ساماندهی وارد شد. در اینجا بنده قضاوت نمی‌کنم که کوتاهی کردند یا خیر؛ اما بانک مرکزی و وزارت کار و تعاون (همان وزارت تعاون سابق که در این وزارت ادغام شده است) بهتر می‌توانستند تمشیت کنند و این موارد را ساماندهی کنند.
معاون اول دستگاه قضا در ارتباط با شرکت‌های تعاونی اعتبار خاطر نشان کرد: این شرکت‌ها سه دسته بودند: یک دسته کسانی بودند که مطلقاً مجوز نداشتند و فعالیت می‌کردند که البته تعداد آنها کم بود. دسته دوم عده‌ای بودند که مجوز داشتند، اما از حدود مجوز فراتر عمل کردند که تعدادشان زیاد است و عده‌ای نیز مجوز داشتند؛ اما تخلفات گسترده‌ای انجام ندادند. برخی از کسانی که از وزارت تعاون سابق مجوز گرفته بودند با گرفتن سپرده زیاد از مردم به آنها تسهیلات می‌دادند که حق این کار را نداشتند در اینجا قوه قضاییه به دولت اعلام کرد که هر نوع کمکی در این رابطه لازم باشد، انجام خواهد داد.
وی ادامه داد: کاری که قوه قضاییه انجام داد با استقبال دولت و مجلس روبرو شد و سران و نمایندگان ۳ قوه وقت گذاشتند و با اینکه کار سخت و سنگینی است، این مسئله بطور نسبی خوب پیش می‌رود و دولت نیز از طریق وزارت اطلاعات و بانک مرکزی نهایت تلاش خود را می‌کند تا مردمی که سپرده گذاشته اند و بیش از حد متعارف سود نگرفته اند، به حق خود برسند.
محسنی اژه‌ای همچنین اضافه کرد: اگر فردی سپرده گذاشته است و به عنوان مثال ۶۰ الی ۷۰ درصد سود گرفته است، متخلف است؛ چون امکان ندارد در یک فعالیت سالم اقتصادی این مقدار سود حاصل شود. وقتی بانک‌ها با یک درصدِ مشخص سود می‌دهند، چطور وقتی یک فردی می‌گوید من ۶۰ درصد سود می‌دهم، قابل قبول است؟ آیا نباید نسبت به این سود شک کرد.
ورود دستگاه قضایی به معوقات بانکی
سخنگوی دستگاه قضا با طرح این سوال که نسبت به معوقات بانکی چه کسی ورود کرد، گفت: زمانی که بنده دادستان کل کشور بودم، وارد این موضوع شدم و اکثر قریب به اتفاق بانک‌ها شاکی نبودند؛ اما ما به عنوان مدعی العموم وارد شدیم. باید در نظر داشت که در هنگام ورود شاکیِ خصوصی در زمان و شیوه رسیدگی، وضعیت متفاوت با زمانی است که مدعی العموم ورود می‌کند و در زمان ورود مدعی العموم مشکلات بیشتر است؛ این در حالی است که ما به این موضوع ورود کردیم و مواردی که در برنامه ششم در جهت سالمسازی مسائل اقتصادی گنجانده شد، بر اثرآسیب شناسی‌های صورت گرفته در سال‌های گذشته بوده است.
معاون اول دستگاه قضا در پاسخ به سوالی مبنی بر این که چرا قوه قضاییه در بحث مبارزه با فساد با عاملین آنها برخورد کرده است و ساختار‌ها و بستر‌های فساد در حاشیه امن قرار گرفته اند و مجازات‌های اعمال شده بازدارنده نیستند، گفت: اینکه می‌گویید چرا فساد ادامه پیدا کرده است، در بخشی از آن با شما همراه هستم. ما هم اعتقاد داریم که مجازات باید بازدارنده باشد؛ اما اگر از بستر‌های فساد جلوگیری نشود، صرف اعمال مجازات ولو سنگین هم کفایت نخواهد کرد و با آسیب‌شناسی‌هایی که از پرونده‌ها میشود می‌توان راه‌هایی ارائه داد؛ اما ما خودمان نمی‌توانیم منشا و بستر فساد را از بین ببریم. به عنوان مثال قوه قضاییه می‌تواند در جهت اشتغال کمک کار باشد؛ اما خودش مستقیماً نمی‌تواند ایجاد شغل کند.
وی افزود: ما ستادی را در مرکز و کمیته‌ای مرکب از دستگاه‌های مختلف در همه استانها تشکیل داده‌ایم و وضعیت کسانی که فعالیت اقتصادی می‌کنند و با مشکل مواجه می‌شوند، در این کمیته‌ها بررسی میشود و اگر فردی بدون ارتکاب جرم و خلاف، مشکل اقتصادی پیدا کرد، سعی میشود که همکاری لازم با او صورت گیرد. به عنوان مثال اداره مالیات و یا بانک‌ها می‌توانند به آن فرد استمهال بدهند. همچنین اگر پرونده‌ای در قوه قضاییه در این زمینه تشکیل شد به آن دقیق‌تر رسیدگی شود. از طرفی خود بنده و دادستان کل کشور و سازمان بازرسی با اتاق بازرگانی و سایر دستگاه‌ها و بخش خصوصی جلساتی در این مورد برگزار کردیم.
محسنی اژه‌ای تصریح کرد: در پرونده امیرمنصور آریا این فرد دارای شرکت‌های متعددی است. یکی از پیشنهادات قوه قضاییه به دولت و مجلس این است که قوانین بگونه‌ای تنظیم شود که اگر فردی با مشکل اقتصادی مواجه شد کارخانه اش نخوابد. اما اینکه در این زمینه چه راهی وجود دارد، باید آسیب شناسی صورت گیرد. در اینجا باید کارشناسان نظر قطعی بدهند که وقتی یک پرونده تشکیل میشود که در آن فردی کارخانه‌ای دارد و بازداشت میشود، در اینجا اموال وی را باید چگونه اداره کرد؟ آیا قوه قضاییه می‌تواند کارخانه و یا شرکت هواپیمایی اداره کند؟
سخنگوی قوه قضاییه به مصداق دیگری در این زمینه اشاره کرد و گفت: پرونده دیگری با موضوع گلیم وگبه در کرمانشاه تشکیل شده است که متهم پرونده اموالی از جنس پشم و فرش دارد که اگر به آنها رسیدگی نشود، فاسد میشود.
کارشناسی‌ها دلیل اطاله دادرسی
معاون اول دستگاه قضا یکی از مشکلات دیگری را که هم باعث کاهش اعتماد مردم و طولانی شدن پرونده‌ها شده است، بحث کارشناسی پرونده‌ها دانست و ادامه داد: یک پرونده که در دستگاه قضا تشکیل میشود، در بخش‌های مختلف نیاز به کارشناسی دارد. فرض کنید در رابطه با جراحات، در سال چند تصادف داریم؟ آیا جلوگیری از تصادفات کار قوه قضاییه است؟ اصلاح همه جاده‌ها کار قوه قضاییه است؟ فرهنگ‌سازی برای مردم و رعایت قوانین و مقررات کار قوه قضاییه است؟ در سال چند تصادف میشود؟ تعدادی از آنها منجر به فوت میشود و سایر موارد نیز منجر به مصدومیت میشود. اکثر کسانی که مجروح می‌شوند، پرونده آنها نیاز به کارشناسی دارد یا ممکن است در پرونده مالی باشد که باید کارشناسی شود که چقدر می‌ارزد.
محسنی اژه‌ای با بیان اینکه یکی از مشکلات ما در پرونده‌های شرکت‌های اعتباری همین موضوع است، افزود: برخی متهمان اموالی دارند که باید شناسایی شده و به فروش برسد تا پول سپرده‌گذاران و مردم داده شود. ملکی که ناتمام است و باید تمام شود، یک بحث است و ملکی که تمام شده است؛ اما تعیین اینکه چقدر ارزش دارد، بحثی دیگر. قاضی که نمی‌داند این ملک چه مقدار ارزش دارد؛ لذا ناچار است از کارشناس استفاده کند.
وی افزود: یک کارشناس ارزش آن را ۱ میلیارد و کارشناس دیگر ۲۰ میلیارد عنوان می‌کند. یعنی اختلاف گاهی اوقات تا این اندازه است. در این زمان قاضی چه کند؟ شاکی اعتراض می‌کند و موضوع کارشناسی باز مطرح میشود. ما از مجلس و دولت خواهش می‌کنیم که لایحه و طرحی دهند تا مسئله کارشناسی حل شود.
سخنگوی قوه قضاییه توضیح داد: بنده معتقد هستم یکی از مشکلات مهمی که در دستگاه قضا وجود دارد، بحث کارشناسی است؛ هم از لحاظ دفعات و هم از لحاظ اختلاف شدید مبنایی. در این زمینه قاضی چه کار می‌تواند بکند؟ از سوی دیگر طرف چند بار می‌تواند پول کارشناسی بدهد؟
معاون اول دستگاه قضا خاطرنشان کرد: گاهی اوقات طرفِ پرونده دستگاه دولتی است که می‌گوید من پول کارشناسی ندارم و اعتراض هم نمی‌کند و این موضوع فردا به ضررش تمام میشود و برای قوه قضاییه بدبینی بوجود می‌آورد و عنوان میشود که در اینجا پول بیت‌المال تضییع شده است؛ در حالیکه دستگاه دولتی باید می‌آمده و دفاع می‌کرده و نسبت به کارشناسی اعتراض می‌کرده است.
محسنی اژه‌ای افزود: از طرف دیگر در جاهایی که مربوط به مردم است گاهی اوقات مردم اعتراض می‌کنند و مبلغی را پرداخت می‌کنند و گاهی اوقات مبلغ، بالاتر است و یا حتی گاهی کارشناس بالاتر از تعرفه می‌گیرد؛ لذا مردم صرف‌نظر می‌کنند.
وی با بیان اینکه برخی فکر می‌کنند کارشناسان دادگستری کارمند دادگستری هستند، با رد این موضوع یادآور شد: کارشناس دادگستری، بخش خصوصی است. ما اصرار کردیم که حتی به نحوی از انحاء قوه قضاییه کمترین دخالتی داشته باشد؛ ولی نه وکلا و نه آنان برنمی‌تابند.
حجت الاسلام والمسلمین محسنی اژه ای پرسید: آیا در قوه قضاییه هیچ کارمند و قاضی خلافکاری نیست؟ پاسخ این است که هست؛ اما بخش اعظم تخلفات به پای وکلا، کارشناسان و دلال‌هاست؛ اما به نام قوه قضاییه نوشته میشود. وقتی عنوان میشود "وکیل دادگستری"، برخی فکر می‌کنند که این وکیل برای دادگستری است.
معاون اول دستگاه قضا با اشاره به لایحه جامع وکالت افزود: ما لایحه جامع وکالت را به دولت بردیم؛ اما دولت آقای احمدی‌نژاد و دولت آقای روحانی آن را کنار گذاشتند و بعد هم که به مجلس دادند، هنوز به جایی نرسیده است.
محسنی اژه‌ای در رابطه با بازدارندگی مجازات‌ها خاطرنشان کرد: نظر شخصی بنده این است که فقط با مجازات نمی‌شود جلوی همه خلاف‌ها را گرفت. در واقع این هدف، یک مجموعه می‌خواهد که یکی از آنها هم مجازات بازدارنده است وگرنه در مفاسد اقتصادی، مجازات اعدام هم لحاظ میشود؛ ولی باز ادامه پیدا می‌کند؛ به دلیل اینکه فقط و فقط عامل مجازات نیست که جلوی کار‌ها را می‌گیرد.
وی اظهار کرد: بنده اعتقادم بر این بوده و هست که ما غیر از موارد خیلی خاص که نمی‌شود دادگاه علنی تشکیل دهیم، باید دادگاه علنی باشد؛ پخش هم بشود و اسامی متهمان را هم بصورت اختصاری نگوییم؛ بلکه اسم ببریم و عکس نشان دهیم و این محاکمه به این شکل صورت گیرد.
سخنگوی قوه قضاییه با اشاره به مزایای برگزاری دادگاه علنی برای قاضی ادامه داد: محکمه علنی برای قاضی خوب است؛ چون احساس می‌کند همه او را می‌بینند و حرف او را می‌شنوند و منطقش را می‌بینند. از سوی دیگر مردم متهم را می‌بینند. اگر دفاع خوبی داشته باشد، افکار عمومی عنوان می‌کنند که دفاع خوبی داشت و اگر ضعیف باشد علاوه بر اینکه دادگاه نیز ممکن است او را محکوم کند، مردم نیز محکومش می‌کنند.
معاون اول دستگاه قضا با تأکید بر اینکه تأثیر مجازات دادگاه علنی از مجازات اعدام و حبس ۱۰ سال و ۲۰ سال بیشتر است، به خاطره‌ای در این زمینه اشاره و بیان کرد: زمانی که پرونده فاضل خداداد را رسیدگی و او را محاکمه می‌کردم و جریان دادگاه هم پخش می‌شد، یک روز از اصفهان به دلیجان می‌آمدم، سر ظهر بود و برای اقامه نماز به مسجد رفتم. در آن زمان رئیس بانک صادرات آن منطقه جلوتر از من بود. ایشان به خادم مسجد پولی را که نمی‌دانم صدقه یا کمک مسجد بود داد و وقتی خادم به او گفت که بیا رسید را بگیر، گفت: قبض نمی‌خواهم و خادم در پاسخ به او گفت: قبض بگیر؛ فردا محسنی اژه‌ای سراغ من می‌آید.
محسنی اژه‌ای یادآور شد: تجربه شخصی بنده این است که برخی موارد که خانوادگی است، حتماً نباید علنی شود. اگر یک قاضی آمد و فساد مالی کرد، چرا نباید آبرویش برود؟ این چیزی است که خودش خواسته است؛ چند بار در این زمینه هشدار دهیم؟ ریاست قوه‌قضاییه اکنون از طریق رسانه ملی این موضوع را عنوان کرده‌اند. اگر دوباره این آقای قاضی فردا خطا کرد، درست است که وقتی موضوع علنی شود، خانواده‌اش متضرر میشود، ولی باید حواسش جمع باشد.
ادامه جلسه بعد از نماز ظهر
علی‌رغم پایان وقت جلسه، اما به اصرار دانشجویان و با موافقت حجت‌الاسلام و المسلمین محسنی‌اژه‌ای ادامه جلسه به بعد از نماز موکول شد.
معاون اول قوه قضاییه در این زمینه اظهار کرد: اگر شما خسته نیستید، ما امروز را خدمت شما هستیم و فکر می‌کنم ثواب این کار از زیارت کمتر نیست.
ذکر این نکته از سوی معاون اول قوه قضاییه، با استقبال دانشجویان همراه شد.
محاکمه سران فتنه
وی در پاسخ به سوال یکی از دانشجویان مبنی بر اینکه چرا سران فتنه محاکمه نمی‌شوند و مصلحت‌اندیشی تا کجا؟ اظهار کرد: آنچه در سال ۸۸ اتفاق افتاد، به نظر ما جرم بزرگی بود و به کشور از لحاظ اقتصادی و حیثیتی خسارت وارد کرد و جان برخی افراد در این راه گرفته شد.
سخنگوی قوه قضاییه بیان کرد: کسانی که عامل اصلی این قضایا بودند و یا مباشرت در این زمینه داشتند، حتماً باید مجازات می‌شدند که این مجازات به چند قسم صورت گرفت: یک قسم کسانی که محاکمه شدند و ارفاقی نیز در مورد آنها صورت نگرفت. یک عده نیز بودند که دانشجو بودند و کسانی بودند که از عمق قضایا خبر نداشتند؛ ولی به هر تقدیر مرتکب جرم هم شده بودند و خسارتی به اموال عمومی و اموال مردم وارد کرده بودند که آنها نیز اجمالاً تحت تعقیب قرار گرفتند و با ارفاق و تخفیف زیاد مجازات شدند که این ارفاق و تخفیف نیز در چند مرحله انجام شد. یک مرحله اینکه قبل از پایان محاکمه با یک قرار آزاد شدند یعنی محاکمه شدند؛ ولی در زمان انشای حکم به آنها طبق قانون تخفیف داده شد یا مجازاتشان تعلیق یا تبدیل به جزای نقدی شد و یا حداکثرِ زندان را به آنها ندادند. به برخی نیز تخفیفِ بعد از تعیین مجازات داده شد و مشمول عفو شدند؛ از مرخصی بیشتر استفاده کردند؛ آزادی مشروع به آنها اختصاص پیدا کرد.
سخنگوی قوه قضاییه در رابطه با سران فتنه تصریح کرد: در مورد سران فتنه شورای عالی امنیت ملی تصمیم گرفت که در آن هنگام محاکمه آنها به مصلحت کشور نیست. البته بنده در آن زمان عضو شورا نبودم که نحوه استدلال آنها را بشنوم؛ ولی با استدلالی که شورای امنیت ملی کرد، تصمیم گرفته شد که این افراد فعلا محصور شوند و این مصوبه شورای امنیت ملی هنوز به قوت خودش باقی است و مسائلی که مربوط به امنیت ملی است، آن شورا باید درباره آنها تصمیم بگیرد و شورای عالی امنیت ملی هنوز هم از تصمیم خودش در این مورد عدول نکرده و آن تصمیم پابرجاست و تا زمانیکه پابرجاست، قوه قضاییه کار دیگری نمی‌تواند بکند.
محکومیت برخی جاسوسان هسته‌ای به اعدام
معاون اول دستگاه قضا در پاسخ به سوال دانشجویی در رابطه با حضور جاسوس در تیم هسته‌ای تصریح کرد: البته در مسائل هسته‌ای و کسانی که برای دشمن کار می‌کردند، یک نفر نداشتیم؛ یعنی بیش از یک نفر علیه کشور در رابطه با مسائل مختلف هسته‌ای یا نظامی به نفع دشمن کار می‌کردند.
محسنی اژه‌ای تصریح کرد: ما در این زمینه افراد زیادی را محاکمه و محکوم کرده‌ایم؛ بعضی محکوم به اعدام شدند که حکم آنها اجرا شده است و بعضی نیز منتظر اجرای حکم هستند و برخی از آنها درخواست اعمال ماده ۴۷۷ کرده‌اند.
وی تصریح کرد: فرد مورد نظر شما که می‌فرمایید در تیم هسته‌ای است، اگر منظورتان در تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای است و آن فردی است که حکم او قطعی شده است و بنا به قانون می‌توانم اسم ببرم و نام وی "عبدالرسول دری اصفهانی" است، این فرد در ابتدای امر با این تیم نبوده است و در رابطه با مسائل بانکی و اقتصادی و عمدتاً مسائل بانکی از ناحیه بانک مرکزی به این تیم اضافه شده است؛ چرا که بانک مرکزی باید یک نفر را در رابطه با مسائل مرتبط با بانک معرفی می‌کرده است.
سخنگوی قوه قضاییه خاطرنشان کرد: این فرد در برخی از جلسات داخل و خارج که برگزار می‌شده، حضور داشته و مشورت می‌داده است.
معاون اول دستگاه قضا ادامه داد: برای این فرد پرونده‌ای تشکیل میشود و عمدتاً پرونده‌ای که روی آن کار اطلاعاتی و تحقیق انجام می‌دهند، زیر نظر سازمان اطلاعات سپاه بوده است و در اینجا وزارت اطلاعات به پرونده وارد نشده است. از حدود یک سال و نیم قبل از اینکه ایشان دستگیر شود، سازمان اطلاعات سپاه بر اساس گزارش‌هایی که به آن می‌رسد، نسبت به این فرد و بعضی از افراد دیگری که دو تابعیتی بودند، مراقبت و مواظبت داشتند.
وی افزود: این فرد دوتابعیتی، تحصیل‌کرده انگلیس است و بعد از انقلاب هم در داخل، در دستگاه‌های مختلف کار کرده و هم با برخی از موسسات خارجی از جمله PWC همکاری داشته است. وی به ۵ سال حبس محکوم شده است.
محسنی اژه‌ای در رابطه با مجازات جاسوسی در قانون گفت: جاسوسی اگر در حد مفسد فی‌الارض باشد و برای کشور اسرائیل یا کشوری که در حال جنگ با ماست صورت بگیرد، مجازات آن تا اعدام هم پیش‌بینی شده است؛ ولی غیر از این حداکثر تا ۱۰ سال حبس دارد.
سخنگوی قوه قضاییه بیان کرد: اینکه چه جاسوسی مجازات اعدام و چه جاسوسی ۱۰ سال حبس می‌گیرد، بستگی دارد به جرمی که مرتکب شده و همکاری‌های بعدی او و اینکه در چه شرایطی این اقدام را انجام داده است.
معاون اول دستگاه قضا خاطرنشان کرد: ممکن است این سوال پیش آید که مسئله هسته‌ای مگر مهم نیست؟ چرا خیلی مهم است؛ ولی در رابطه با افشای مسائل هسته‌ای کسانی حکم اعدام برای آنها صادر و اجرا نیز شده است و برخی نیز منتظر اجرای حکم اعدام هستند؛ اما تعداد بیشتری داریم که به زیر ده سال حبس محکوم شده‌اند و ایشان با مجموعه آن چیزی که در پرونده برای قاضی احراز شده و همکاری‌هایی که در طول مدت بازجویی داشته است، تشخیص قاضی این بوده که به ۵ سال حبس محکوم شود.
ماجرای پرونده یک استاد صوت و لحن
سخنگوی دستگاه قضا در پاسخ به سوال یکی از دانشجویان مبنی بر لزوم شفافیت در پرونده یک استاد صوت و لحن اظهار کرد: باید در نظر داشت که این موضوعی که ادعا شده در سال ۸۷ یا ۸۸ بوده است؛ اما ارجاع آن به قوه قضاییه در سال ۹۲ طی نامه‌ای به دادستان بوده. یعنی از زمان ادعای وقوع مسائل مورد ادعا تا اولین طرح موضوع در قوه، چند سال گذشته بوده است. ادعای اولیه هم که به دادستانی دادند، شکایت به معنای اصطلاحی کیفری نبوده است. ۴ نفر از اولیای بچه‌ها نامه‌ای به دادستان ارسال کردند و طی آن درخواست کردند که با توجه به این که فلان آقا مفاسد اخلاقی دارد، ممنوعیت برای وی اعمال شود (عبارت مفاسد اخلاقی را بنده نقل به مضمون عرض می‌کنم.)
معاون اول دستگاه قضا ادامه داد: این اولیای بچه‌ها طی این نامه سه ممنوعیت در مورد این فرد خواستند مبنی بر این که از صدا و سیما ممنوع التصویر شود و در مراسم حضور نیابد و شاید درخواست ممنوع الصدایی نیز داشتند. طرف مقابل منکر هر چیزی در این مورد شد؛ این در حالی است که از کسانی که ادعا داشتند یعنی از بچه‌ها و پدران آنها که بچه‌ها این موضوع را به آنها انتقال داده بودند، تحقیق صورت گرفت و در نهایت دادسرا قرار منع تعقیب صادر کرد و گفت: چیزی برای ما ثابت نشد و اینکه چه چیزی مطرح بوده که ثابت نشده است، در اینجا معذور قانونی برای بیان وجود دارد.
وی گفت: سه عنوان اتهامی در دادسرا مطرح شد که در یک مورد دادسرا اعلام کرد که رسیدگی به آن در صلاحیتش نیست و طبق قانون پرونده باید مستقیماً به دادگاه ارسال می‌شد. در مورد مطلب دوم گفته شد که مسئله منافی عفت است و قرار منع تعقیب صادر شد و در نهایت در مورد اتهام سوم نیز که تشویق به فساد است نیز قرار منع تعقیب صادر میشود که پس از ابلاغ به شاکی وی به قرار اعتراض کرده و پرونده به دادگاه بدوی رفته است.
محسنی اژه‌ای تصریح کرد: دادگاه پس از بررسی درباره این دو اتهام (عمل منافی عفت و تشویق به فساد) بیان کرد که قرار دادسرا نسبت به این قضیه درست است و هیچ دلیلی مبنی بر عمل منافی عفت در این پرونده ثابت نیست همچنین نسبت به اتهام اول که در صلاحیت دادسرا نبود، دادگاه گفت که هیچ دلیلی برای اثبات وجود ندارد؛ بنابراین وی را تبرئه کرد و در مورد قرار منع تعقیب دادسرا با عنوان اتهامی تشویق به فساد دادگاه اعلام کرد که قرار منع تعقیب صحیح نیست و قرائن و شواهدی وجود دارد که باید قرار جلب به دادرسی صادر شود.
سخنگوی دستگاه قضا خاطر نشان کرد: پرونده به دادگاه ارسال شد و دادگاه در خصوص یک اتهام حکم تبرئه داد و در مورد یک اتهام قرار منع تعقیب دادسرا را تایید کرد و در مورد اتهام دیگری که با دادسرا اختلاف داشت، وی را به ۴ سال حبس محکوم کرد که نسبت به آن اعتراض شد و پرونده به دادگاه تجدید نظر ارسال شد و در این دادگاه چنانچه حکم اشکال داشته باشد، دادگاه تجدید نظر می‌تواند خودش نیز مستقیماً رفع نقص کند.
معاون اول دستگاه قضا تصریح کرد: هر دادگاه یک رئیس و دو مستشار دارد و خود قانون صراحتاً بیان کرده که در یک حکم، از این سه امضا دو امضا کفایت می‌کند و فرقی هم بین رئیس و مستشار نیست و طبق قانون با دو قاضی دادگاه رسمیت دارد؛ این در حالی است که بعضی از آقایان گفته اند، چون حکم را دو مستشار امضا کرده اند، در آن ابهام وجود دارد؛ اما باید در نظر داشت بسیاری از پرونده‌های ما در دیوان عالی کشور و دادگاه تجدید نظر با دو امضا بوده است و اینگونه نیست که هر سه قاضی پرونده را امضا کرده باشند.
حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژه‌ای در ادامه در رابطه با طرق اثبات مطلبی برای قاضی اظهار کرد: یکی از این ادله اقرار است. اگر کسی که اتهام به او وارد شده خودش اقرار کند با شرایطی از قبیل اینکه عاقل باشد، بالغ باشد، در اقرار صریح باشد و ابهام نداشته باشد، این اقرار اقرار معتبری است. در این پرونده و بسیاری از پرونده‌ها، اقرار وجود ندارد.
سخنگوی قوه قضاییه شاهد را به‌عنوان ادله دیگر اثبات جرم دانست و افزود: شاهد همان بیّنه شرعی است که بیّنه آن و اینکه چه شرایطی داشته باشد، فرق می‌کند.
معاون اول دستگاه قضا اضافه کرد: مورد دیگر علم قاضی است. در خیلی از پرونده‌ها اقرار صریح با شرایطی که عرض کردم، وجود ندارد و در پرونده‌هایی از این قبیل مطلقا بینه وجود ندارد. در بعضی از موارد که پرونده منافی عفت است 4 شاهد عادل باید شهادت دهند. واقع باید 4 شاهد عادل عنوان کنند که من این موضوع را با چشم‌های خودم دیدم.
محسنی اژه‌ای در تبیین نقش علم قاضی در چنین پرونده‌هایی اضافه کرد: آیا افرادی که با قرائن و شواهدی به موضوعی علم پیدا می‌کنند، یکسان هستند؟ همه شما نسبت به یک موضوع وقتی چند قرینه باهم ارائه می‌دهیم، یکی علم پیدا می‌کند و یکی علم پیدا نمی‌کند که این امری بسیار طبیعی است.
وی افزود: در قانونِ ما قبلاً این موضوع وجود نداشت و تنها نوشته بودند علم قاضی؛ اما اکنون "علم از طریق متعارف" را اضافه کرده‌اند. یعنی باید از طریق متعارف قاضی علم پیدا کرده باشد و در حکم نیز طرق متعارفی که پیدا کرده است، را قید کند.اگر یک قاضی همینگونه چشم بسته عنوان کند که علم پیدا کرده‌ام، از او پذیرفته نمی‌شود و به مرحله تجدیدنظر می‌رود.
سخنگوی قوه قضائیه خاطرنشان کرد: موارد عدیده‌ای وجود دارد که دادسرا علم پیدا می‌کند؛ دادستان علم پیدا می‌کند؛ کیفر خواست نیز صادر شده و به دادگاه بدوی می‌رود؛ اما آنجا عنوان میشود که مستندات کافی نیست؛ پس از آن به دادگاه تجدیدنظر می‌رود و ممکن است دادگاه تجدیدنظر نیز به موضوع علم پیدا نکند.
معاون اول دستگاه قضا با طرح این سوال که مگر چه تعداد از این پرونده‌ها داریم که در دادگاه بدوی محکوم و در دادگاه تجدیدنظر علم حاصل نمی‌شود، به مصداقی اشاره کرد و گفت: در پرونده آقای عبدالرسول دری که در مورد آن توضیح دادم، باید بگویم که در این پرونده وزارت اطلاعات تا زمان بازداشت وی روی پرونده‌اش کار نکرده بوده و اطلاعات آنچنانی از آن نداشت؛ مگر اطلاعاتی مختصر؛ ولی سازمان اطلاعات سپاه یک سال و نیم تقریباً روی این پرونده کار کرده بود و به درخواست و گزارشی که سازمان اطلاعات سپاه داد، این پرونده در دستگاه قضایی به جریان افتاد.الان اینجا یک مجموعه پرونده و شواهد و قرائن است که کنار هم گذاشته میشود. سپاه به‌عنوان ضابط، این پرونده را مورد کارشناسی قرار داده و عنوان داشته که این مسائل برای من محرز شده است. دادسرا کیفرخواست داده و قرار مجرمیت صادر کرده است. دادگاه بدوی نیز آن را تأیید کرده است. دادگاه تجدید نظر نیز علم پیدا کرده و حکم قطعی شده است؛ اما اکنون وزارت اطلاعات عنوان می‌کند که من کارشناس هستم و به نظر ما ایشان جاسوس نیست. البته اکنون قاضی حکم صادر کرده؛ مگر استدلال کنند و بروند درخواست اعمال ماده 477 کنند و اینکه این درخواست پذیرفته شود یا خیر بحث دیگری است.
حجت الاسلام و المسلمین محسنی اژه‌ای تصریح کرد: یعنی الان در یک پرونده خیلی روشن وزارت اطلاعات استدلال می‌کند و عنوان می‌کند که این جاسوس نیست؛ ولی سپاه گفته است که به نظر من و از نظر کارشناسی هست؛ دادسرا، دادگاه بدوی و تجدید نظر نیز احراز کرده است.
وی خاطرنشان کرد: درباره پرونده استاد صوت و لحن هم البته بنده از نظر محتوا نظر نمی‌دهم؛ از جهت شکلی عرض می‌کنم که همه دقتی که باید در رابطه با آن صورت گیرد، قانونی است و در هیچ کجای آن نمی‌توان گفت که قاضی خلاف قانون عمل کرده است و اینکه از نظر برخی عجیب و غریب است، باید گفت که اصلاً عجیب و غریب نیست. دو مستشار آن را امضا کرده‌اند و الی ماشاء‌الله پرونده‌های اینچنینی وجود دارد؛ چرا که ما قاضی کافی نداریم که درهمه شعباتمان همیشه هرسه قاضی حضور داشته باشند؛ به همین دلیل عنوان کرده‌اند که از سه قاضی دو نفر امضاء کنند کفایت می‌کند و همیشه نیز اینطور نیست که حتماً یکی از دو نفرِ امضاءکننده، باید رئیس باشد.
در ادامه نماینده انجمن اسلامی عضو دفتر تحکیم وحدت دانشگاه شهید بهشتی که سوال مربوط به پرونده استاد صوت و لحن را پرسیده بود، ضمن تشکر از سخنگوی قوه قضائیه برای پاسخگویی به سوالاتش اظهار کرد: پاسخ‌های شما بار دیگر ضرورت پاسخگویی نهادهای قانونگذار را روشن می‌کند؛ در حالیکه مسئولین قانونگذار اغلب در جمع ما به‌منظور پاسخگویی حاضر نمی‌شوند.
نماینده انجمن اسلامی عضو دفتر تحکیم وحدت دانشگاه زنجان نیز قبل از طرح سوالات خود از حجت‌الاسلام و المسلمین محسنی اژه‌ای بخاطر حضور در سلف سرویس دانشجویی و صرف ناهار در کنار دانشجویان تشکر کرد.
معاون اول قوه قضاییه در رابطه با سوال پرسیده شده مبنی بر اعلام عمومی جرم قبل از رسیدگی، از دانشجوی سوال کننده خواست که اگر در این زمینه مصداقی دارد، بیان کند که وی پرونده حمید بقایی را مثال زد.
محسنی اژه‌ای افزود: در این پرونده هنگامی که مطالبی درباره آن بیان شد، رسیدگی شروع شده بود و اطلاع‌رسانی درباره آن مربوط به قبل از رسیدگی نیست. پس منظور شما شاید اعلام جرم قبل از صدور حکم باشد که در این رابطه باید گفت قبل از رسیدگی هیچوقت اعلام جرم وجود نداشته است و در این موضوع مدت‌ها قبل پرونده تشکیل شده بود.
وی افزود: وقتی در زمینه بازداشت افراد از بنده سوال میشود، بنده گاهی عنوان می‌کنم که الان معذوریت قانونی دارم و نمی‌توانم جزئیات را بیان کنم؛ اما شما دانشجویان عنوان می‌کنید که شفاف پاسخ دهید و چرا قوه قضاییه پاسخگو نیست و قضیه را برای مردم روشن نمی‌کند. از من سوال پرسیده میشود که مثلاً در مورد آن فلان مقامِ فاسد که دستگیر شده، صحبت کنید که بنده تذکر می‌دهم در مورد کسی که اینجا نیست، عنوان فاسد را بکار نبرید و چندین بار این موضوع را در نشست‌هایم عنوان کرده‌ام. بعضی اوقات نیز سوالات با اسم پرسیده میشود و می‌گویند آیا فلانی بازداشت شده است یا خیر؟ شما به بنده کمک کنید که در اینجا چگونه پاسخ دهم؟
سخنگوی قوه قضاییه ادامه داد: در این مواقع اگر سکوت کنم دوباره در مورد آن پرسیده میشود که قطعاً همه شما با این موافق نیستید. روش دوم این است که شفاف پاسخ دهم و عنوان کنم که بله دستگیر شده و اتهامش این بود که این را نیز قانون اجازه نمی‌دهد. سومین حالت که برداشت بنده و اکثر حقوقدانان این است، این موضوع می‌باشد که اگر یک نفری که دستگیر یا احضار میشود و مردم نیز عمدتاً فهمیده‌اند و می‌دانند که فلان فرد دستگیر شده است یا احضار شده است حتی اگر نامش را به اختصار هم بگوییم، می‌دانند چه کسی را می‌گوییم و پرسیده میشود که آیا فلانی دستگیر شده است یا خیر، بنده خیلی اوقات این چنین می‌گویم که این فردی که شما می‌گویید، بله دستگیر شده؛ اما جزئیات را نمی‌توانم بگویم. یا اگر فرض کنید در بعضی از موارد احضار یا بازداشت شده است، اگر نگوییم که احضار یا بازداشت شده است، این اتفاق نیز خلاف است و خانواده و مردم نگران می‌شوند. پس باید بگوییم که دستگیر شده‌اند.
معاون اول دستگاه قضا افزود: گاهی اوقات البته به خانواده فرد موضوع گفته میشود؛ ولی در جامعه یک فضایی ایجاد میشود که مثلاً چه اتفاقی برای این فرد افتاده است؛ بنابراین بنده هیچ وقت اعلام جزئیات اتهامی کسی را انجام نداده‌ام و فقط گفته‌ام دستگیر شده است.
محسنی اژه‌ای بیان کرد: در پاره‌ای از موارد شایعاتی و اتهاماتی به یک فرد وارد میشود که این فرد علی‌القاعده حقوق شهروندی دارد و در این شرایط مثلاً عنوان می‌کنیم که اتهام این فرد مالی است تا اتهام جاسوسی را از او رد کنیم و به این طریق موضوع را باز می‌کنیم و خیلی از افراد اعتقاد دارند که در این حد خلاف قانون نیست.
وی اظهار کرد: البته برخی عنوان می‌کنند که هیچ چیز نباید گفت که این موضوع مخالف نقطه‌نظرات شما و بسیاری از مردم است که چرا توضیح نمی‌دهیم.
سخنگوی قوه قضاییه در پاسخ به سوال دیگری که به اصل برائت اختصاص داشت، اضافه کرد: اصل برائت این است که اگر اتهامی متوجه کسی شد، باید رسیدگی کرد. اصل برائت این است که پیش از رسیدگی این گزاره را مد نظر داشته باشیم که آیا این فرد مجرم هست یا نیست.اما نمی‌شود گفت که اگر اتهامی متوجه کسی شد، بگویند چون اصل برائت داریم، اصلا وارد رسیدگی نشویم که اگر این باشد هیچ شاکی‌ای نمی‌تواند شکایت کند.
معاون اول دستگاه قضا در پاسخ به سوال دیگری که به وحدت شاکی و قاضی اختصاص داشت، گفت: در سیستم کل دنیا آیا اگر یک فرد در دستگاه قضایی هر حکومتی تخلف کرد، چه کسی رسیدگی می‌کند؟ قطعاً در خود قوه قضائیه و با یک ساز وکار مشخصی رسیدگی میشود.اگر کسی از یک قاضی نیز شکایت داشته باشد، در قوه قضائیه رسیدگی میشود.
محسنی اژه‌ای ادامه داد: ما در آیین دادرسی داریم که کجا قاضی می‌تواند مدعی‌العموم باشد و کجا نباید باشد. اگر همین قاضی که الان دادستان است یا بازپرس و دادیار است، در دادسرا اظهارنظری کرد و قرار مجرمیت و اظهار نظر زد، فردا ایشان ارتقاء پیدا کرد و به دادگاه رفت و این پرونده نیز به دادگاه رفت، دیگر این قاضی نمی‌تواند رسیدگی کند و پرونده را به او نمی‌دهند. اگر طرفین پرونده از بستگانش باشند، به او پرونده را نمی‌دهند. بنابراین اگر کسی جرمی مرتکب شد و در خود دستگاه قضایی نیز اگر تخلفی پیدا شد، در خود دستگاه قضا با سازوکار متفاوتی رسیدگی میشود و دادسرای انتظامی قضات و دادگاه انتظامی قضات در این زمینه وجود دارند و دادگاه انتظامی ما گروهش 12 است گروه قوه و دادستان کل هم 12 است؛ یعنی قضاتی در این دادگاه‌ها حضور دارند که مرتبه آخر را داشته باشند و شرایط سختی برای آنها لحاظ شده است.
وی در رابطه با قانون جرم سیاسی و اجرای آن نیز بیان کرد: جرم سیاسی در قانون تعریف شده است. ممکن است البته شما به این قانون اشکال بگیرید و بگویید که این اشکال دارد؛ ولی الان قانون، جرم سیاسی را تعریف کرده است و عنوان داشته که سیاسی بودن آن را چه کسی باید تشخیص دهد.اگر این جرم سیاسی بود، مقدراتی برای آن در مورد نحوه بازداشت، نگهداری، لباس زندانی پوشیدن یا نپوشیدن مطرح کرده‌اند. قانون حتی در مورد تماس وی با خانواده‌اش نیز فرق گذاشته و در زمان محاکمه پرونده جرم سیاسی حتما باید هیأت منصفه حضور داشته باشند. الان نیز همینطور است و کسانی که مطابق قانون جرم سیاسی شامل حالشان شود، همه این مسائل برایشان صدق می‌کند و اگر کسی نسبت به این موضوع اعتراض داشته باشد و ادعا کند که جرم من سیاسی نیست، می‌تواند اعتراض کند و مکانیزم رسیدگی به اعتراض آن مشخص است.
نظارت قضایی بر عملکرد ضابطین دادگستری
سخنگوی قوه قضاییه در پاسخ به سوالی در رابطه با نظارت قاضی بر کنترل رفتار ضابط گفت: نیروی انتظامی یک وظیفه‌اش ضابط بودن قوه قضاییه است و یک سری وظایف نیز خودش دارد. در مقام ضابط بودن قوه قضائیه حتما باید تحت نظر قاضی باشد. اگر چنانچه قاضی تخلف کند و گزارش داده شود، حتما بررسی می‌کنیم و قاضی هم باید حتما نظارت کند.
معاون اول دستگاه قضا ادامه داد: وزارت اطلاعات نیز در یک موارد خاص ضابط قوه قضاییه است و در آن حد باید تحت نظارت قوه قضاییه باشد. احیاناً بسیج نیز در یک جاهایی ضابط قوه قضاییه محسوب میشود و در آنجا که ضابط قوه قضاییه هستند باید تحت نظارت قاضی باشند.
حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای در پاسخ به سوالی در رابطه با شکایت رئیس جمهور سابق از معاون اول رئیس جمهور و صدور قرار منع تعقیب برای این پرونده افزود: نسبت به این قضیه آقای احمدی‌نژاد اعتراضی داشت که اعتراض خود را به دادسرا نداده بود و به یک نحوی این مسئله به بنده ارجاع شد که بنده این موضوع را رسیدگی کنم و اعلام کنم که این مطلبی که ایشان می‌گویند درست است یا خیر.
وی افزود: از قضا خود بنده این موضوع را رسیدگی کردم البته نه به‌عنوان مرجع تجدیدنظر بلکه به‌عنوان یک نظر مشورتی موضوع را مورد بررسی قرار دادم.
سخنگوی قوه قضائیه به مصادیقی از این دست اشاره کرد و گفت: گاهی اوقات پیش می‌آید که پرونده‌ای را قوه قضاییه یا رئیس کل دادگستری یا دادسرای انتظامی قضات و یا معاون اول قوه قضائیه گرفته است و عنوان میشود که این اعمال نفوذ است؛ در حالیکه این چنین نیست. از قضا این پرونده‌ها زمانی گرفته میشود که یک کسی شاکی است و یا یک گزارشی از آنجا می‌خواهند. آقای احمدی‌نژاد شاکی این پرونده بود ما نیز یک گزارش خواستیم و این گزارش قانع‌کننده نبود. پرونده را گرفتیم تا آن را مورد بررسی قرار دهیم.
معاون اول دستگاه قضا خاطرنشان کرد: بر اساس گزارشی که بنده تهیه کردم، در بخشی حق را به آقای احمدی‌نژاد دادم؛ البته نه از نظر محتوا، بنده به‌صورت محتوایی وارد نشدم؛ بلکه از نظرشکلی به موضوع ورود کردم و عنوان داشتم که از نظر شکلی این بازپرس باید این اقدامات را می‌کرده است که انجام نداده؛ بنابراین بر این قرار منع تعقیب این اشکالات وارد است.
حجت‌الاسلام و المسلمین محسنی اژه‌ای عنوان داشت: همین الان نیز چندین پرونده با حجم زیاد روی میز بنده است که یکی از آنها در یک کارتن بزرگ است که هنوز آن را باز نکرده‌ام.
سخنگوی قوه قضاییه تصریح کرد: در حال حاضر 3 تا 4 پرونده روی میزم است که از جمله آن می‌توان به پرونده آقای عبدالرسول دری، اشاره کرد که از من خواسته شده در مورد آن اظهارنظر کنم. بنده سپاه و وزارت اطلاعات را خواسته‌ام و با آنها صحبت کرده‌ام پرونده اطلاعات را در اختیار بنده قرار دادند و آن را ملاحظه کردم و بیش از یک ماه است که روی میز بنده است و دارد مورد بررسی قرار می‌گیرد و مدام مطالعه می‌کنم. البته آنگونه نیست که بتوانم در عرض دو سه شبانه‌روز آن را تمام کنم یا پرونده خانم "زاغری" نیز همینطور.
معاون اول دستگاه قضا با اشاره به آخرین وضعیت پرونده شکایت آقای احمدی‌نژاد از معاون اول رئیس جمهور اظهار کرد: پرونده آقای جهانگیری به نظر خود بنده اشکالاتی به آن وارد است و الان دوباره دارم بررسی می‌کنم. البته ممکن است نظر بنده پذیرفته نشود؛ چون نظر مشورتی بوده و به شکل ماهیتی به موضوع وارد نشده‌ام.
پرونده برادر رئیس قوه قضاییه
محسنی اژه‌ای در رابطه با پرونده برادر رئیس قوه قضاییه نیز خاطرنشان کرد: اگر ما یک مطلب را تقطیع کنیم، یک معنا می‌دهد؛ ولی اگر با مجموعه‌ای از مسائل آن را نگاه کنیم، معنای دیگری خواهد داد.
سخنگوی قوه قضاییه بیان کرد: آن مقدار که بنده به آن رسیده‌ام از نظر شکلی و یک بخش کوچک محتوایی باید بگویم که آقای مرتضوی قبل از اینکه این مسئله در مجلس از طرف آقای احمدی‌نژاد مطرح شود، مدام اصرار می‌کرد که یک جلسه فوری می‌خواهم با رئیس قوه قضاییه بگذارم و عنوان داشت که مسئله خیلی مهمی دارم. بعد بدون تردید مشخص شد که یک اقداماتی کرده‌اند برای اینکه پرونده‌سازی صورت گیرد. در آنکه آن آقا چقدر مقصر بوده، بنده اکنون از نظر محتوایی وارد نمی‌شوم؛ ولی تلاش کرده‌اند یک پرونده‌ای در اینجا درست کنند و از آن استفاده نمایند.
معاون اول دستگاه قضا بیان کرد: البته این یک پرونده، تنها نیست؛ باز هم نمونه‌های خیلی کمی در طول سالیان گذشته اتفاق افتاده است که طرف را آورده نشانده‌اند و یک حرف‌هایی می‌زنند؛ بعد می‌بینند خوب نمی‌شود و دوباره فیلم را عوض می‌کنند و یک کاری می‌کنند که طرف حرف بزند و دوباره یک تکه از آن را بگیرند.
محسنی اژه‌ای افزود: همه اینها وقتی این موضوع مطرح شد، منکر آن شدند؛ بعد مشخص شد که واقعیت داشته، فیلم گرفته شده و جایی آن را مخفی کرده‌اند.
وی با بیان اینکه این پرونده یک حلقه مفقوده دارد، اظهار کرد: دو نفر از کسانی که دست‌اندرکار ساختن این فیلم بودند، آن موقع فراری بودند و هنوز هم فراری هستند. مطلب دیگر اینکه مجموعه سی‌دی‌ها و مجموعه مسائلی که دیده شده، اگر دوبار یا سه بار اصلاح و تغییر کردند، براساس چه مبنایی بوده است.
سخنگوی قوه قضاییه خاطرنشان کرد: پرونده هنوز بسته نشده است و باید دید اگر آن دو نفر پیدا شده‌اند، اظهاراتشان چیست و مطمئن باشید اگر واقعاً چیزی علیه بنده یا دیگری ثابت شود، اغماض نخواهیم کرد.
وی خطاب به دانشجویان گفت: نسبت به نقد مطالعه بیشتری کنید تا بدانید اصلاً نقد یعنی چه. یکی از تعریف‌هایی که از نقد میشود تشخیص سره از ناسره است؛ اما براستی چه کسی می‌تواند بگوید بد و خوب چیست؟ در نقد موضوعات هنری، ادبی و سایر موضوعات باید به موضوع اشراف، اطلاعات و تخصص لازم داشت. اگر نقد همراه با استدلال، منطق و به دور از توهین و تخریب باشد، اثرگذار خواهد بود؛ اما اگر همان نقد از یک فرد آگاه و متخصص هم بیان شود، چنانچه با تخریب و توهین باشد، اثرگذار نخواهد بود.
محسنی اژه‌ای ادامه داد: شما فرمودید آزمون و خطا حق دانشجوست. در اینجا ما نیز به شما نقد داریم. حق دانشجو آزمون و خطا نیست؛ بله حتماً در همه ما و بخصوص در یک جوان اعم از دانشجو و غیردانشجو آزمون و خطا ممکن است بیشتر باشد؛ البته توقع نیست که دانشجو هیچوقت خطایی نداشته باشد؛ اما اگر خطایی کرد، باید بیشتر اغماض شود؛ لهذا در بسیاری از موارد و در قضایای دی ماه و مشابه قبل از آن یک دانشجوی جوان اگر حتی مرتکب جرم شود، نسبت به آن اغماض میشود؛ اما در نهایت اینکه بگوییم آزمون و خطا حق دانشجو است را بنده متوجه نمی‌شوم.
یکی از دانشجویان در سخنان خود حکم پرونده کهریزک را با حکم دانشجویان عدالتخواه مقایسه کرد که سخنگوی دستگاه قضا گفت: خوب است همگی انصاف را رعایت کنیم. اتفاقی که در مورد کهریزک رخ داد، این بود که در بین آنها افرادی دانشجو و غیردانشجو بودند و در یک محلی که مناسب نبود، اتفاقاتی افتاد. اگر نسبت به این امر بی توجهی می‌شد، واقعاً خلاف بود؛ کاری که صورت گرفت، مجرمانه بود و استحقاق مجازات و توبیخ داشت و خود مقام معظم رهبری و مسئولین دیگر در این رابطه دستور دادند که در آن تا مجازات قصاصِ افراد پیش رفتند و حکم قصاص صادر شد؛ چون حکم قصاص جنبه شخصی دارد، اولیای دم رضایت دادند و لذا قصاص منتفی شد و در نهایت در راستای جرم عمومی از ۳ تا ۷ سال و حداقل به ۳ سال محکوم شدند و در مورد افراد دیگر نیز به تناسب حکم شلاق، حبس و انفصال صادر شد.
معاون اول دستگاه قضا اضافه کرد: در خصوص بعضی از افرادی که در ارتباط با دستگاه قضایی بودند نیز در مورد یک قاضی با چند اتهام، مجازاتِ اشد اجرا شد و آن فرد به ۱۵ سال حبس محکوم شد و قاضی دیگر نیز انفصال پیدا کرد. همچنین در رابطه با دادستان وقت در این پرونده سه مسئله مطرح شد که ارتباط مستقیم با مسائلی که در آنجا اتفاق افتاده بود، نداشت.
وی اظهار کرد: یک مورد آن در رابطه با نوشته‌ای بود که به وی انتساب داده بودند. جدای از اینکه وی منکر آن شد، در آن خصوص محکوم شد و در موارد دیگر حکم زندان و انفصال گرفته است و، چون نمی‌دانم که حکم قطعی شده یا خیر از بیان جزئیات معذورم.
محسنی اژه‌ای در ارتباط با مبارزه شفاف با فساد گفت: نظر شخصی بنده هم مبارزه شفاف با فساد است و در این زمینه در مناسبت‌ها و نشست‌های مختلف صحبت کرده‌ام و به مجلس و دولت نیز رفته‌ام. چنانچه دادگاه‌های ما علنی برگزار شود، منافع آن بیشتر خواهد بود. این موضوع با لایحه قوه قضاییه صورت نگرفته است و فعلاً جلوی آن را گرفته اند. اعتقاد بنده در مورد کسانی که چندین بار دزدی کرده‌اند و یا مفسدین مالی این است که چرا باید تصاویر آنها نشان داده نشود و قانون این اجازه را نمی‌دهد و تصویر فرد شطرنجی پخش میشود؟ باید بستر‌های فساد شناسایی شوند و در جاهایی که لازم است، شفاف سازی صورت گیرد و دادگاه‌های غیرعلنی مگر در موارد خاص به حداقل ممکن برسد. البته در قانون آیین دادرسی جدید تصریح شده افرادی که پرونده آنها جنبه ملی و عمومی پیدا می‌کند، با پیشنهاد دادستان کل و تایید رئیس قوه قضاییه این دادگاه‌ها پخش شود.
سخنگوی دستگاه قضا خطاب به دانشجویان خاطرنشان کرد: عزیزان شما مدیران آینده هستید. اگر برخی از آنچه را که در حال از ما می‌بینید، نمی‌پسندید، از همین الان به فکر باشید که شما در آینده اینگونه نباشید.
معاون اول دستگاه قضا تصریح کرد: بنده از دهه دوم انقلاب و در سنوات مختلف در دانشگاه‌های کشور حضور پیدا کردم؛ البته در عین حال قبول دارم که این حضور زیاد نبوده است و اعتقاد دارم اولین نفع استمرار این جلسات به خودمان برمی گردد. در نشست‌های مطبوعاتی و در نماز جمعه تهران بکرّات گفته ام که دادگاه‌های ما علنی باشد و پخش شود؛ در حال حاضر نیز دادگاه‌های ما علنی است، اما قانون اجازه انتشار نمی‌دهد.
انتهای پیام/
