زلزله یا انفجار ۵ میلیون تن TNT در غرب کشور
شدت زلزله اخیر در کشور ،در دیگر استانها نیز لرزه‌هایی را به همراه داشت ،حدس و گمان‌هایی بر این است که نکند انفجاری رخ داده باشد یا در مراکز تحقیقات موشکی سوانحی رخ داده است. معاون پژوهش و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله به این شایعات جواب می‌دهد.
به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا، دکتر محمد تاتار، معاون پژوهش و تحصیلات تکمیلی پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، شایعات مطرح شده در این مورد که زلزله غرب کشور در اثر انفجار ایجاد شده است یا به پروژه هارپ ارتباط دارد را کاملا بی‌اساس دانست.
زمین‌لرزه یکشنبه شب ازگله کرمانشاه با بزرگای گشتاوری 3/7، یکی از بزرگ‌ترین زمین‌لرزه‌های رویداده در زون لرزه زمین ساختی زاگرس است که روی یکی از گسل‌های شناخته شده زاگرس با روند غالب این زون که شمال شرق‌جنوب غرب است، رخ داده است. سازوکار محاسبه شده برای این زمین‌لرزه که توسط مراکز جهانی چون مرکز زمین‌لرزه‌شناسی سازمان زمین شناسی آمریکا (USGS)، مرکز زلزله شناسی اروپا-مدیترانه (EMSC)، و مرکز لرزه شناسی کشوری (IRSC) محاسبه و گزارش شده است به‌خوبی بر واهی بودن ادعای انفجاری بودن رویداد فوق دلالت دارد. سازوکار محاسبه شده برای زمین‌لرزه ازگله کرمانشاه بر گسل فشاری با روند شمال غرب-جنوب شرق دلالت دارد (اشکال یک و دو) که روند و سازوکار غالب گسل‌های شناخته شده زاگرس است.
مکانیرم امواج انفجار فاقد ساز و کار کانونی است
تاتار انفجاری بودن زمین‌لرزه ازگله کرمانشاه را ادعائی غیرکارشناسی و بی‌اساس دانست و بیان کرد: «انفجارات بدلیل انتشار کروی موج P و ماهیت غیر برشی بودن چشمه ایجاد کننده امواج لرزه‌ای، فاقد سازوکار کانونی مشخصی هستند. علاوه بر این هیچ گونه انفجاری تاکنون قادر به ایجاد زمین‌لرزه‌ای به بزرگی 3/7 در مقیاس امواج گشتاوری نبوده است».
قدرت زلزله غرب معادل انفجار ۵ میلیون تن TNT
تاتار با اشاره به این موضوع که قدرت زمین‌لرزه‌ای با بزرگای ۷/۲ معادل انرژی حاصل از انفجار پنج مگاتن (5 میلیون تن) TNT است، گفت: «وقوع پیش‌لرزه‌ای به بزرگای محلی 5/4 قبل از وقوع زمین‌لرزه اصلی، و بیش از 220 پس‌لرزه در کمتر از 36 ساعت پس از وقوع آن، در کنار عمق کانونی محاسبه شده نزدیک به 20 کیلومتر برای زمین‌لرزه ازگله کرمانشاه، هرگونه احتمال انفجاری بودن چنین رویدادی را منتفی می‌داند.
امواج «S» و «P» ثبت شده در ایستگاه‌های لرزه نگاری جهانی
برخی افراد فاقد صلاحیت و دانش ادعا داشته‌اند که این امواج نه S بودن و نه P البته اشاره نشده است که چگونه و با چه ابزاری چنین تشخیصی داده‌اند؟ که تاتار در این باره بیان داشت: «شکل موج حاصل از این زمین‌لرزه که به دلیل بزرگای زیاد آن در تمامی ایستگاه‌های لرزه نگاری جهانی ثبت شده است، بخوبی هر دو نوع موج P و S را نشان می‌دهد».
نمونه‌ای از شکل موج این زمین‌لرزه که توسط ایستگاه‌های مرکز ملی شبکه لرزه نگاری باند پهن پژوهشگاه بین‌المللی زلزله ثبت شده است در شکل (3) آورده شده است.
وجود امواج P و S در امواج ثبت شده در ایستگاه‌های دورتر به‌راحتی قابل تشخیص است. دو ایستگاه ایلام (نگاشت سفید) و سنندج (نگاشت قرمز) بعنوان نزدیک ترین ایستگاه‌ها به کانون زمین‌لرزه دارای بیشترین دامنه هستند. جهت امکان تشخیص فازها، مقیاس نمایش نگاشت‌های دریافتی چند ده برابر کوچکتر نمابش داده شده است.
معاون پژوهش پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در توضیحات تکمیلی بیان داشت: «در شکل موج زمین‌لرزه به خوبی امواج برشی (S) ناشی از این زمین‌لرزه در ایستگاه‌های دورتر قابل تشخیص است. در ایستگاه‌های نزدیک به دلیل فاصله کم میان موج P و S و دامنه زیاد موج P امکان تفکیک دو موج میسر نیست».
امواج برشی (S) عامل تخریب سازه ای گسترده و توزیع غیریکنواخت خرابی‌ها
وی در ادامه افزود: «تخریب سازه‌ای گسترده‌ای که در منطقه مشاهده می‌گردد، ناشی از عملکرد امواج برشی حاصل از این زمین‌لرزه است . توزیع غیریکنواخت خرابی‌ها نیز متاثر از الگوی تشعشع امواج برشی (S) زمین‌لرزه فوق با سازوکار فشاری است».
برخی ادعاها رخداد زمین‌لرزه اخیر در منطقه کرمانشاه را روی چند گسل موازی می‌دانند که سخنی غیرعلمی و غیرکارشناسی است. تاتار در ارتباط با ارتباط بین زمین لزره غرب کشور با گسل‌های منطقه اذعان داشت: «علی رغم مکان‌یابی دقیق زمین‌لرزه اصلی و بیش از 220 پس‌لرزه روی داده، و تعیین سازوکار کانونی رویداد اصلی، هنوز امکان نسبت دادن زمین‌لرزه ازگله کرمانشاه به یکی از گسل‌های شناخته شده منطقه با اطمینان بالا میسر نیست».
زلزله غرب کشور هفت برابر شدیدتر از زلزله بم
وی زمین‌لرزه اخیر در منطقه کانونی را حدود هفت برابر شدیدتر از زمین‌لرزه مخرب پنچ دی ماه 1382 بم با بزرگای گشتاوری 5/6 دانست (در حالی که ادعاهای غیر کارشناسی مبنی بر 30 برابری شدت زمین‌لرزه اخیر نسبت به زمین‌لرزه بم است و افزود: «علت اصلی میزان تلفات سنگین زمین‌لرزه بم ناشی از نزدیکی زیاد کانون این زمین‌لرزه به شهر بم، کیفیت بسیار پائین ساخت و ساز در این شهر، و رخداد زمین‌لرزه در ساعات آغازین صبح، هنگامی که هنوز همه مردم در خواب بودند ارتباط دارد. اگرچه خوشبختانه تلفات انسانی ناشی از زمین‌لرزه اخیر، به مراتب کمتراز جان باختگان زمین‌لرزه بم است، اما به دلیل دارا بودن بزرگا و انرژی آزاد شده بیشتر، وسعت مناطق تخریب شده خیلی بیشتر برآورد می‌شود».
در پایان معاون پژوهش و فناوری پژوهشگاه بین‌المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، ضمن ابراز تالمات قلبی شدید بخاطر کشته شدن جمعی از هموطنان عزیزمان در اثر وقوع زمین‌لرزه ازگله کرمانشاه و ابراز همدردی با بازماندگان و آرزوی شادی روح جانباختگان این حادثه، از مردم عزیز ایران خواستند که از انتشار هر پیامی بدون پشتوانه علمی جدا پرهیزکنند و با جلوگیری از اشاعه چنین اخبار بی‌اساس و واهی، موجبات نگرانی سایر هم وطنان عزیز، بویژه ساکنین مناطق زلزله زده را فراهم نکنند.
منبع: خبرگزاری علم و فناروری
انتهای پیام/
