درباره «توپک هوشمند»، بازرس خطوط لوله نفت و گاز

به گزارش خبرنگار آنا،‌ دکتر میثم منسوب بصیری عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری بوده که در دانشکده مهندسی برق این دانشگاه مشغول به تدریس است. او دکتری الکترونیک و فوق لیسانس ام بی ای است و پروسه تدریس خود را از سال ۸۳ در دانشگاه یادگار امام (ره) آغاز کرد و سال ۸۴ عضو هیات علمی دانشگاه شد.

منسوب بصیری تدریس خود را در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری رونددر دروس سیستم های دیجیتال یک و دو، معماری کامپیوتر، اصول میکرو کامپیوتر، وی اچ دی ال طراحی سیستم های دیجیتال پیشرفته و میکرو پروسسور های پیشرفته، سنتز سیستم های دیجیتال و شبکه های میان ارتباطی در پیش گرفت.

عضو هیات علمی واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری علاوه بر تدریس، فرایند علمی خود را در شرکت دانش بنیان از سال ۸۱ آغاز کرد و به دنبال آن در حوزه دفاعی و نظامی مشغول به کار شد. از جمله دستاوردهای علمی وی، طراحی و ساخت سیستم شنود رادیویی برای برخی سازمان ها و نهادهاست و از سال ۸۲ تا سال ۸۶ علاوه بر این حوزه در زمینه صنایع نفت و گاز فعالیت خود را به انجام رساند.

منسوب بصیری از سال ۹۰ وقت و تمرکز خود را صرف فعالیت و پژوهش در حیطه انرژی آب و برق کرد و اکنون نایب رئیس هیات مدیره شرکت هولدینگ پتروگاز خاورمیانه و مدیر عامل شرکت مهندسی سگال پردازش است.

از برگزیده ترین دستاوردهای علمی وی که در سطح ملی درخشید، طراحی و ساخت تجهیزات هوشمندی به نام توپک هوشمند است.

منسوب بصیری درباره طراحی و ساخت تجهیزات هوشمندی به نام توپک هوشمند به خبرنگار خبرگزاری آنا می‌گوید: «این سازه از این رو حائز اهمیت است که بازار استفاده از آن تنها برای جمهوری اسلامی ایران نیست و در کشورهایی مانند آمریکا، روسیه، آلمان و کشورهای چند ملیتی نظیر هلند کاربرد دارد.»

مدیرعامل و نایب‌رئیس هیات مدیره شرکت دانش‌بنیان مهندسی سگال پردازش با بیان اینکه پروسه ساخت و راه اندازی این پروژه شش سال به طول انجامید، ادامه می‌دهد: «این تکنولوژی در حقیقت پرتاب با فشار سیال در خط لوله های نفت و گاز و کاربرد آن تشخیص عیوب و ناهنجاری های خط لوله است و از مزیت های آن می توان جلوگیری از خطرات زیست محیطی و جانی را نام برد.»

عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی اظهار می‌کند: «این پروژه در سال رونمایی خود رتبه دوم جشواره خوارزمی، تقدیرنامه ویژه رئیس جمهوری و تقدیرنامه ویژه سازمان بین المللی ایسسکو (سازمان علمی جهان اسلام) را از آن خود کرد. بازدید مقام معظم رهبری از محصولات رونمایی شده در صنعت نفت، دریافت تقدیرنامه از رئیس جمهوری سابق (دولت نهم و دهم)، برگزیده شدن در دو سال متوالی به عنوان پژوهشگر برتر و استادیار نمونه از سوی مرکز کارآفرین دانشگاه شریف از دیگر افتخارات در راستای این پروژه است.»

بصیری می‌افزاید: «دانشجویانی که تمایل به حضور در شرکت دانش بنیان دارند، در وهله اول اصول و مبانی کسب و کار و کارآفرینی را بیاموزند و به دنبال آن زندگی نامه افرادی را مطالعه کنند که مراحل از ابتدا تا پایان مسیر منجر به هدف را پیموده اند.»

به گزارش آنا، به گفته منسوب بصیری مدیر پروژه، طرح «تدوین دانش فنی، طراحی و ساخت توپک‌های هوشمند به ‌منظور به‌کارگیری در خطوط نفت و گاز» که در کشور تدوین شده است، یکی از اقدامات مهم و اساسی در زمینهٔ بومی‌سازی تکنولوژی‌های مهم در صنعت نفت و گاز است.

طرح تدوین‌شده برای خطوط نفت و گاز با هدف تدوین دانش فنی، طراحی و ساخت توپک‌های هوشمند در داخل کشور، یکی از اقدامات مهم و اساسی در زمینهٔ بومی‌سازی تکنولوژی‌های مهم در صنعت نفت و گاز به شمار می‌رود، این طرح با حمایت مدیریت پژوهش و فناوری شرکت ملی گاز ایران انجام گرفته است.

در این طرح مطابق با نقشه راه تدوین‌شده، فناوری‌‌های توپک‌های Caliper، TFI، HR MFL بومی‌سازی شده است و اینکار برای پیگ های هوشمند دیگر نیز انجام خواهد گرفت.

اکنون پیگ های هوشمند ساخته شده در این طرح در حال تست های عملیاتی نهایی هستند، قبل از آن نیز پروژه‌ ای به منظور طراحی و ساخت پایلوت ارزیابی عملکرد تکنولوژی مورداستفاده در توپک هوشمند MFL در راستای ایجاد بستر مناسب جهت ساخت توپک MFL اجرا شد، که در آن یک سیستم ارزیاب خطوط لوله، یک استند تست توپک هوشمند ، بانک عیوب و خوردگی و نرم‌افزارهای پردازش سیگنال تهیه و مورد ارزیابی قرار گرفتند.

سیستم ارزیاب که از بخش‌های الکترونیکی و مکانیکی تشکیل‌شده است، مشابه توپک MFL عمل می‌کند و با استفاده از تکنولوژی توپک MFL، طراحی و ساخته‌ شده است. هدف از ساخت آن بسترسازی به‌منظور ایجاد و بومی‌سازی دانش توپک‌های MFL بوده است. سایر اجزای پروژه از جمله استند تست توپک هوشمند و بانک عیوب و خوردگی خطوط لوله به‌منظور تست عملکرد توپک‌های MFL خارجی که ارزیابی خطوط نفت و گاز ایران را انجام می‌دهند نیز طراحی و ساخته شد.

توپک هوشمند تجهیزی است که شکلی شبیه موشک دارد و داخل خط لوله حرکت می‌کند و همه عیوب و خوردگی‌های خط لوله را آشکار می‌سازد. تکنولوژی‌های مختلفی در دنیا برای این کار استفاده می‌شود. یکی از آن‌ها تکنولوژی UT و دیگری پیگ نشت شار مغناطیسی یا اصطلاحاً MFL است. UT با استفاده از امواج آلتراسونیک عیوب خط لوله را شناسایی می‌کند و MFL با ایجاد شار مغناطیسی در لوله این کار را انجام می‌دهد که این‌ تکنولوژی‌ها در سراسر دنیا متداول است.

واقعیت این است که در قدم اول ما نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که از تمام شرکت‌هایی که بعضاً 60 یا 70 سال در این زمینه کار می‌کنند؛ پیشی بگیریم. اصولاً در این طرح‌ هدف آن ست که به مشخصات فنی توپک های معتبر خارجی نزدیک شویم و با همکاری مدیران و کارشناسان شرکت انتقال گاز ایران، توپک هوشمندی ساخته شود که برای یک عملیات بازرسی خط لوله مناسب باشد و نیازها را برطرف سازد. به دنبال این موضوع هستیم که تکنولوژی‌های روز دنیا را پیگیری کنیم و از آن‌ها عقب نیفتیم و امیدواریم به جایی برسیم که پیگ ساخته‌شده در ایران قابل‌رقابت با نمونه های قدرتمند آلمانی و آمریکایی باشد.

توانایی ساخت این نوع توپک در دنیا تنها در تخصص چند شرکت‌ محدود است و این توانایی در 4 کشور آمریکا، آلمان، انگلیس و روسیه وجود دارد که این شرکت‌ها به سایر کشورها خدمات می‌دهند و عملیات توپک رانی خطوط لوله را انجام می‌دهند و از این طریق برای کشور خود ارزآوری می‌کنند.
هزینه‌ هر کیلومتر بازرسی با توپک هوشمند بسته به شرایط و سایز خط لوله از حدود 2000 تا 5000 دلار به ازای هر کیلومتر است. یعنی برای یک خط لوله 100 کیلومتری، حداقل دویست هزار دلار هزینه می‌شود. البته هزینه‌های نهایی خیلی بیش از این میزان است. به‌طورکلی ساخت این توپک‌ها در داخل کشور، موجب قطع وابستگی به کشورها خارجی خواهد شد و میزان زیادی صرفه‌جویی ارزی در داخل کشور به همراه خواهد داشت.

این پروژه با توسط شرکت مهندسی سگال پردازش و با همکاری دانشگاه تهران در تعاملی خیلی نزدیک انجام و از تجربیات مجموعه‌های دیگری مثل اساتید دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه علم و صنعت و بعضی دیگر از خبرگان در بخش‌های صنعتی استفاده شده است.

6 گروه تخصصی در این پروژه به صورت مستقیم درگیر هستند. این پروژه یک پروژه چند تخصصی است و برای ساخت پیگ هوشمند، مجموعه‌ای از دانش‌ها و تخصص‌ها در زمینه‌های الکترونیک، مکانیک، متالوژی، پلیمر، فیزیک، نرم‌افزار و پردازش سیگنال موردنیاز است. هرکدام از این‌ موضوعات دارای تیم تخصصی جداگانه است، که این گروه‌ها از افراد نخبه و با تجربه ایرانی تشکیل‌شده باشد.