دوری صنعت و دانشگاه‌ از علم روز دنیا عامل عقب‌ماندن شرکت‌های ایرانی از رقیبان خارجی است/ تحقیقات دانشگاه‌های ما کاربردی نیست

نسترن صائبی، گروه علم و فناوری آنا- عرفان محمدی، متولد 1371 در همدان است. در المپیاد‌های علمی مدال نقره شیمی کشوری سال ۸۸ را کسب کرد و در همان سال به عضویت بنیاد نخبگان در آمد. رشته مهندسی شیمی را در دانشگاه صنعتی شریف خواند و بعد از کسب مدرک کارشناسی، در سال 1393 برای تحصیل در مقطع دکتری رشته مهندسی شیمی به دانشگاه ایلینوی در اربانا-شمپین آمریکا رفت. در حال حاضر، دستیار پژوهشی است و شهریه دانشگاه و هزینه‌های زندگی‌اش را از این طریق تامین می‌کند. اخیرا نیز دستاوردی کسب کرده است که نام او را جهانی کرده است.

اوایل تیر ماه بود که خبری مبنی بر ساخت قالب‌های دینامیکی توسط محقق ایرانی دانشگاه ایلینوی منتشر شد. وی توانسته است با ساخت قالب‌های دینامیکی، امکان تولید مواد نیمه‌رسانای ارگانیک که در تولید ابزار الکترونیکی چاپی کاربرد دارد را فراهم آورد.

در ادامه مصاحبه ایمیلی آنا را با این جوان موفق می‌خوانید:

* تاکنون چند اختراع داشتید؟

یک اختراع داشتم؛ قالب‌های دینامیکی که در Nature Communciation چاپ شده بود. این قالب‌های دینامیک به تولید انبوه پلیمرهای نیمه‌رسانا برای ساخت وسایل الکترونیک کمک می‌کند.

* لطفا در مورد این اختراع بیشتر توضیح دهید.

پلیمرهای نیمه‌رسانای قابل پردازش در فاز محلول به علت کاربردهای متنوع در وسایل الکترونیک قابل پرینت ارزان و فراوان، از جمله دستگاه‌های پزشکی، تحت تحقیقات گسترده قرار گرفته است. با این حال، کنترل اجتماع و هم‌گذاری مولکول‌های بزرگ (ماکرومولکول‌ها) در همه مقیاس‌های کوچک تا بزرگ در حین روکش کردن محلول، به عنوان یک چالش کلیدی باقی می‌ماند. این چالش عمدتا به علت تفاوت در مقیاس‌های زمان‌بندی اجتماع پلیمرها در حین چاپ است.

در این کار، ما مفهوم قالب‌های پویا (دینامیک) را برای تسریع هسته‌زایی پلیمرها و فرآیند اجتماعشان معرفی کردیم. این کار با الهام از طبیعت که از قالب‌های پویا در فرآیند تولید مواد معدنی استفاده می‌کند، انجام شده است. شبیه‌سازی‌های کامپیوتری نشان می‌دهد که قابلیت انعطاف‌پذیری سطح، کلید برهم‌کنش بین قالب و پلیمر است که باعث کاهش سد هسته‌زایی پلیمر می‌شود. از یک قالب دینامیک مبتنی بر مایع یونی در این کار استفاده شد که نتیجه حاصل، فیلم‌های پلیمری نازک به شدت کریستالین و منظم در محیطی بزرگ (بیش از یک سانتی‌متر مربع) بود. این نوع تولید مواد الکترونیکی می‌تواند این تکنولوژی را متحول کند.

*چه شد که وارد این حیطه شدید؟

علاقه من به شیمی از دوران دبیرستان من را به نانوتکنولوژی و فرآیندهای شامل اجتماع مولکولی آشنا کرد. در سال 1392 در دانشگاه ایلینوی به عنوان داوطلب برای کارآموزی دوره کارشناسی مشغول به کار روی هسته‌زایی نانوذرات فلزی شدم. پس از شروع مقطع دکتری با کمک شانس و مشورت‌های اساتید مختلف در دانشگاه ایلینوی، شروع به کار روی مواد ‌آلی و کاربردشان در تولید وسایل الکترونیک کردم.

*تحقیقات بعدی‌ات در چه زمینه‌ای خواهد بود؟

در ادامه به تولید نسل جدید قالب‌های دینامیک مشغول خواهم شد.

*آینده وسایل الکترونیک را چطور می‌بینید؟ به نظر شما فناوری‌ تا چه حد با بدن ما ادغام خواهند شد؟

در سال‌های آینده فناوری‌ها جزء جدانشدنی زندگی جوامع پیشرفته خواهد بود. این مواد می‌توانند با حسگرهای سبک و بسیار دقیق به راحتی به تنظیم سلامت بدن و کنترل سلامتی انسان‌ها کمک کنند.

* از نظر شما، محققان ایرانی تا چه اندازه در زمینه فناوری، به ویژه فناوری پوشیدنی، پیشرفت داشته‌اند؟

تقریبا با اطمینان می‌شود گفت این تحقیقات در ایران به حدی ادامه نیافته که بتوان گفت شروع شده یا قابل مقایسه باشد. ایران حتی مصرف‌کننده هم در این زمینه نیست.

* محبوب‌ترین ابزاری که از آن استفاده می‌کنید چیست و برای چه کاری؟

کامپیوتر شخصی برای کار و تلفن همراه برای انجام کارهای عادی روزانه.

* زمان‌هایی که اوقات فراغت دارید، آیا با گوشی‌ بازی می‌کنید؟

در سه سال اخیر کمتر از پنج ساعت با گوشی یا کامپیوترم بازی کرده‌ام و بعد از دوره لیسانس هیچ بازی کامپیوتری‌ای روی رایانه‌ام نصب نکردم.

* در مجموع از چه نرم‌افزارهایی در گوشی‌ بیشتر از همه استفاده می‌کنید؟

فیس‌بوک، توییتر، اینستاگرام، اسکایپ و تلگرام. سایر نرم‌افزارها در ایران کاربرد ندارند یا شناخته شده نیستند.

* چقدر از اپلیکیشن‌های پیام‌رسان استفاده می‌کنید؟

به دلیل استفاده اکثر آشنایان، از تلگرام استفاده می‌کنم تا با خانواده و دوستانم در ارتباط باشم. سعی می‌کنم کمتر از هفته‌ای پنج تا هفت ساعت از شبکه‌های اجتماعی استفاده غیرکاری کنم. این زمان برای همکاران غیرایرانی من مشابه است.

* شما سال‌ها در ایران زندگی و تحصیل کرده‌اید و با جوانان ایرانی آشنایی دارید. میزان سواد و علم جوانان ایرانی را در چه سطح می‌بینید و چه توصیه‌ای به جوانان ایرانی دارید؟

من ۲۰ سال اول عمرم را در ایران سپری کردم. شرایط سخت، از جوانان ایرانی مردان و زنان قوی‌ای ساخته است. اما نبود امکانات و پیشرفت کند یا حتی پسرفت سیستم آموزشی، این جوانان را از دسترسی به علم روز دنیا محروم کرده است. من به همه مردم تلاش و کوشش بیشتر برای آینده‌ای بهتر را توصیه می‌کنم: «خداوند سرنوشت هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد مگر آنکه آنها خود تغییر دهند».

تقصیر را به گردن این و آن انداختن آسان است، جوانان باید با امید زمام امور را در دست بگیرند.

* فضای پژوهشی و تحقیقاتی دانشگاهی آمریکا چگونه است؟ سیستم پژوهشی آنجا چطور دانشجویان را به تحقیق و پژوهش تشویق می‌کند؟ تفاوت میان فضای آموزشی و تحقیقاتی در ایران و آمریکا چیست؟

فضای پژوهشی آمریکا تاثیر گرفته از سوالات و چالش‌های صنعت یا حتی دولت است، در حالی که خیلی از تحقیقاتی که در دانشگاه‌های کشورمان انجام می‌شود، کاربردی برای کشور در هیچ حیطه‌ای ندارد.

در آمریکا، سرمایه‌گذاری مالی‌ای که روی تحقیقات می‌شود برای هر گروه گاهی به یک میلیون دلار هم می رسد در حالی که بودجه‌ای که در ایران برای تحقیقات در نظر گرفته می‌شود، بسیار ناچیز است. با توجه به همین بودجه‌ها دانشجوهای دکتری حقوق ماهیانه بین ١٠٠٠ تا ٢٠٠٠ دلار دریافت می‌کنند. همچنین برای جذب دانشجویان از کودکی با اردوهای آموزشی کودکان را با دانشگاه‌ها آشنا می‌کنند تا در آینده تشویق به حضور فعال در حوزه‌های پژوهشی شوند.

* فضای فناوری و نوآوری در ایران را چطور می‌بینید؟

من متاسفانه اطلاعات کافی در این زمینه ندارم اما به نظر می‌رسد نبود محیط شایسته‌ سالاری و فقدان محیط رقابتی و تقسیم نابرابر منابع و امکانات، فضای مناسبی برای کارآفرینان جوان ایجاد نکرده است. دوری صنعت و حتی دانشگاه‌ها از علم روز دنیا عامل دیگری است برای اینکه تعداد شرکت‌های ایرانی (چه دولتی و چه خصوصی) معتبر که توان رقابت با رقیبان خارجی را دارند به انگشتان یک دست هم نرسد.

* آیا دوست دارید برای زندگی به ایران برگردید؟ چه امکاناتی باید وجود داشته باشد تا بخواهید در ایران زندگی کنید؟

بله؛ ایران سرشار از منابع مختلف است و اگر فرصت‌های شغلی مناسب با شرایط مناسب اقتصادی، فرهنگی و محیط شایسته سالاری برای من وجود داشته باشد، برای ساختن زادگاه عزیزم بازخواهم گشت.