مجتبی ویسی: مخاطب برای انتخاب کتاب باید به متن‌‌شناسی مجهز باشد
مترجم آثار نویسندگانی همچون امبرتو اکو، دان دلیلو، استیفن کینگ و مارگارت اتود معتقد است برای انتخاب ترجمه خوب از میان ترجمه‌های مختلف، مترجم باید توانایی تشخیص متن خوب را داشته باشد؛ ضمن اینکه توجه به نام و سابقه مترجم نیز بسیار مهم است.
مجتبی ویسی؛ شاعر و مترجم در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا درباره انتخاب درست یک کتاب ترجمه‌ای از میان ترجمه‌های مختلف گفت: «در وهله اول خواننده کتاب باید به یک‌سری مهارت، خود را مجهز کند؛ مثلا اینکه باید متن‌شناس باشد و زبان فارسی را تا حدودی بشناسد. در اینصورت او می‌تواند حتی با خواندن چند پاراگراف از کتاب، کیفیت ترجمه را ارزیابی کند.»
وی ضمن بیان این مطلب که البته آشنایی با متن و زبان، برای انتخاب متون تالیفی هم لازم است، ادامه داد: «گاهی بعضی از متن‌ها، منطبق با الگوهای زبانی نیستند به طوری‌که تناقضات و ایراد‌های نحوی زیادی دارند چراکه مترجم متن اصلی را به شکل تحت‌اللفظی ترجمه کرده و به دلیل عدم شناخت از زبان فارسی، پر از غلط‌های نحوی است.»
مترجم «رقص‌های جنگ» شرمن الکسی، با اشاره به وضعیت بازار ترجمه، اظهار داشت: «در سال‌های اخیر تعداد ناشران و مترجمان، خیلی زیاد شده و من اصلا با این موضوع مشکلی ندارم و حتی از آن استقبال می‌کنم. ولی مشکل این است که کیفیت پایین برخی ترجمه‌ها، به زبان فارسی آسیب می‌رساند و طبیعی است که مخاطب با خواندن آن‌ها از زبان فارسی دور می‌شود.»
وی ضمن تاکید بر ضرورت نقد، گفت: «ترجمه در کشور ما، به یک گروه مستقل و منصف و متخصص نیاز دارد که ترجمه‌ها را نقد کند؛ یعنی هم ترجمه‌های خوب را معرفی کند و هم ترجمه‌های ضعیف را. این مساله هم باعث تقویت و ارتقاء سطح ترجمه می‌شود و هم اینکه مخاطبان را در انتخاب یاری می‌کند.»
ویسی همچنین درباره سایر معیارهای انتخاب کتاب خوب اظهار داشت: «درخصوص کتاب‌های ترجمه‌ای، قطعا نام مترجم و شناخت کارنامه حرفه‌ای‌اش بسیار می‌تواند مهم باشد. بنابراین طبیعی است که از میان ترجمه‌های مختلف، مخاطب سراغ ترجمه مترجمان باسابقه‌تر برود. مثلا حتما باید بین ترجمه مترجمانی مانند نجف دریا‌بندری و عبدالله کوثری با مترجمان دیگر تمایز قائل شد.»
وی که سابقه ترجمه کتاب «اعتراف‌های یک رمان‌نویس جوان» را در کارنامه خود دارد، به نقلی از صحبت‌های اکو، نویسنده مشهور ایتالیایی اشاره کرد و گفت: «اُمبرتو اکو درباره انتخاب کتاب می‌گوید ابتدا طرح جلد کتاب را نگاه می‌کنم و به این فکر می‌کنم که آیا طرحی معنادار است یا طرحی بازاری، بعد به عنوان و نام ناشر و بعد به نام نویسنده و مترجم کتاب توجه می‌کنم و در ادامه یکی دوپاراگراف از ابتدا و میانه کتاب می‌خوانم و در پایان تصمیم می‌گیرم آن کتاب را بخرم یا نه.»
مترجم کتاب «دوره‌گردها» پل هاردینگ افزود: «به اعتقاد من مجموع عوامل مورد اشاره، برای انتخاب یک کتاب خوب مهم‌اند و مخاطب برای اینکه بتواند انتخاب خوبی داشته باشد (به خصوص از میان ترجمه‌های متعدد) باید اطلاعات نسبی و قابل قبولی برای ارزیابی کتاب در اختیار داشته باشد.»
ویسی درباره فعالیت‌های اخیر و کنونی خود نیز توضیح داد: «پیش‌تر رمان «مانوی دوم» از دان دلیلو را برای نشر بوتیمار ترجمه کرده بودم که منتشر شد و فکر می‌کنم تا دو ماه دیگر، کتاب «جهان شهر» از این نویسنده مشهور نیز با همان نشر به بازار بیاید. در حال حاضر نیز مشغول ترجمه اثری دیگر از دلیلو هستم با نام «نام‌ها» که رمان حجیمی است و شاید ترجمه آن تا اواخر پاییز به درازا بیانجامد.»
وی درباره فضای این رمان توضیح داد: «عمده اتفاقات در یونان رخ می‌دهد و به همین خاطر، اسطوره‌ها نیز در آن مورد پرداخت قرار گرفته‌اند. دلیلو در این اثر به فرقه‌های مختلف نیز نگاه دارد و یک‌سری قتل‌های فرقه‌ای در داستان، پیگیری می‌شوند. ضمن آنکه مسائل مختلف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی نیز با داستان گره خورده‌اند.»
این مترجم همچنین به ترجمه مجموعه شعری از الکساندر بلوک اشاره کرد و گفت: «من شعرهای این شاعر مطرح روسی را دوست دارم و از آنجایی که هیچ مترجمی سمت ترجمه آثار او نرفته، به خودم اجازه دادم که شعرهای او را از انگلیسی به فارسی ترجمه کنم.»
انتهای پیام/
