«تنها باد از زیر خاکستر خبر دارد» رونمایی شد
مراسم رونمایی از مجموعه شعر «تنها باد از زیر خاکستر خبر دارد» سروده برزو گوران،با حضور جمعی از شعرا و منتقدان از جمله سید علی صالحی، فیض شریفی، ایرج دیهیمی، علی مسعودی‌نیا، غزل تاجبخش، آرش اسلامی، فرزاد کریمی، سینا بهمنش، محمد سلمانی، عباس سجادی و علاقه‌مندان عصر پنج‌شنبه در موسسه بهاران برگزار شد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، هوده وکیلی مجری برنامه در ابتدای این مراسم، چند دقیقه‌ای را به مرور زندگینامه برزو گوران اختصاص داد و گفت: «زمستان سال 1341 به دنیا آمد. گوران در مقطع دیپلم الکترونیک از درس خواندن کناره‌گیری کرده و در این‌باره گفته است: احساس می‌کردم هوا تاریک شده، کار شبانه‌روزی‌ام این بود که دنبال چراغ بگردم، پیدا کنم و برگردم تا بتوانم ادامه تحصیل بدهم اما نه چراغی یافتم، نه ادامه تحصیل دادم.»
او با اشاره به اولین کتاب گوران با نام مزامیر هجران که در سال 86 منتشر شد،توضیح داد: «در همان سال برزو گوران به کارگاه شعر سید علی صالحی می‌رود و این کتاب به گفته خود شاعر، حاصل مجاورت با این شاعر بزرگ معاصر است.»
زیاد خواندن اولین ویژگی این شاعر
سخنران بعدی این مراسم ایرج دیهیمی، نویسنده، شاعر و ترانه‌سرا بود. او که به تازگی کتاب «عالیجناب مهربان، ترانه» را در دو جلد راهی بازار نشر کرده است،در ابتدا گفت: «در مقابل سید علی صالحی نشستن و از شعر سخن گفتن؟ حتما خبطی صورت گرفته.»
دیهیمی ادامه داد: «بیش از 20 سال است که من برزو گوران را می‌شناسم؛ همیشه در لاک خودش فرو رفته بود و البته هنوز هم رفته است! با همه این‌ها در همان سال‌ها، دفتر شعرش را، نه کتاب چاپ شده،به من داد تا اصلاح کنم.»
دیهیمی اظهار کرد: «دفتر شعر اول گوران بوی بند و زندان می‌داد، غزل‌هایی که چاپ نشدند. مزامیر هجران دفتر شعر بعدی برزو بود که بدون هماهنگی با من به چاپ رسید. اگر با من مشورت می‌کرد، نمی‌گذاشتم مزامیر هجران را به چاپ برساند.»
او با اشاره به این گفته گوران که «کاش دستم قلم می‌شد و قلمم قلم نمی‌شد برای نوشتن مزامیر هجران» ادامه داد: «همین بلا سر فروغ و شاملو هم آمد.»
دیهیمی در ادامه سخنانش گفت: «بعد از این، برزو وارد حوزه شعر نو شد و با کلاس‌های سید، به قول خودش میرزایش را یافت. گوران یکی از نادر صالح‌ترین شاگردان سید علی صالحی است. او تاثیرپذیر مصلحی است که «زیاد خواندن» اولین ویژگی‌‌اش بوده و از او شاعر بزرگی ساخته است.»
اوبا اشاره به بخشی از شعر گوران «برزو برزو برزو/ بُزروی این راه صبر را بگذار» معتقد است: «این یکی از بازی‌های کلامی زیبای گوران در کتاب «تنها باد از زیر خاکستر خبر دارد» بوده و البته این مجموعه از این زیبایی‌ها کم ندارد.»
«به گلوی بریده همین قاصدکی که همه چیزش را به باد داده است/ از سرما نیست که شانه‌هایم می‌لرزد/ بر گسل گریه ایستاده‌ام» دیهیمی این بند از یکی از اشعار گوران را از زیباترین سطرهای شعر گوران می‌داند و معتقد است تحت تاثیر سیدعلی صالحی است.
دیهیمی ادامه داد: «با شناختی که من از برزو داشتم همیشه نگران بودم که به راحتی به سمت تک بعدی بودن سر بخورد اما کارگاه سید نگذاشت. دیگر نمی‌شود و نباید از شعرهای این شاعر به سادگی گذشت.»
این نویسنده افزود: «در صفحه 81 کتابش «آبروی آتش»، تبدیل می‌شود به آب روی آتش و شاعر در این شعر معلومات سیاسی خود از خاور میانه، فلسطین، تورات و قرآن را در شعری زیبا به رخ خواننده می‌کشد.»
او با بیان اینکه شاعر در صفحه 54 نگاه سیاسی طنز جالبی دارد به این بخش از شعر او «اینجا همه راضی‌اند از خر قبیله تا میخ طویله» اشاره کرد و ادامه داد: «با شناختی که من از برزو داشتم منتظر بودم که این دفتر هم در تباهی و نا امیدی پیش برود اما نرفت. اصلا نرفت: «ته نشین خورشید در چشم‌هایت/ پیراهنت را شسته‌ام/ تردید‌هایم را نیز/ برای که می‌نویسم؟/ برای تو می‌نویسم/ برای تو می‌نویسم برای تو که معنای زیستنم هستی/ بهانه بودنم/ سرم وبال دست‌های تو بود» در این سطر‌ها امید می‌چرخد.»
آوانگاردیسم در شعر
فیض شریفی، شاعر، نویسنده و منتقد سخنران بعدی مراسم صحبت‌هایش را با این سوال که شعر آوانگاردیسم چیست شروع کرد و در پاسخ گفت: «آوانگاردیسم در شعر به دو مقوله برمی‌گردد؛ اول زبان و بعد نگاه به جهان.»
او با طرح این پرسش که برزو گوران یک شاعر آوانگارد است یا خیر،ادامه داد: «هر شعری که مرا تکان دهد،هر شعر خوبی که مرا درگیر کند،فارغ از آوانگاردیسم در شعر، شعر خوبی است و شعرهای گوران این خصلت را دارد.»
شریفی با تاکید بر اینکه گروان شاعری تحت تاثیر سید علی صالحی است،توضیح داد: «نمی‌توانم بگویم این شاعر تحت تاثیر سید علی صالحی نبوده است اما از طرفی فارغ از میان‌متنی‌هایی که شعرش دارد و تاثیر او از مولانا،اخوان و دیگران را نشان می‌دهد، باز هم نمی‌توان او را شاعری کاملا تحت تاثیر سید علی صالحی و یا سایرین دانست چرا که ترکیبات و سطرهایی در شعر او وجود دارد که مطلقا متعلق به اوست.»
او با اشاره به اینکه گوران در پایان‌بندی شعرها و گاهی در مفهوم تحت تاثیر سید علی صالحی بوده است،ادامه داد: «ترکیباتی مانند "تطاول آفتاب" و یا "مزامیر کال" ترکیباتی است که صددرصد متعلق به خود شاعر است و استفاده از همین ترکیبات در سطرهای شعر سبب شده شعر گوران زیبا و مدرن شود،ضمن اینکه سه چیز شعر را "نو" می کند یعنی پارادوکس،حس‌آمیزی و تشخیص که همین فاکتورهای در شعر گوران وجود دارد.»
شریفی در پایان صحبت‌هایش با اشاره به سطرهایی از اشعار کتاب «تنها باد از زیر خاکستر خبر دارد» برای شاعر آرزوی موفقیت کرد.
نقد شعر با نگاه «رتوریکی»
فرزاد کریمی،شاعر و منتقد نیز آخرین سخنران این مراسم بود که با با تاکید به مباحث "رتوریکی"به نقد کتاب پرداخت و گفت: «نگاهی که در این جستار به مجموعه شعر «تنها باد از زیر خاکستر خبر دارد» شده است، نگاهی" رتوریکى" است. این نگاه حاصل توجه به تضادها، تشویش‌ها، عدم قطعیت‌ها و ناپایداری‌هایی است که برزو گوران، سراینده شعرهای این مجموعه، صادقانه به مخاطب خود منتقل کرده است.»
او با بیان اینکه شیوه سرایش شعر گوران بر هیچ‌یک از جریان‌های رایج شعری امروز قابل انطباق نیست،ادامه داد: «دلیل آن این است که جریان‌های شعری صاحب مانیفست ایران از رتوریکی سوفسطایی‌مآبانه بهره می‌گیرند اما رتوریک شعر گوران را باید رتوریکی سقراط‌گونه دانست.»
کریمی افزود: «نوع نگاه گوران به مسائل اجتماعی، اهمیت نماد را در شعر او برجسته ساخته است. نماد از مباحث بوطیقایی ادبیات به‌شمار می‌رود اما در اینجا نگاهی رتوریکی به آن خواهم داشت. برزو گوران در شعر خود نه از سمبل، که از امر سمبلیک استفاده کرده است. این موضوع موجب شده تا شعر گوران از درافتادن در ورطه سمبولیسم بر حذر بماند.»
این منتقد با اشاره با اینکه جایگزینی امر سمبلیک به‌جای نماد باعث آزادی و پروبال یافتن واقعیت می‌شود،ادامه داد: «گوران این آزادی و این ساحل نجات را در موقعیت‌هایی به مخاطب شعر خود معرفی کرده که خود فاقد ثبات، آرامش،پایداری و امنیت است. این‌چنین است که شعر گوران، دیالکتیکی از هیجان و آرامش را در خود دارد، دیالکتیکی که هرگز به ثبات و قطعیت نمی‌رسد.»
شعر گفتن جنایت است؟
این مراسم با سخنانی از برزو گوران،شاعر کتاب «تنها باد از زیر خاکستر خبر دارد» پایان یافت.او ابتدای سخنانش را با شعری از سید علی صالحی آغاز کرد: «آدمی نیاز مبرم دارد/ که شعر بخواند/ آزاد باشد/ و گاهی نیز باران ببارد».
او در ادامه با اشاره به اینکه نگاه‌اش در شعر تحت تاثیر "آدرنو" است،گفت: «آدرنو می‌گوید بعد از هولوکاست شعر گفتن جنایت است،از آنجایی که منتقدان به مقوله "تردید" در شعرهایم اشاره کردند باید بگویم که من هنوز در شک هستم که آیا شعر گفتن یک جنایت است یا نه.»
گوران که تاکید داشت حرف زدن از شعرهایش و تشرح آنها براساس مانیفست‌های موجود کار دشواری است،برای پایان این مراسم تنها به خواندن شهری با عنوان "از مرثیه‌های ناسروده" بسنده کرد.
انتهای پیام/
