دایرة المعارف دانش‌بنیان‌ها ۱۰۳؛
در همایش فرهنگ دانشگاهی و نهادینه شدن گفتمان علم:
معاون فرهنگی وزیر علوم: نباید بیان دیدگاه‌ها را محدود کنیم/ راه مقابله با چالش‌ها اعتماد به دانشگاهیان و میدان دادن به آن ها است
همایش ملی فرهنگ دانشگاهی و نهادینه شدن گفتمان علم صبح امروز با حضور دکتر سید ضیا هاشمی معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، دکتر واعظ مهدوی معاون توسعه علمی سازمان برنامه و بودجه، استادان دانشگاه و معاونان جهاد دانشگاهی در دانشکده علوم دانشگاه تهران برگزار شد.
به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، سید ضیا هاشمی در این جلسه گفت: «آسیب‌ها و تهدیدهای این نوع برنامه‌ها باید به دقت مورد توجه قرار گیرد. اگر چه این همایش هدف ارزشمندی را تعقیب می‌کند اما باید در عنوان این همایش‌ها تامل بیشتری شود. احتمالا منظور از نهادینه شدن گفتمان علم این بوده است که چه کسی متولی نهادینه شدن گفتمان علم در دانشگاه باشد. آیا غیر از دانشگاهی دانشگاهی‌تر داریم و یا آیا متولی علم و دانش غیر از دانشمندان هستند؟»
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم ادامه داد: «اگر دانشگاه را به عنوان دانشگاه قبول داریم، این دانشگاه اقتضائاتی دارد. در اسناد بالادستی ماموریت‌های زیادی به دانشگاهیان محول شده است، اما سند یک حدی از نتیجه را می‌تواند داشته باشد و خیلی اعتنا و متکی بودن به اسناد لزوما به معنای پیش بردن کارها نیست. اسناد به تنهایی هیچ وقت نتوانسته‌اند موضوعات را حل کنند و گاهی حتی این تورم اسناد مشکلاتی را هم ایجاد کرده است.»
او افزود: «وقتی می‌گوییم فرهنگ دانشگاهی، باید ابتدا بدانیم دانشگاه چیست و به چه معناست. اگر دانشگاه نتواند خلاقیت داشته باشد و تولید علم کند و فرهیخته تربیت کند پس دانشگاه چیست؟ چگونه دانشگاه می‌تواند دانشگاه باشد؟ به اعتقاد من دانشگاه نیازی به موصوف و مضاف‌الیه ندارد.»
هاشمی به اصطلاح فرهنگ دانشگاهی اشاره کرد و افزود: «فرهنگ به معنای هنجارها، ارزش‌ها و باورها در یک جامعه، سازمان و نهاد است. فرهنگ دانشگاهی هم یعنی آن چیزی که در وجود دانشگاه است. اگر قرار باشد دانشگاه را به عنوان یک سوژه یا پدیده‌ای که می‌تواند مدیریت شود دستکاری کنیم آن موقع تعارض در دانشگاه ایجاد می‌شود. دانشگاه یک پدیده خودآگاه و اثرگذار است و به سادگی نمی‌تواند مورد مدیریت از بیرون قرار گیرد. اتفاقا فرهنگی هم پدیده‌ای نیست که بتواند کلیشه‌ای با آن برخورد کرد، بلکه پدیده‌ای است که یک پویش درونی دارد.»
او ادامه داد: «دانشگاه نهادی است که در درون خود و تعاملاتی که در آن وجود دارد دانشگاه می‌شود و هیچ موقع به طور کامل تابع سیاست‌های بیرونی نبوده است و ذاتا نمی‌تواند باشد. ما باید پیش از هر اقدامی درباره دانشگاه ابتدا خود را بشناسیم. یکی از مفاهیم دانشگاه اسلامی که من کاملا به این مفهوم و اصطلاح اعتقاد دارم و با آن موافقم، این است که دانشگاه اسلامی دانشگاهی است که بتواند علم نافع تولید کند و بر اساس ساختارهای کارآمد ساخته شود.»
ضیا هاشمی گفت: «در ادبیات علمی آنچه که درباره دانشگاه مطرح می‌شود این است که اگر از بیرون به دانشگاه نگاه کنیم آن نگاه باید با حفظ حرمت دانشگاهیان همراه باشد. ما باید اجازه دهیم که دانشگاه درون‌دانشگاهی بیندیشد. این محل عرصه دانش، آموزش، تعلیم و البته تربیت است و مرکز ترویج دانش است و باید آن را به رسمیت بشناسد. اگر مجموعه‌ای از معارف و داده‌ها عرضه شود که به صورت روشن قابل نقد نباشد در دانشگاه رسمیت پیدا نکند.»
معاون فرهنگی و اجتماعی وزیر علوم یکی دیگر از ویژگی‌های دانشگاه را رمزگشایی از پدیده‌های پنهان دانست و گفت: «قرار نیست در دانشگاه اکتشافاتی که قبلا انجام شده مستند شود. ما باید در حوزه‌های مختلف قبول کنیم که چیزهایی را نمی‌دانیم و برای کشف ندانسته‌ها تلاش کنیم. چون حوزه علم به معنای کشف واقعیت است ما باید اجازه دهیم در این مکان ایده‌های نو مطرح شود. اگر می‌پذیریم که مسائلی را نمی‌دانیم و دانشگاه قرار است سوال ما را جواب دهد بنابراین باید سوالات و پاسخ‌های متعدد مطرح شود تا به حقیقت برسیم. این دیدگاه‌ها اتفاقا می‌تواند با هم متفاوت هم باشد و این یعنی تضارب آرا که حتی حوزه علمیه هم باید این ویژگی را داشته باشد.»
او افزود: «اگر دانشگاه بخواهد هویت پیدا کند باید دیدگاه‌های مختلف عرضه شود و اگر می‌خواهد عرضه شود باید امکان آن به وجود بیاید. یعنی دانشگاه مستقل بدون آزادی علم در دانشگاه شکل نمی‌گیرد. نمی‌توانیم به محقق بگوییم که چه چیزهایی را بگوید یا نگوید و این از بدیهیات دانشگاه است. فرهنگ دانشگاهی و نهادینه شدن گفتمان علم هم یعنی باید خودجوش باشد نه آن چیزی که من می‌خواهم.»
هاشمی بر عرضه دیدگاه‌های متعدد و متفاوت با هم در محیط‌های آکادمیک تاکید کرد و گفت: «نمی‌توانیم بگوییم که بعضی از دیدگاه‌ها مصلحت نیست و نباید گفته شود، بالاخره دیدگاه است و باید بیان شود وقتی مسائلی را محدود کنیم تبدیل به یک کالای نایاب می‌شود که کسی دنبال آن نمی‌رود. دانشگاه بدون آزاداندیشی فقط به معنای کلاس درس و یک آموزشگاه می‌شود. اخلاق دانشگاهی هم در این محیط بسیار مهم است. دانشگاه در همه دنیا ولنگاری را در ذات خود نمی‌پذیرد و با آن ناسازگار است این طبیعی است که بعضی از مسائل جای‌شان در دانشگاه نیست دانشگاه نمی‌تواند در برج عاج بنشیند و درباره جامعه اظهار نظر کند. احترام متقابل به دیدگاه‌ها و رعایت قانون و انصاف در برابر گروه یا فرد مقابل از الزامات فرهنگ دانشگاهی است اکنون گفته می‌شود که روابط استاد و دانشجو در دانشگاه‌ها وجود ندارد. ما باید اجازه بدهیم خود دانشگاه این مشکل را حل کند و اتفاقا بخشی از تخلف‌های علمی هم حتی به خاطر همین دستکاری‌های بیرونی است که باعث می‌شود دانشگاه آسیب‌پذیر شود.»
معاون فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم گفت: «باید پذیرفت که در حوزه‌های سندنویسی، تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری، اعتماد به دانشگاهیان و میدان دادن به آن‌ها در همه عرصه‌ها راه حرکت به سوی جلو و راه مقابله با چالش‌ها است.»
انتهای پیام/
