زرگر: گشایش ممیزی باعث افزایش حجم کار داوران مهرگان ادب شد/ سابقه نویسندگان در بررسی کتاب‌ها تاثیرگذار است

علیرضا زرگر مدیر جایزه مهرگان در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا، درباره روند داوری‌های نهایی پانزدهمین و شانزدهمین دوره جایزه مهرگان ادب گفت: «کار داوری امسال به دلیل اینکه زنده‌یاد فتح‌الله بی‌نیاز را در جمع خود نداشتیم، پیچیدگی‌ها و دشواری‌های خاص خودش را داشت. اما به هر تقدیر 15 نامزد بخش رمان در ابتدای آذرماه معرفی شدند و فکر می‌کنم لیست نامزدهای بخش مجموعه داستان نیز تا چهارشنبه این هفته (یکم دی‌ماه) نهایی و اعلام شود.»

وی ضمن بیان این مطلب که مهدی قبرایی، علیرضا سیف‌الدینی و جواد اسحاقیان، داوران این جایزه بعد از انتخاب اولیه آثار هستند، در پاسخ به این سوال که ویژگی مهرگان ادب در این دوره چیست، توضیح داد: « دوره‌های پانزدهم و شانزدهم مربوط به کتاب‌هایی می‌شود که در سال‌های 92 و 93 منتشر شده‌اند. همانطور که می‌دانید به دلیل سخت‌گیری‌های افراطی در روند ممیزی‌ها، حجم قابل توجهی از آثار در دولت قبل امکان انتشار نیافتند و بخش قابل توجهی از آن‌ها، با گشایشی که در دولت جدید ایجاد شد، در سال های مذکور موفق به انتشار شدند.»

زرگر افزود: «این مساله باعث شد ما در این دوره، با کثرت قابل توجه آثار روبرو شویم؛ به طوری‌که حدود 800 عنوان رمان و مجموعه داستان در این دوره از سوی دبیرخانه واصل و یا تهیه شد که بعد از بررسی‌های اولیه، 403 عنوان از آن‌ها به عنوان ادبیات جدی وارد بخش داوری شدند. این در حالی است که در دوره قبل، مجموعا 200 عنوان مورد بررسی و داوری داوران مهرگان قرار گرفتند.»

وی با اشاره به پیچیدگی‌های کار داوران، گفت: «هر چه به مراحل پایانی نزدیک شدیم، طبعا کار ارزیابی‌ها سخت‌تر می‌شود. مثلا در بخش داستان کوتاه 206 عنوان در مسیر داوری قرار گرفتند و بعد از چند چین 20 مجموعه انتخاب شدند. از این مرحله به بعد پیچیدگی‌ها به دلایل مختلف بیشتر شد؛ چراکه برخی از آثار حتی به لحاظ سوژه و مضمون با یکدیگر مشابهت‌هایی داشتند و این مساله، انتخاب را سخت کرد.»

مدیر جایزه مهرگان ادب در تبیین سیاست این جایزه خاطر نشان کرد: «سیاست ما این است که ما علاوه بر کتاب مورد داوری، به پیشینه کار نویسنده نیز توجه می‌کنیم؛ یعنی سابقه نویسندگان در بررسی کتاب‌ها تاثیرگذار است. در این راستا، مثلا اگر کتابی به عنوان اولین کتاب یک نویسنده در حد کتابی باشد که پنجمین یا ششمین کتاب نویسنده‌ دیگری باشد، کتاب اول برای ما اولویت دارد.»

وی در پاسخ به این سوال که آیا گشایش در بخش ممیزی‌ها، علاوه بر تکثر کمی، منجر به ارتقاء کیفی آثار نیز بوده است یا خیر، اظهار داشت: «خلق ادبی، منحصرا با سانسور در تقابل نیست. همانطور که در دهه‌های قبل از انقلاب –خصوصا دهه 40- نیز سانسور وجود داشت اما در عین حال آثار ارزشمندی خلق شدند. از طرف دیگر، بعضا در آثار نویسندگان ایرانی خارج کشور هم که مشمول هیچ ممیزی و سانسوری نیستند، چشمه جوشانی دیده نمی‌شود.»

زرگر ادامه داد: «اما در پاسخ به سوال شما باید بگویم داوران مهرگان در دوره جاری، شاهد تحول کیفی بوده‌اند؛ اما نه در حدی چشمگیر. به عنوان مثال این تحول نسبی باعث شد در بخش رمان، برخلاف سنت مهرگان که نهایتا 14 رمان به عنوان نامزد دریافت جایزه معرفی می‌شدند، امسال با اصرار داورا یک رمان دیگر نیز به جمع نامزدها اضافه شد و نهایتا به 15 نامزد رسیدیم.»

وی گفت: «به نظرم برای اینکه بتوانیم به این سوال جواب دقیق‌تری بدهیم، باید تا برگزاری دوره بعدی (دوره هفدهم و هجدهم که به کتاب‌های سال‌های 94 و 95 اختصاص دارند و کارهای مقدماتی آن شروع شده است) صبر کنیم. چراکه بخش قابل توجهی از کتاب‌های دوره‌های جاری (پانزدهم و شانزدهم) مربوط به سال‌های قبل‌تر از 92 و 93 هستند و حتی برخی از آن‌ها، کتاب‌هایی هستند که از اواخر دهه 80 اجازه انتشار پیدا نکرده بودند.»

مدیر جایزه مهرگان درباره برگزاری مراسم اختتامیه مهرگان ادب (15-16) اظهار داشت: «مطابق با برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته، قصد داریم مراسم نهایی را تا پایان دی‌ماه برگزار کنیم. از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز قول‌هایی به ما داده شده که بتوانیم این جلسه را به صورت رسمی و در محلی مناسب برپا کنیم که امیدواریم این وعده، عملی شود.»