در مراسم افتتاحیه اجلاس آزاداندیشی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد ؛
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی: ذات اسلام آزاداندیشی است/ دانشگاه آزاد اسلامی آزادتر از دانشگاه‌های دیگر عمل کند
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در افتتاحیه همایش اولین دوره تربیت استاد با موضوع آزاد اندیشی دینی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد، بر گسترش آزاداندیشی به ویژه در دانشگاه‌ها تاکید کرد.
به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی در مراسم افتتاحیه همایش اولین دوره تربیت استاد با موضوع آزاد اندیشی دینی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد مشهد گفت: «بحث آزاداندیشی، بحث مهمی است و چقدر خوب است که چنین فضایی باشد تا کسانی که حرف تازه‌ای دارند آن را ارائه دهند. این مساله یکی از راه‌های گسترش آزاداندیشی است. هدف نهایی که ما دنبال می‌کنیم این است که فضایی در دانشگاه‌ها به وجود بیاوریم که خروجی آن بحث‌ها به جامعه منتقل شود و هرکس مطلبی اساسی در هر موضوعی دارد این را تبدیل به مقاله کند و در فضایی که دانشگاه آزاد اسلامی باز می‌کند بتواند به عنوان بحث در کلاس به صورت آزاد، نه اجباری، مطرح کند.»
رئیس هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: «بحث‌های آزاداندیشی در ادیان وجود دارد. آن چیزی که مشکل ایجاد کرده است آن دسته از تفکرات مذهبی است که با دگم‌اندیشی ترکیب شده و به ایده‌هایی نظیر ایده تکفیری تبدیل شده است.»
او افزود: «البته منشا چنین ایده‌هایی در کلیساهای قرون وسطی نیز وجود داشت که در آنها عقاید افراد تفتیش می‌شد. ما قصد داریم نشان دهیم که ادیان در ذات خود اینطور نیستند بلکه بعدها عده‌ای، از ادیان به نفع خود سوء‌استفاده کردند.»
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام به نهفته بودن اصل مهم در آزاداندیشی دینی در آیه شریفه «لااکراه فی الدین قد تبین الرشد من الغی» اشاره کرد و گفت: «خدا به ما به صورت فطری عقل و اختیار داده و این جزو هویت انسان است. عده‌ای راه درست را انتخاب می‌کنند و عده‌ای به سمت راه نادرست می‌روند. این آیه نشان می‌دهد اگرچه که اعتقاد نسبت به خدا و معاد ضروری است، اما اگر کسی نتوانست به خدا، معاد و غیره معتقد باشد اجباری وجود ندارد. خداوند فرمودند: اکراهی وجود ندارد، می‌توانید این مسائل را بپذیرید یا نه. لطف بزرگ خداوند این است که پس از آن که به ما اختیار داده، راه را هم نشان داده است و به ما توضیح می‌دهد که کدام راه به بهشت و کدام راه به جهنم منتهی می‌شود. هدایت الهی در ذات همه ذرات و موجودات جهان نهفته است. تفاوت ما با سایر موجودات این است که آنها اختیار ندارند اما بشر مختار است و طوری خلق شده که تفکر و تعقل دارد.»
در ذات اسلام آزاداندیشی وجود دارد
او درباره کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها گفت: «رهبری در صحبت‌هایشان از کرسی‌های آزاداندیشی در دانشگاه‌ها یاد کردند و به این نتیجه رسیدند که باید این مساله را مورد تاکید قرار داد. پس از بیانات رهبری، دفتر تبلیغات قم که متشکل از افراد خوش‌فکر است، دور هم جمع شدند و دلایل این مساله و کارهایی که باید در این زمینه انجام شود را بررسی کردند. حجت‌الاسلام جعفری گیلانی در نامه‌ای خطاب به من سوالاتی را مطرح کردند؛ من نیز پس از دریافت این نامه به دنبال راهی اجرایی برای فرمایش مقام معظم رهبری گشتم.»
آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی افزود: «نمی‌خواستم بحث را طولانی کنم اما وقتی در این زمینه جلوتر رفتم، خود به خود این بحث تبدیل به یک کتاب صد صفحه‌ای شد. کتابی که در آن مبانی آزاداندیشی، نمونه‌های آزاداندیشی، نمونه‌های اجرایی که پیامبر در مسیر تاریخ اسلام در زمینه آزاداندیشی داشتند و... در آن مشخص شد. ذات اسلام نوعی است که آزاداندیشی در آن وجود دارد، البته منظورم این نیست که همه‌چیز در مورد آزاداندیشی در اسلام گفته شده است، شما نیز باید در این زمینه تحقیق و مطالعه کنید.»
او گفت: «باید کرسی‌هایی در دانشگاه‌ها وجود داشته باشد تا مسائل کلی فراوانی که در زمینه‌های مختلف وجود دارد، آن‌طور که مفید هستند برای دانشجوها، استادان و... توضیح داده شود. اگر این کار به درستی انجام شود، ما طبق شیوه قرآن عمل کردیم.»
رئیس هیات امنا و هیات موسس دانشگاه آزاد اسلامی پیامبر را مسئول هدایت مردم از سوی خداوند دانست و گفت: «خداوند به پیامبر این ماموریت را داد تا فطرت نهفته‌ای که در ذات انسان قرار داده است و امکان دارد در طول زندگی گم شود مجددا به انسان‌ها یادآوری کند.»
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به آیه شریفه ادعُ إِلىٰ سَبیلِ رَبِّکَ بِالحِکمَةِ وَالمَوعِظَةِ الحَسَنَةِ ۖ وَجادِلهُم بِالَّتی هِیَ أَحسَنُ ۚ اشاره کرد و گفت: «حکمت باید عقلانی باشد، باید فلسفه و دلیل روشن داشته باشد، محتوای حکمت نیز باید هم محکم باشد و هم مفید. از طرفی ادبیات مورد استفاده در این بحث باید انسانی، مودبانه و به دور از تحقیر باشد و ارتباطی دو طرفه بین مخاطب و کسی که این اندیشه‌ها را نشر می‌دهد، وجود داشته باشد. حتی اگر فردی آنها را نپذیرفت و جدال ایجاد شد، نباید این جدال تبدیل به خصومت شود.»
دانشگاه آزاد اسلامی سعی کند آزادتر از دانشگاه‌های دولتی عمل کند
او به فلسفه انتخاب نام دانشگاه آزاد اسلامی اشاره کرد و گفت: «هدف ما از انتخاب این اسم بعدهای مختلفی دارد. در ابتدای تشکیل این دانشگاه ما به دنبال این بودیم که هر آنکسی که استعداد و توان درس خواندن دارد وارد دانشگاه شود که با نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی قرار شد آزمایشی برای ورود افراد در نظر گرفته شود. این دانشگاه با هزینه مردم ایجاد شد و به حیات خود ادامه داد و به دانشگاهی مردم‌نهاد تبدیل شد، در نتیجه ما باید سعی کنیم در بسیاری از جهات چه در زمینه آزاداندیشی و چه سایر جنبه‌ها از دانشگاه دولتی، آزادتر عمل کنیم.»
رئیس هیات موسس دانشگاه آزاد اسلامی گفت: «کرسی‌های آزاداندیشی نباید به مراجعه حضوری محدود شود، بلکه باید به بخش‌های مجازی نیز تسری پیدا کند، زیرا افراد زیادی وجود دارند که در دانشگاه‌ها نیستند اما نظرات و مسائل مختلفی در زمینه‌های گوناگون دارند و می‌خواهند مطالب‌شان به دانشگاه‌ها راه پیدا کند. در نتیجه باید شرایطی را فراهم کرد که افراد بتوانند عقاید خود را مطرح کنند. چنین حرکتی با هدف بالا بردن آگاهی و دانش مردم حرکت بسیار بزرگی است. باید چنان میدان تعلیم و تربیت و گفت‌وگو و گفتمان باز باشد که مردم با عشق و علاقه به دنبال فهم این مساله بروند و ایده‌ها به بحث و تبادل‌نظر گذاشته شود.»
صاحبان ایده‌ها آنها را مطرح کنند
او از همه خواست که اگر ایده‌ای در خور یک درس دانشگاهی در سطوح کارشناسی تا دکترا دارند، مطرح کنند و ادامه داد: «حتی خود صاحب مقاله نیز به دانشگاه بیاید و جواب سوالات دیگران را بدهد. البته باید این مسائل با شرایط موجود در دانشگاه تطبیق داده شود و این فرهنگ گسترش پیدا کند که اگر مخاطبی حرفی شنید، ظرفیت گوش فرا دادن به نظرات موافق و مخالف را داشته باشد. خداوند نیز به پیغمبر می‌گوید: بندگان گوش خود را بازمی‌کنند، حرف‌ها را گوش می‌کنند و بهترین‌ها را انتخاب می‌کنند. بهترین‌ها باید از سوی مخاطب تشخیص داده شود، البته خداوند این مساله را نیز در نظر می‌گیرد که انسان ممکن است اشتباه کند. انسان وقتی گوشش را باز می‌کند باید دروازه‌های فکر خود را نیز باز کند تا بتواند تصمیم درستی بگیرد. در واقع علم حجت است، یعنی وقتی انسان در چیزی عالم شد، این در زندگی‌اش تبدیل به حجت می‌شود.»
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام از همه خواست تا مساله آزاداندیشی دینی را به‌صورت جدی پیگیری کنند و در محافل‌شان در این‌باره بحث داشته باشند.
او افزود: «ما به اندازه اختلاف‌سلیقه‌ها مساله داریم. دین اسلام نیز همین را به ما گفته است؛ البته عقل و شرع در کنار هم و به اندازه هم مهم هستند. در نتیجه نباید خلاف عقل عمل کنیم. مسائل به آن شکل دگمی که در بعضی از ایده‌های تکفیری وجود دارد، در اسلام نیامده است. ما می‌خواهیم ثابت کنیم باید عقاید و افکارمان را با این روحیه عقلانی و از لحاظ دینی مورد بحث قرار دهیم و نتیجه را به دیگران عرضه کنیم. ما امیدواریم که بتوانیم جامعه را یک گام به سمت تفکر عادلانه و مثبت جلو ببریم.»
انتهای پیام/
