آنالیز دقیق عناصر با ساخت دستگاه طیف سنج مادون قرمز

امیرحسین فخار، مدیرعامل این شرکت در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری آنا گفت: سیستم‌‎های طیف‎ سنج از جمله سیستم‌‎هایی هستند که برای آنالیز و تشخیص مواد تشکیل دهنده عناصر و مولکول‏‌ها مورد استفاده قرار می‏‌گیرند.

وی افزود: طیف مواد به عنوان شناسنامه مواد محسوب می‏‌شوند. این طیف‌‏ها در کیهان یکتا هستند یعنی هر عنصر و مولکولی طیف منحصر‌به‌فرد خودش را دارد از این لحاظ دستگاه طیف سنج کمک می‎‌کند تا طیف هر مواد و عناصری را بدست بیاوریم.

طیف مواد به عنوان شناسنامه مواد محسوب می‏‌شوند. این طیف‌‏ها در کیهان یکتا هستند یعنی هر عنصر و مولکولی طیف منحصر‌به‌فرد خودش را دارد از این لحاظ دستگاه طیف سنج کمک می‎‌کند تا طیف هر مواد و عناصری را بدست بیاوریم.

وی اظهارکرد: در حال حاضر توانسته‌ایم در سه محدوده طیفی فرابنفش، مرئی و مادون قرمز دستگاه تولید کنیم؛ دستگاه طیف سنجی فرابنفش، مرئی مادون قرمز محدوده ۲۰۰ تا ۱۱۰۰ نانومتر را پوشش می‏‌دهد. به عنوان مثال اگر می‌خواهیم بدانیم نور خورشید از چه عناصری تشکیل شده است یا هیدروژن، نیتروژن و دیگر مواد تشکیل دهنده حاصل از سوخت و ساز تابش خورشید چه مواد و عناصر هستند، می‌توانیم از این دستگاه استفاده کنیم.

این پژوهشگر گفت: این دستگاه‌ها کاربرد زیادی در صنایع مختلف نظامی، هوافضا، دارویی، آزمایشگاهی، پتروشیمی، علوم دریایی، علوم غذایی، کنترل کیفی محصولات کشاورزی و باغی و همچنین محیط زیست دارند. همچنین این دستگاه‌ها در صنایع مربوط به تابش مانند صنایع کالیبراسیون برای بدست آوردن سوخت و ساز و احتراق به کار گرفته می‌شوند.

وی تصریح کرد: این دستگاه در محیط زیست می‌تواند سموم و فرمولاسیون آب آلوده را آنالیز کند. همچنین می‌تواند میزان سدیم، گوگرد و سایر عناصر خاک مانند نیتروژن و کربن را آنالیز کند.

وی عنوان کرد: منحصر به فردترین دستگاه این مجموعه، دستگاه طیف سنج مادون قرمز است، زیرا از تکنولوژی خاصی برخوردار بوده و طیف مولکول‌هایی مانند دی اکسید کربن، مونوکسید کربن تنها در محدوده مادون قرمز است و با چشم عادی نمی‌توان این مولکول‌ها را دید؛ این مولکول‌ها تنها با طیف سنج‌ها و آشکارساز‌های مخصوص قابل مشاهده هستند.

ایران پنجمین کشور صاحب فناوری FT_IR

فخار بیان کرد: این فناوری که اصطلاحا به آن FT_IR می‌گویند، تاکنون در ایران تولید نشده و دانش این فناوری تنها در انحصار چهار کشور دنیا مانند آمریکا، ژاپن و آلمان است.

فخار گفت: تکنولوژی ساخت این محصول بسیار هایتک و کاربردش نیز پویاست. طیف و تابش تمامی عناصر و مولکول‌های آلی و معدنی در محدوده مادون قرمز است. اگر یک ابزار تکنیکال مانند طیف سنج مادون قرمز داشته باشیم_ تلسکوپ هابل برای تابش نور حاصل از ستارگان از این ابزار استفاده می‌کند_ مشخص می‌کند تابش نور ستارگان (که مادون قرمز و فروسرخ است) از چه مولکول کربن، هیدروژن یا نیتروژنی و مربوط به چند میلیون سال پیش است.

به گفته وی، زمانی که ستارگان رو به افول می‌روند، طیف سوخت و سازشان از هیدروژن به نیتروژن تبدیل می‌شود. این تغییر باند را تنها با یک طیف سنج می‌توان آنالیز کرد به همین لحاظ این محصول از نظر تکنیکال جزو هایتک‌ترین تجهیزات است.

این دستگاه‌ها کاربرد زیادی در صنایع مختلف نظامی، هوافضا، دارویی،آزمایشگاهی،پتروشیمی، علوم دریایی، علوم غذایی، کنترل کیفی محصولات کشاورزی و باغی و همچنین محیط زیست دارند. همچنین این دستگاه‌ها در صنایع مربوط به تابش مانند صنایع کالیبراسیون برای بدست آوردن سوخت و ساز و احتراق به کار گرفته می‌شوند.

وی تصریح کرد: اکنون این محصول هایتک در ایران تجاری‏‌سازی شده است و در برخی از صنایع مانند صا ایران اصفهان، صنایع اپتیک اصفهان، دانشگاه تهران و صنایع فضایی ایران مورد استفاده قرار می‏‌گیرد.

مدیرعامل این شرکت دانش بنیان به مزیت این دستگاه نسبت به نمونه مشابه خارجی اشاره کرد و گفت: قیمت دستگاه‌های خارجی به علت رشد روز افزون دلار، فوق العاده سرسام آور هستند؛ این دستگاه‌ها ۳۰ تا ۴۰ هزار دلار قیمت دارند، اما اکنون این دستگاه با همان کیفیت و یک سوم تا یک چهارم قیمت نمونه مشابه خارجی وارد بازار شده است. طبق برآورد‌ها با ساخت این محصول در ۱۴۰۰ سالانه حدود ۳۰۰ هزار دلار از خروج ارز پیشگیری شده است.

سیاست‌های خصمانه‌‌ای که مانع صادرات شدند

وی به برخی از مشکلات این شرکت اشاره کرد و گفت: متاسفانه در حال حاضر به علت برخی سیاست‌های خصمانه‌ای که علیه ایران اتخاذ می‌شود، نتوانسته‌ایم این محصولات را صادر کنیم. یکی دیگر از مشکلات این مجموعه مسئله نیروی انسانی فنی است.

به گفته وی، متاسفانه کارشناسان، دانشجویان ارشد و دکترا دیگر تمایلی به ماندن در داخل کشور ندارند. این افراد به دلیل تجربه و دانش شان سرآمد دیگران هستند، اما تمایل به مهاجرت دارند از اینرو مسئله نیروی فنی شرکت را دچار فراز و نشیب‌های جدی کرده است.

وی یادآورشد: همچنین برخی از تجهیزات هایتک و تحریمی محدوده تحقیقاتی و نظامی دارند و برای مصارف موشکی مورد استفاده می‌شوند. به عنوان مثال آشکارساز‌های مادون قرمز سیاست امنیتی به دنبال دارند. ساخت این آشکارساز‌ها نیز اصلا داخل کشور مقرون به صرفه نیست و باید مستقیما از آمریکا و اروپا تامین شود. مشکل بعدی این است که آشکارساز‌ها و برخی از ادوات اپتیکی هستند.

وی در پایان گفت: انتظار داریم بازار جهانی به روی ایران بازتر شود تا بتوانیم با تولید کنندگان خارجی ارتباط برقرار کنیم. ارز نیز به صورت راحت‌تر وارد کشور شود. همچنین امیدواریم در سیاست‌های کلی دولت شرایط بهتری برای ماندن دانشجویان و نیروی فنی و متخصص فراهم شود.