اهمیت تربیت و توسعه مهارت‌های دیجیتال

به گزارش خبرگزاری آنا، سعید مدرسی پژوهشگر تعلیم و تربیت در نشست «ارتقا هوش دیجیتال؛ راهبر تربیتی عصر ما» در کارستان بهارستان در صحبت‌هایی گفت: طبق اعلام مؤسسه جهانی DQ (دی کیو)، برنامه‌ریزی شده است که تا سال ۲۰۳۰، یک میلیارد دانش‌آموز تحت آموزش‌های هوش دیجیتال قرار گیرند. این پروژه تا سال ۲۰۱۹، در ۸۰ کشور مراکز آموزشی دایر کرده و کشور‌های همسایه نظیر قطر، ترکیه، عمان و اخیراً عربستان سعودی نیز به این نهضت پیوسته‌اند و در حال گسترش این آموزش‌ها هستند.

اهمیت IQ و EQ در سنجش مهارت‌های شناختی و اجتماعی

وی در ادامه افزود: در طول زمان و با توسعه معیار‌های سنجش، IQ (هوش ذهنی) به‌عنوان یکی از مقیاس‌های اندازه‌گیری توانمندی‌های شناختی مطرح شد و به کمک آن می‌شد توانایی‌های ذهنی افراد را ارزیابی کرد. اما نیم قرن بعد، محققان متوجه شدند که برخی افراد با وجود بهره هوشی بالا، از توانایی‌های ارتباطی و اجتماعی کافی برخوردار نیستند. به همین دلیل، مفهوم هوش هیجانی یا EQ (Emotional Intelligence) معرفی شد. EQ به بررسی ابعاد احساسی و گرایشی افراد و توانایی‌های آنها در ارتباط و تعامل با دیگران می‌پردازد و به عنوان یک مهارت نرم، مکمل IQ در تعریف انسان موفق محسوب می‌شود.

هوش دیجیتال؛ نیاز عصر هوش مصنوعی

مدرسی اظهار داشت: با ورود به عصر هوش مصنوعی، نسل جدیدی از قابلیت‌های انسانی مورد نیاز است. انسان توانمند امروز علاوه بر IQ و EQ، باید در مهارت‌های دیجیتال نیز توانمند باشد تا بتواند در جهان پیچیده و دیجیتالی امروز موفق عمل کند. بر اساس تحقیقات مؤسسه جهانی DQ، سوال اصلی این است که آیا افراد و فرزندان ما برای دنیای دیجیتال آماده هستند یا خیر.

تفاوت هوش دیجیتال با IQ و EQ و نقش محیط در توسعه آن

وی توضیح داد: در دنیای امروز، نظام‌های تربیتی جهانی نیازمند تغییراتی بنیادین هستند تا نسل جدید، که در عصر هوش مصنوعی و در محیطی ترکیبی از جهان دیجیتال و واقعی پرورش می‌یابد، برای مواجهه با این چالش‌ها و فرصت‌ها آماده باشد. انسانِ این عصر، تنها یک هویت واقعی و ملموس ندارد؛ بلکه دارای «هویت منتشره» نیز هست؛ هویتی که از دنیای واقعی به دنیای دیجیتال منتقل می‌شود و بالعکس. این دو هویت به هم پیوسته‌اند و تأثیرات متقابل دارند؛ رخداد‌های جهان واقعی و پردازش‌های دیجیتالی همگی در ساخت هویت انسانی نقش‌آفرین هستند.

وی افزود: هوش مصنوعی، درک و توانایی‌های شناختی و هیجانی (IQ و EQ) افراد را تحت تأثیر قرار می‌دهد و ظرفیت استفاده بهینه از این فناوری، نیازمند یک عنصر کلیدی است: تمرکز و توجه. در عصر دیجیتال، کاهش تمرکز و عدم توانایی در کنترل هوشیاری به دلیل استفاده مکرر و متنوع از رسانه‌های دیجیتال، قدرت تمرکز افراد را کاهش داده است. نیکولاس کار در کتاب خود این مسئله را به اتاقی تشبیه می‌کند که چهل شیر آب هم‌زمان با جریان‌های مختلف باز شده‌اند و مغز انسان، توانایی یکپارچه‌سازی و پردازش اطلاعات را در چنین شرایطی ندارد.

وی یادآور شد: از سوی دیگر، کاهش هوش دیجیتال (DQ) می‌تواند اثرات منفی بر هوش هیجانی (EQ) افراد داشته باشد. وقتی افراد علاقه بیشتری به حضور در فضای دیجیتال و نشخوار اطلاعاتی دارند، تمایل‌شان به برقراری ارتباطات عاطفی و تعاملات اجتماعی واقعی با اعضای خانواده و دوستان کمتر می‌شود. این وضعیت، به‌ویژه در کودکان و نوجوانان، می‌تواند مانع رشد مهارت‌های اجتماعی و عاطفی آنان شود.

وی درباره سیر تربیتی مهارت‌های دیجیتال و رشد مرحله‌ای گفت: دوره اول: از تولد تا هفت سالگی، دوره دوم: از هفت تا چهارده سالگی و دوره سوم از چهارده تا اتمام دانشگاه است. طبق توصیه‌های روان‌شناسی در ایالات متحده، استفاده از ابزار‌های تکنولوژیکی مبتنی بر نور آبی برای کودکان زیر دو سال به‌طور کامل ممنوع است. برای کودکان زیر هفت سال، زمان مجاز برای استفاده فراغتی از رسانه‌های دیجیتال روزانه به ۳۰ دقیقه محدود شده است. این زمان تنها برای استفاده فراغتی (مانند تماشای انیمیشن یا بازی موبایلی) در نظر گرفته شده است و نه برای مقاصد آموزشی.