شاید مهندس هوافضا

خبرگزاری علم و فناوری آنا، مریم ملی؛ یکی از مهم‌ترین تکه‌های پازل فناوری‌های عصر جدید، فضاست. شاید شما هم در کودکی‌تان فضا را دوست داشتید و آرزوی فضانورد شدن داشتید، اگر این‌طور است و فکر می‌کنید هم فضا را دوست دارید و هم به مهندسی و طراحی و ساخت‌و‌ساز علاقه دارید احتمالا رشته و گرایش‌های مهندسی هوافضا برایتان مناسب باشد. این طوری شاید هیچ وقت به فضا نروید و بی وزنی و جذابیت‌های آن را تجربه نکنید اما همیشه در حال مطالعه درباره شرایط مختلف در فضا هستید و تلاش می‌کنید محصولات فناورانه‌ای طراحی کنید که به جای خودتان به فضا بروند و کاوش کنند و اطلاعات تازه برای زمین بفرستند. به همین خاطر است که مهندسی هوافضا در دنیا از مهم‌ترین و البته پیچیده‌ترین رشته‌هاست.  

چرا هوافضا؟  

تمام ماهواره‌هایی که ارتباطات مخابراتی و اینترنتی ما را میسر می‌کنند، ماهواره‌هایی که در حوزه جغرافیا و مسیر‌یابی به کار می‌روند، کاوشگرها و تلسکوپ‌های فضایی و در نهایت موشک‌ها و هواپیماهای تحقیقاتی فوق سبک و .... به دست مهندس‌های هوافضا ساخته می‌شوند. البته در تیم طراحی و ساخت همه آنها مهندس‌های حوزه‌‍‌های مختلفی حضور دارند اما بخش اصلی طراحی‌ها و دانش مورد نیاز برای اجرایی کردن پروژه‌ها به عهده مهندس‌های هوافضاست. بنابراین از کشاورزی تا هواشناسی، کیهان‌شناسی و ارتباطات به ماهواره‌ها و صنایع فضایی وابسته است. درحقیقت مهندسی هوافضا هم به نیاز روزمره جوامع پاسخ می‌دهد و هم‌ مرزهای دانش و فناوری را به جلو می‌برد. بنابراین هوافضا رشته‌ای است که در سال‌های آینده بیش از همیشه اهمیت پیدا خواهد کرد و متناسب با سیاستگذاری کشورها در هر منطقه‌ای یکی از الویت‌ها به حساب خواهد آمد.

 به چه مهارت‌هایی نیاز داریم؟

همین اول باید بدانید که برای ورود به رشته هوافضا باید میانه خوبی با درس‌های ریاضیاتی و تحلیلی داشته باشید. بخش اعظم مهندسی هوافضا مثل بقیه مهندسی‌ها ریاضیات است با این تفاوت که در این رشته کارهای عملی هم اهمیت پیدا می‌کنند. شما باید بتوانید دروس آزمایشگاهی و عملیاتی متنوعی را پشت سر بگذارید.  متناسب با این که چه گرایشی از هوافضا را انتخاب می‌کنید دروس و تمرین‌های عملی‌تان متفاوت خواهد بود مثلا برخی در حوزه آیرودینامیک تحصیل می‌کنند که بیشتر درباره حرکت هوا در اجسامی مثل بال یا بدنه هواپیما و موشک آزمایش و تحقیق انجام می‌دهند. بعضی‌ها وارد گرایش‌های ساخت و طراحی سازه می‌شوند و برخی هم در بخش‌های رایانه‌ای متخصص می‌شوند. به طور کلی هوافضا ترکیبی از مکانیک، کامپیوتر، روباتیک، متالورژی و الکترونیک است اما دقت داشته باشید که برنامه‌‍نویسی و تسلط به زبان انگلیسی هم از مهم‌ترین توانایی‌هایی است که برای این رشته نیاز است.

مهندسی هوانوردی را با مهندسی هوافضا اشتباه نگیرید

مهندس‌های هوانوردی تمرکزشان بر ساخت هواپیماها و تجهیزاتی است که قرار است در داخل جو زمین حرکت کنند که ویژگی‌های بسیار متفاوتی با بیرون از جو زمین دارد. در حالی که مهندسی هوافضا تمرکزش بر سازه‌هایی است که قرار است بیرون از جو کره زمین مورد استفاده قرار بگیرند و البته درباره سازه‌های داخل جو هم دانش کسب می‌کنند.

چه رشته‌ای در دانشگاه بخوانیم؟

برای ورود به این رشته باید در دبیرستان ریاضی فیزیک بخوانید و در مقطع کارشناسی رشته مهندسی هوافضا را انتخاب کنید. این رشته پنج گرایش دارد که در برخی از دانشگاه از مقطع کارشناسی و در بعضی دیگر از مقطع ارشد می‌توان در آنها تحصیل کرد. این گرایش‌ها عبارتند از  دینامیک پرواز یا کنترل، آیرودینامیک، پیش‌رانش، سازه‌های فضایی، بررسی سوانح هوایی یا صلاحیت پرواز. مقطع ارشد و دکتر به طور تخصصی دروس هر یک از گرایش‌ها با هم تفاوت جدی پیدا می‌کنند و آنجاست که کم‌کم برای کار کردن در زمینه دلخواه‌تان آماده می‌شوید.

کجا کار پیدا کنیم؟

وضعیت این رشته در ایران نسبت به کشورهای توسعه یافته کمی متفاوت است اما دو مسیر شغلی کلی برای شما وجود دارد، یکی همکاری با وزارت دفاع و صنایع نظامی و غیر نظامی‌اش و دیگری همکاری با سازمان‌هایی مثل سازمان فضایی ایران برای ساخت و توسعه موشک‌ها و ماهواره‌ها. البته شما می‌توانید با موسسه‌های تحقیقاتی هواپیمایی که بیشتر در بخش خصوصی فعال‌اند هم همکاری داشته باشید هواپیماهای بدون سرنشین و فوق سبک یا ساخت هلی‌کوپتر و ... . دانشی که در رشته مهندسی هوافضا کسب می‌کنید به کار حوزه‌هایی مثل خودروسازی، کشتی‌سازی یا صنایع نظیر آن هم می‌آید بنابراین ممکن است به هر دلیلی نخواهید در تخصص خود باقی بمانید اما می‌دانید که دانش و مهارتتان در حوزه‌های مرتبط به کار می‌آید. ضمن اینکه اگر علاقه‌مند به کار تحقیقاتی باشید با موسسات داخلی و خارجی زیادی می‌توانید همکاری کنید و اگر هم کارهای عملی را بیشتر می‌پسندید در تعمیر و نگهداری هواپیماهای داخلی می توانید از دانش‌تان استفاده کنید.

در کدام دانشگاه‌ها مهندسی هوافضا بخوانم؟

دانشگاه صنعتی امیرکبیر تهران قدیمی‌ترین دانشگاه ایران  در حوزه مهندسی هوافضاست و دانشکده مجزایی برای این رشته تا مقطع دکترا دارد. دانشگاه صنعتی شریف، خواجه نصیرالدین طوسی، مالک اشتر، علوم تحقیقات تهران(آزاد)، تربیت مدرس، بهشتی، دانشگاه تهران، دانشگاه شیراز، دانشگاه ارومیه و فردوسی مشهد هم در این رشته دانشجو می‌پذیرند.