آیت‌الله هاشمی رفسنجانی:
بعد از برجام شاید بتوانیم دانشمندان خود را از سراسر دنیا جذب کنیم/ هیات‌های اروپایی از دانشگاه آزاد اسلامی می‌خواهند در کشورهایشان دفتر یا شرکت راه‌اندازی کند
آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس هیات‌های موسس و امنای دانشگاه آزاد اسلامی، شرایط و امکانات کشورهای توسعه‌یافته برای نخبگان را مهمترین عامل جذب آنها دانست و از راه‌اندازی پژوهشگاه آزاد در کنار دانشگاه آزاد اسلامی خبر داد.
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی رئیس هیئت موسس و هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری علمنا برتوجه بیشتر مسئولان به جوانان و نخبگان تاکید کرد و گفت: «جوانان امانتی هستند که آنها را باید طوری پرورش دهیم که جامعه را بعد از ما و این نسلی از مسئولان که در حال حاظر وجود دارند، بهتر اداره کنند و این وظیفه هر مسئولی است که جایگزینش را بهتر از خود پرورش دهد. متاسفانه در حال حاظر شرایط کشور به گونه‌ای پیش رفته است که بسیاری از جوانان ما با استعدادهای ناب و ویژه از سوی کشورهای خارجی جذب می‌شوند. کشورهای توسعه‌یافته به دلیل رشد کم جمعیت، نیاز به جذب نیروی انسانی خارج از کشور خود دارند و در کنار آن نیز سیاست روشنی در جذب جوانان مستعد، ممتاز و نخبه از سراسر جهان دارند. آنها با بررسی مسابقات بین‌المللی و به‌ویژه المپیادها به شناسایی این افراد می‌پردازند و سپس با برقراری تماس با این افراد، راه را برای جذب آنان در دانشگاه‌های ممتاز و پیشرفته جهان باز می‌کنند و تحصیل در این مکان‌ها فرصتی ارزشمند برای هر جوانی است و طبیعتا مسئولان کشور نیز نمی‌توانند به اجبار، مانع رفتن جوانان و استفاده از دانشگاه‌های برتر جهان شوند.»
کشورهای توسعه‌یافته برای جذب نخبگان امکانات در اختیار آنها قرار می‌دهند
او شرایط و امکاناتی که کشورهای توسعه‌یافته در اختیار نخبگان قرار می‌دهند را یکی از دلایل مهاجرت دانست و گفت: «آنها شرایط جذب نخبگان را آسان و باز قرار داده‌اند که به محض اینکه نخبه‌ای قصد ادامه تحصیل در این کشورها را داشته باشد و به دلیل اینکه از قبل، این افراد شناسایی شده‌اند، به سرعت در کشوری که مدنظر فرد باشد جذب می‌شود. دلیل دیگر اقناع نشدن علمی جوانان با استعداد و نخبه در کشور است. از طرف دیگر به دلیل اینکه این افراد معمولا در مقاطع بالاتر، قصد ادامه تحصیل در این کشورها را دارند، در آنجا ضمن تحصیل برای انجام پروژه‌های واقعی از آنها استفاده می‌کنند. همچنین حقوق خوبی هم برای آنها در نظر می‌گیرند. بعد از پایان تحصیل، در صورت درخواست فرد، شرایط برای ماندن در همان کشور فراهم است و همینطور در صورت قصد برگشت به کشور خود باز هم اجباری در ماندن برای فرد وجود ندارد. همه این مسائل، شرایط بسیار خوب و جذابی را برای جوان فراهم می‌کند.»
هاشمی‌رفسنجانی با اشاره به نقش جشنواره‌های علمی در شناسایی و جذب نخبگان افزود: «در این جشنواره‌ها و به عنوان نمونه در جشنواره خوارزمی، که قبل از دوره ریاست جمهوری من نیز برگزار می‌شد، طرح‌های ارائه‌شده در بخش‌های مختلف مهندسی، فنی، کشاورزی و ... را بررسی و طرح‌های برتر را انتخاب می‌کنند که اگر همیشه سالم برگزار شود، بسیار ارزشمند و موثر است. به این دلیل که اولا تشویق استعدادهاست، چرا که حتی کسانی که برگزیده هم نشدند، متوجه می‌شوند که راه را چگونه بپیمایند، ثانیا شناسایی استعدادهاست و ثالثا، آنچه که محصول این جشنواره‌هاست معمولا برای کشور مفید است و معمولا دولت‌ها از این طرح‌ها حمایت می‌کنند. به عنوان مثال در زمان دوره ریاست جمهوری من بسیاری از این طرح‌های برگزیده به ثمر رسید و عملیاتی شد.»
"در حال حاضر در دانشگاه آزاد اسلامی بودجه خوبی برای پژوهش در نظر گرفته می‌شود، اما همین بودجه هم از مواردی است که به طور کامل جذب نمی‌شود."
نگاه به پژوهش هنوز نهادینه نشده است
او افزود: «نگاه به پژوهش هنوز در کشور نهادینه نشده است. مثلا بودجه‌ای که برای تحقیق و پژوهش در نظر می‌گرفتیم و نصف بودجه در نظر گرفته شده نیز تا آخر سال جذب نمی‌شد؛ حتما مشکلی در این بحث است، که این بودجه جذب نمی‌شود. حتی در حال حاضر در دانشگاه آزاد اسلامی بودجه خوبی برای پژوهش در نظر گرفته می‌شود، اما همین بودجه هم از مواردی است که به طور کامل جذب نمی‌شود. من فکر نمی‌کنم که دولت‌ها قصد نداشته باشند که در این مسئله کم کاری کنند، چرا که نتیجه حاصل از آن، برای دولت‌ها و کشور افتخار است.»
او به دیگر مشکلات جذب بودجه اشاره کرد و گفت: «البته مسائل دیگری هم در این بخش وجود دارد. به عنوان مثال ژاپن، که من روی این کشور کار کرده‌ام، کشوری است که بسیاری از آمار تحقیقات و پژوهش اعلامی آن، در بخش خصوصی این کشور انجام می‌گیرد و با هزینه دولت انجام نمی‌شود و در زمان آمارگیری، تمام این دستاوردها و نوآوری‌ها را در نظر گرفته و در نتیجه آمار بالایی در این بخش به‌دست می‌آید. اما در کشور ما به دلیل اینکه هنوز سیستم آمارگیری ضعیف است، کارها و تحقیقات انجام شده در بخش خصوصی در آمار گیری در نظر گرفته نمی‌شود. من باز هم تاکید می‌کنم که اگر بودجه مربوط به پژوهش جذب شود، کمتر دولت یا مجلسی وجود دارد که آن را برای سال آینده افزایش ندهد.»
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره راه‌اندازی پژوهشگاه آزاد در کنار دانشگاه آزاد اسلامی، گفت: «در حال حاضر بسیاری از دانشجویان در دوره تحصیل، طرح‌هایی را در ذهن پرورش می‌دهند و حتی بعضی از این طرح‌ها تا مرحله آزمایش می‌رود؛ اما در این مرحله باقی می‌ماند و به جای رفتن به سمت عملیاتی‌شدن به بایگانی می‌رود. کار بزرگی که این پژوهشگاه قرار است انجام دهد این است که همه نیازهای تحقیق و پژوهش و مهمتر از آن خروجی پژوهش‌ها را برآورده کند.»
او افزود: «در حال حاضر دانشگاه آزاد اسلامی حدود ۴۵۰ واحد دانشگاهی در سراسر کشور دارد و این دانشگاه‌ها در مجموع ۷۵۰۰ آزمایشگاه و در کنار آن ۳۵۰۰ کارگاه دارد. این مجموعه از کارگاه‌ها و آزمایشگاه، در فضای مجازی در سامانه‌ای به نام ساها با توصیف هر کدام از این واحدها گرد‌آوری شده‌اند. دانشجویان یا استادانی از هر دانشگاهی یا حتی کسانی که دانشگاهی نیستند و قصد تحقیق و پژوهش دارند با هزینه محدود و خرید کد ورود می‌توانند وارد سامانه شوند و کارهای پژوهشی مدنظر خود را انجام دهند.»
هاشمی گفت: «همچنین در همه دانشگاه‌های بزرگ دانشگاه آزاد اسلامی، مراکز رشد ایجاد و شرایطی فراهم نمودیم که افراد بتوانند در آن برای طرح‌های دانش‌بنیان تولید محصول داشته باشند و شرکت دانش‌بنیان تشکیل بدهند. زمانی که طرحی را آماده کردند، امکاناتی نظیر وام، زمین یا ساختمان در اختیار آنها قرار می‌دهیم. در واقع در هر دانشگاه، بخشی به نام شهرک دانشگاهی می‌سازیم که این امکانات در آنجا فراهم است. این طرح از حدود یک سال پیش و با حضور آقای میرزاده به عنوان رئیس دانشگاه آزاد اسلامی شروع شده است.»
"در اوج تحریم‌ها، باب علوم پیشرفته بر روی ما بسته بود. بی‌دلیل نیست که می‌گویند تحریم به علم ضربه می‌زند."
رئیس هیئت موسس دانشگاه آزاد اسلامی با اشاره به دستاوردهای برجام در حوزه علم و فناوری گفت: «شاید به خاطر داشته باشید که در اوج تحریم‌ها، دانشجویان ایرانی اجازه‌ی تحصیل رشته‌های مهم و حساس را در دانشگاه‌های معتبر جهان نداشتند و باب علوم پیشرفته به روی ما بسته بود. بی دلیل نیست که می‌گویند تحریم‌ها به گسترش علم ضربه می‌زند. البته نمی‌توان منکر این مسئله شد، کسانی که در داخل سعی در جبران این کمبودها را داشتند کارهای خوب و ارزشمندی انجام دادند.»
بسیاری از دستاوردهای نظامی در دوران جنگ شکل گرفت
او گفت: «بسیاری از دستاوردهای نظامی حال حاضر ما در دوران جنگ که نیاز به سلاح های پیشرفته داشتیم و تحریم واقعی بودیم شکل گرفت. در حال حاضر با توافق ژنو که ان‌شاءالله پرونده هسته‌ای بسته شد و بهانه‌گیری‌های غربی‌ها به پایان رسید، به نظر من چند مسئله برای دنیا روشن شد. اولین اینکه ما اهل ماجراجویی در دنیا نیستیم. دوم اینکه متوجه شدند که پیشرفت برنامه هسته‌ای ما برای تولید بمب نبوده و قصد ما پیشرفت در کاربردهای غیرنظامی بوده است. برای تولید آب سنگین که ماده با ارزشی است و آمریکا قصد خرید آن را از ما دارد، اواخر دوره ریاست جمهوری بنده سه نفر از محققان کشور به کمک یک مشاور خصوصی روس، طرح آن را آماده نموده و برای من آوردند. من به نظرم رسید که این طرح بعد از تمام شدن دوره ریاست جمهوری من ممکن است روی کاغذ باقی بماند، بنابراین بدون تشریفات و به سرعت ۲۵ میلیون دلار به این طرح در سازمان انرژی اتمی اختصاص دادم و بعد از چند سال این طرح به نتیجه رسید.»
او افزود: «من فکر می‌کنم به خاطر ترس، باب‌های زیادی از کارهای فنی، علمی و تحقیقاتی به روی ما بسته شده بود. در حالی که حق طبیعی هر کشوری است که از مواهب صلح‌آمیز هسته‌ای استفاده کند. به هر حال اگر تحریم وجود نداشت، در علوم پیشرفتهای مانند لیزر و یا نانو که در موارد متعدد کاربرد دارند پیشرفتهای بیشتری می‌داشتیم، کما اینکه در حال حاضر هم، پیشرفت‌هایی کرده‌ایم، اما کافی نبوده و برجام می‌تواند این راه را برای ما باز کند.»
هیات‌های اروپایی از دانشگاه آزاد اسلامی می‌خواهند در اروپا دفتر راه‌اندازی کند
آیت‌الله هاشمی رفسنجانی گفت: «در همین مدتی که هیئت‌های اروپایی به ایران سفر می‌کنند، از ما می‌خواهند که دانشگاه آزاد اسلامی در آن کشورها دفتر یا شرکتی راه‌اندازی کند تا به تبادل استاد، دانشجو و تحقیقات بپردازیم. من فکر می‌کنم به کمک این توافق راه بزرگی باز شد. فقط مسئله فروش نفت نیست و ما می‌توانیم از ظرفیت دنیا استفاده کنیم. در دانشگاه آزاد تکنولوژی پلاسما را به نتیجه رساندیم و به کمک آن می‌توانیم از زباله‌های عفونی که در هیچ صورتی قابل پاک‌سازی نیستند انرژی بگیریم و پسماند سالمی در انتها باقی بماند. در این مورد، ما در دانشگاه علوم و تحقیقات توانستیم تا ۶۰۰۰ درجه حرارت از پلاسما تولید کنیم و قرار است به‌صورت یک پایلوت، نیروگاه یک تنی در آمل احداث کنیم و بعد به نخستین مرکز ۱۰۰ تنی تبدیل شود. با توافق هسته‌ای و تصویب برجام، راه‌ها برای سرعت‌دادن به کارها باز شده است و شاید بتوانیم به این وسیله، دانشمندان خود را از سراسر دنیا جذب و از آنها که سرآمد نخبگان جهان هستند، استفاده کنیم.»
رئیس هیات امنا و هیات موسس دانشگاه ازاد اسلامی به نقش بانوان در عرصه علم اشاره کرد و گفت: «خانم‌ها ثابت کرده‌اند حرفهای گذشتگان که می‌گفتند خانم‌ها مغز کوچکتری نسبت به مردها و قلب بزرگ‌تر و رئوف‌تری دارند، غلط است. آنها توانستند در مسابقات دانشگاهی از آقایان پیشی بگیرند و این مسئله جدی است. حتی به دلیل اینکه به نظر می‌رسد تعداد ورود آقایان به دانشگاه‌ها در حال کم‌شدن است، حرف‌هایی برای سهمیه‌بندی رشته‌ها وجود دارد. به نظرم خانم‌ها و آقایان زمینه تحصیل و تحقیق بسیار بالایی دارند و با توجه به شرایط زندگی اسلامی که الان در خانواده‌ها وجود دارد معمولا خانم‌ها مسئولیت مالی ندارند. اما آقایان از جوانی باید به دنبال کار باشند و به دلیل نبود چنین مسئولیتی به دوش بانوان این فرصت برای آنها وجود دارد تحقیق و کار بیشتری انجام دهند و پیشی بگیرند.»
"در دانشگاه آزاد اسلامی محققان بزرگی از خانم‌ها وجود دارند و برای من بسیار روشن است که در سال‌های نزدیک، محققان برجسته از خانم‌ها در کشورمان خواهیم داشت."
او گفت: «در دانشگاه آزاد اسلامی محققان بزرگی از خانم‌ها وجود دارند و برای من بسیار روشن است که در سال‌های نزدیک، محققان برجسته از خانم‌ها در کشورمان خواهیم داشت. دلیل خالی‌بودن جای این محققان در سال‌های پیش، واردنشدن گسترده خانم‌ها در این زمینه بوده و با این حضور گسترده در سال‌های اخیر، استعدادهای درخشان آنها در سال‌های آینده بیشتر خودنمایی می‌کند.»
رئیس هیات امنای دانشگاه آزاد اسلامی گفت: «عدم وجود نیازهای زیربنایی دلیل ضعف پژوهش و تحقیق در کشور بود که الحمدلله آن نیازها برآورده شد و الان باید خودباوری را در جوانان محقق تقویت کنیم. به عنوان مثال دانشگاه آزاد اسلامی در همه ایران رشته دکتری دارد و دانشگاه‌های کوچکی که مقاطع تحصیلی بالاتر را نداشته باشند، کم هستند. اکثر شهرستان‌های ما مقاطع ارشد و دکتری و همینطور امکانات آزمایشگاهی دارند و به دلیل اینکه ارتباط مجازی هم بین این دانشگاه‌ها برقرار است، مشکلی برای تحقیق در شهرستان‌ها نمی‌بینم. مگر موارد خاصی که باید در مکان‌هایی با تجهیزات خاص انجام شود. با مجموعه این شرایط جهش علمی نیاز به عزم ملی در سطح مسؤولان و محققان دارد.»
هاشمی افزود: «من می‌خواهم به جوانان بگویم که آینده کشور مال آن‌هاست؛ چرا که مسئولان حال حاضر کشور مسن شده‌اند و جوانان با وسعت در حال واردشدن هستند. از الان خودشان را آماده کنند تا کشورشان را جزو پیشتازان دنیا بسازند؛ الحمدلله استادان بسیار خوبی در داخل و خارج کشور داریم و با این سیاست دولت برای تعامل با دنیا، می‌توانند از شرایط استفاده و خودشان را برای جهش بزرگ کشورشان آماده کنند. جوان باید از فرصت‌های علمی استفاده کند و خوشحالیم که جوانان ایرانی در هر مقطع از تاریخ خود درخشیدند و الان زمان درخشش آنها در علم و دانش و تکنولوژی است«.
انتهای پیام/
دایرة المعارف دانش‌بنیان‌ها ۱۰۵؛
دانش‌بنیان‌ها به چند دسته تقسیم می‌شوند؟
در گفت‌وگو با آنا مطرح شد؛
راه‌اندازی زنجیره طراحی تا فروش زیورآلات توسط فناوران داخلی
موقعیت اقتصادی منطقه برای ادامه تحصیل در دانشگاه چقدر اهمیت دارد؟
