از خودکفایی در تولید داروهای گیاهی استراتژیک تا جایگزینی با آنتی بیوتیک‌های صنعت طیور

به گزارش خبرنگار گروه دانش و فناوری خبرگزاری آنا، ایام دهه فجر برای مردم ایران و نهاد‌های حاکمیتی ایامی خاص و برای جهاددانشگاهی ویژه‌تر است، زیرا این نهاد مولود انقلاب اسلامی است و سالروز پیروزی انقلاب، به نوعی سالروز تولد جهاددانشگاهی نیز محسوب می‌شود.

جهاد دانشگاهی از همان ابتدا کاربردی و دانش بنیان بوده است و کمترین وابستگی را به بودجه‌های دولتی داشته است؛ این نهاد دانشگاهی بیش از ۸۰ درصد بودجه خود را از طریق فعالیت‌های خودش در حوزه آموزش و تحقیق و پژوهش تأمین می‌کند بنابراین در بحث خودکفایی الگو خوبی برای سایر سازمان‌ها بوده است.

**استفاده از ظریفیت های اقلیمی کشور در جهت تامین دارو

 این نهاد در حال حاضر با داشتن چندین پژوهشکده در حوزه‌های مختلف فعالیت می‌کند که دستاورد‌های چشمگیری نیز داشته است. یکی از زیرمجموعه‌های موفق جهاد دانشگاهی پژوهشکده گیاهان دارویی است که توانسته است با استفاده از ظرفیت‌های اقلیمی کشور در جهت تامین دارو‌های گیاهی گام های بلندی بردارد.

در حال حاضر این پژوهشکده با بهره گیری از حضور بیش از ۵۰ عضو هیأت علمی و محقق در قالب چهارگروه پژوهشی، آموزشی و پوشش همه زمینه‌های تحقیقات کاربردی گیاهان دارویی و دارو‌های طبیعی و سه مرکز خدمات تخصصی در زمینه‌های آنالیز، فرمولاسیون، تولید نهال، بذر و فرآورده‌های دارویی گیاهی و گیاهان دارویی، ومرکزرشدفعالیت دارد.

در این راستا همزمان با چهل و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی ایران  با 《مجید قربانی نهوجی》عضو هیئت علمی مدیر امور پژوهشی پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی درباره دستاورد‌های این پژوهشکده و چشم انداز آن در سال‌های آتی گفتگو کردیم‌. در ادامه متن کامل آن را می‌خوانید:

**جهاددانشگاهی حلقه واسط دانشگاه و صنعت

آنا: درباره فعالیت پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی توضیح دهید.
قربانی: این پژوهشکده تلاش می‌کند با ایجاد و تعمیق رابطه بین دانشگاه و صنعت فعالیت‌های مثمر ثمری را ارائه دهد. هدف پژوهشکده گیاهان نه تنها به سمت تولید دانش محض نبوده بلکه با ایجاد و توسعه دانش فنی و تکنولوژی که حد واسط و حلقه بین دانشگاه و صنعت است به سمت صنعتی سازی و فعالیت در صنعت حرکت می‌کند.

آنا: رویکرد فعالیت‌های این نهاد چیست؟

قربانی: پژوهشکده گیاهان دارویی با رویکرد و توجه به نیاز‌های روز جامعه در صنعت، درمان، کشاورزی و پزشکی تکنولوژی‌های مورد نیاز را در این زمینه توسعه داده است؛ و در حوزه کاشت و داشت و برداشت گیاهان، در حوزه بیوتکنولوژی، و تولید فرمولاسیون گیاهان دارویی، در حوزه ها‌ی طب کاربردی و فارماکولوژی گیاهان و فعالیت‌های متعددی در این زمینه انجام داده است.

آنا: درباره دستاورد‌های مهم پژوهشکده گیاهان دارویی توضیح دهید
قربانی: درباره بخش شاخصی که پژوهشکده در آن فعالیت دارد و جزء دستاورد‌های مهم این نهاد شمرده می‌شود تولید نهاده‌های استاندارد گیاهان دارویی مانند تولید نهال، نشاء و قلمه و آنچه که به عنوان منبع امن در حوزه تولید گیاهان دارویی در کشور وجود داشته از دستاورد‌های این پژوهشکده است.

تولید نهاده‌های استاندارد گیاهان دارویی مانند تولید نهال، نشاء و قلمه و آنچه که به عنوان منبع امن در حوزه تولید گیاهان دارویی در کشور وجود داشته از دستاورد‌های این پژوهشکده است.

آنا: پژوهشکده گیاهان دارویی در بحث ترویج کشت چگونه فعالیت می‌کند؟
عضو هئیت علمی جهاددانشگاهی گیاهان دارویی: این نهاد با ترویج کشت گیاهان دارویی در حوزه محرومیت زدایی و توسعه اشتغال در کشور و ترویج و جایگزینی گیاهان دارویی و زراعی فعالیت می‌کند و می‌تواند با همکاری نهاد‌های در این حوزه باعث توان افزایی برای کشور شود.

آنا: با تولید گیاهان دارویی چگونه می‌توانیم ارزش اقتصادی ایجاد کنیم؟

قربانی: تولید گیاهان دارویی امری مهم و استراتژیک برای کشور است و سه ویژگی آن‌ها استراتژیک میکند؛اول گیاهانی که در خطر انقراض هستند مثل ثعلب، دوم گیاهانی که رشد کندی دارد و یا گیاهانی که تکثیر آن‌ها به سرعت اتفاق نمی‌افتد و سوم گیاهانی که این مشکلات ندارد، اما ما در مدت زمان کوتاه مقدار کثیری آن‌ها را نیاز داریم مانند گل محمدی یا آلوئورا و این گیاهان هستند که با تولید این گیاهان می‌توانیم ارزش اقتصادی زیادی ایجاد کنیم.

**داروهای گیاهی درمان کمکی بیماری های سخت می شوند

آنا: در حوزه پزشکی چقدر از دارو‌های گیاهی استفاده می‌شود؟

قربانی: محصولات متعددی در حوزه پزشکی ونیز بحث تولید دارو‌های کاملا گیاهی و مبتنی بر پژوهش مانند، درمان کمکی دیابت، چربی خون، آلزایمز، چاقی، لاغری، ترک اعتیاد داشتیم که با اخذ مجوزات لازم آن‌ها تولید کردیم.

**تولید پنج ترکیب مهم در بخش های آنالیزی کشور

آنا: آیا تحریم‌ها باعث خودکفایی در تولید و تهیه برخی محصولات شده است؟

قربانی: بله یکی از کار‌های جدید و نوآورانه که در این حوزه انجام شد بحث تولید ترکیبات استاندارد گیاهان دارویی یا ماده خالص بود، زیرا این ترکیبات تنها توسط شرکت‌های بزرگ ساخته میشدند و در اختیار دیگران قرار داده می‌شود، اما با توجه به تحریم‌ها این ترکیات به دست ما نمی‌رسید یا بسیار گران قیمت و تقلبی بودند و آنالیز‌های ما را دچار مشکل می‌کرد، اما ما برای اولین بار توانستیم ۵ ترکیب مهم مورد استفاده در بخش‌های انالیزی کشور تولید کنیم.

جهاد دانشگاهی سعی داشته با داشتن نگاه مسئله محور به مشکلات با توان و پتانسیل‌های موجود به رفع آن‌ها بپردازد. 

آنا: در زمینه پیشگیری از بیماری طیور پژوهشکده فعالیتی داشته است؟

قربانی: یکی از مسایل بحث جایگزینی گیاهان دارویی به عنوان عامل پیشگیرانه در بیماری‌های طیور است، مثلا بیماری‌هایی در طیور ایجاد می‌شد که مجبور به استفاده از آنتی بیوتیک‌ها میشدیم و با وجود تحریم‌ها تهیه انتی بیوتیک سخت بود؛ و علاوه بر این استفاده از آنتی بیوتیک‌ها اثرات مخربی در موجود زنده و در نهایت سلامت انسان ایجاد می‌کند؛ خوشبختانه توانستیم از فرمولاسیون‌های مبتنی بر حوزه با تاکید بر گیاهان بومی فرمول‌هایی ارائه دهیم که از رشد باکتری که باعث ایجاد بیماری در طیور می‌شود جلوگیری کند، و در نهایت گوشت بهتر و سالم تری خواهد داشت.

آنا: در بحث آفت کش‌ها چطور آیا می‌توانیم از گیاهان دارویی جهت جلوگیری از آفات استفاده کنیم؟

قربانی: بلی با توجه به اینکه ما گلخانه‌هایی داریم که در آن‌ها صیفی جات کاشته می‌شود یکی از مسائل موجود بحث دفع آفات گیاهی است که برای بالا نگه داشتن راندمان تولید با سموم شیمیایی آفات را کنترل می‌شود.تهیه سم در دوران تحریم و بحث باقی ماندن سموم رو‌ی محصولات وجود دارد، اما ما فرمولاسیونی بر پایه گیاهان دارویی بومی به جای سموم مشیمیایی تهیه کردیم که علاوه بر بالا بردن راندمان تولید باعث بالا رفتن کیفیت محصول نیز می‌شود و همچنین دیگر نگرانی بابت باقی مانده سموم روی محصولات وجود ندارد

 **تولید چهار مکمل های گیاهی مخصوص ورزشکاران و بدنساز ها بدون عوارض جانبی 

آنا: با توجه به اینکه مکمل‌های موجود در بازار برای ورزشکاران مضر است و گا‌ها هم خطرات جبران ناپذیری بر سلامت آن‌ها داشته آیا پژوهشکده توانسته در این حوزه نیز دستاوردی داشته باشد؟

قربانی: بله با توجه به اینکه تمامی مکمل‌ها وارداتی و شیمیایی هستند و علاوه بر مضرات زیادی که دارند اصالت آن‌ها مشخص نیست ما توانستیم ۴ محصول گیاه پایه با استفاده گیاهان بومی فرموله و تولید کنیم که برای مصرف ورزشکاران، تامین انرژی و پروتئین لازم برای بدنساز‌ها و ورزشکاران حرفه‌ای مورد استفاده است؛ که به زودی بعد از اخذ مجوز‌های لازم در بازار عرضه خواهد شد.

**چشم انداز پژوهشکده جهاددانشگاهی اشتغال،محرومیت زدایی، حفظ استقلال و خودکفایی در کشور

آنا: چشم انداز پژوهشکده گیاهان دارویی در آینده چطور است؟

قربانی: در پژوهشکده گیاهان دارویی جهاد دانشگاهی با نگاهی به آینده فعالیت می‌کینم. همانطور که گفته شد هدف ما تعمیق و گسترش ارتباط بین علم و صنعت است؛ و اینکه بتوانیم با استفاده از پتانسیل گیاهان دارویی باعث توسعه اشتغال در کشور، محرومیت زدایی در نقاط مختلف کشور و در نهایت باعث رشد و خودکفایی و حفظ استقلال شویم.