پدیده‌ای به نام مهاجرت عیدانه/ بازار شغل‌های موقت داغ شد

بازار موقتی که با خانه‌تکانی شروع می‌شود
کارگرانی که از فعالیت‌های ساختمانی فراغت زمستانه پیدا کرده‌اند؛ زودتر از باقی کارجویان مشغول می‌شوند. از دو ماه مانده به عید کاسبی نظافتچی‌ها و شرکت‌های خدماتی سکه می‌شود. برعکس قدیم‌ترها که نزدیک ایام نوروز اهالی خانه آستین‌ها را برای رفت‌و روب بالا می‌زدند، امروز به خدمت گرفتن کارگران نظافتچی بین همه خانواده‌ها باب شده است. هرچند یکی از دلایل همه‌گیر شدن استفاده از این خدمات، شاغل بودن خانم‌های خانه است اما آنهایی هم که به حرفه خانه‌داری می‌پردازند برای فخرفروشی هم که شده کارگری را حتی برای نیم روز استخدام می‌کنند. قیمت کارگران در مناطق مختلف شهر متفاوت است. نرخ نظافت منازل از چهار هزار و ٥٠٠ تومان در ساعت شروع می‌شود و تا ١٢ هزار تومان در هر ساعت ممکن است متغیر باشد. هزینه ناهار یا شام به هر حال یک وعده غذای کارگر به عهده مشتری است. در این بازار برعکس دیگر مشاغل دستمزد خانم‌ها بیشتر است. دلیل هم ظرافت و وسواسی است که خانم‌ها در کار نظافت دارند. گزارش‌ها از بازار خدمات نظافت منازل نشان می‌دهد استقبال از اعزام کارگران خانم بسیار بیشتر از آقایان است که همین مساله بر قیمت هم تاثیر می‌گذارد.
قالی‌ها اعلاشویی می‌شود
دیگر دوره شست و شوی قالی با دستگاه‌های شلاق زن گذشته است. فرش‌هایی که پس از یک بار شست‌وشو اگرچه سفید و براق می‌شدند اما تار و پودشان چنان وا رفته و از فرم خارج می‌شد که رغبتی به ادامه استفاده از آن باقی نمی‌ماند. به همین دلیل مصرف‌کنندگان ترجیح‌شان سپردن قالی به پارو‌به دستانی بود که نزدیک عید سرو کله‌شان در کوچه و خیابان‌های شهر پیدا می‌شد. اما تکنولوژی در این بخش هم به مدد صنف قالیشویان آمده است. حمید محمدی، رییس اتحادیه قالیشویان در گفت‌وگو با «اعتماد» می‌گوید: دستگاه‌های شلاق زن جای خود را به دستگاه‌های فرچه‌ای داده‌اند و با یک اعلاشویی توسط این دستگاه‌ها قالی را مانند روز اولش تحویل می‌گیرید. او قیمت هر متر قالیشویی برای فرش‌های ماشینی را شش هزار تومان اعلام کرد که این نرخ برای اعلاشویی قالی‌ها تعیین شده است.
فروشگاه‌های پیاده‌رویی
به جز کارگرانی که روزهای شلوغ نظافت را می‌گذرانند آنهایی که هنری و کالایی دارند برای عرضه آن در پیاده‌روها جایی برای خودشان قبضه می‌کنند. اگر شانس با آنها یار باشد و ماموران شهرداری بساط‌شان را جمع نکنند؛ فرصتی برای فروش کالاهای‌شان پیدا می‌کنند. از شیر مرغ تا جان آدمیزاد در پیاده‌روها پیدا می‌شود. هر کالای با ربط و بی‌ربط به عید روی پارچه‌های پهن شده در خیابان در معرض دید قرار می‌گیرد تا شانسی برای فروش داشته باشند. از لباس و کیف و کفش گرفته تا لوازم آشپزخانه و کیک‌پزی. در این راه باریکه شلوغ، نه جایی برای پرو هست و نه دقت در کیفیت اجناس. با قیمت کم می‌خری تا یک‌بار استفاده کنی و ادامه حیات جنس خریده شده هم بسته به شانس و اقبال خریدار متغیر است .
دامی به نام حراج
نوشته‌های حراج روی مقوا در کنار بساط حراجی‌ها مساله‌ای است که تاثیر روانی مطلوبی بر خریداران می‌گذارد. شاهد ادعای‌مان هم شلوغی خیابان بازار است که با فریادهای دستفروشان شلوغ‌تر شده است. می‌گویند «حراج را از دست ندهید! ارزانی از ما خرید از شما! گران نخرید! عجیب اما واقعی و...» اما گاهی اوقات این حراجی شامل پوشاک زمستانی می‌شود که دیگر فصل آن به آخر رسیده است. یا مربوط به اجناسی است از همان دست کالاهای یک‌بار مصرف. مغازه‌داران فروش‌شان تحت‌تاثیر حضور دستفروشان است و به همین دلیل خود نیز گاه ترجیح می‌دهند بخشی از اجناس خود را به این کارزار بیاورند اما نه آن کالاهای پرمخاطب و خوش جنس‌شان را.
سفالگران لالجین در تهران
نمای دیگری از بازار با رنگ و تمثال‌های زیبا جذاب‌ترین بخش ایام پایانی سال را به خود اختصاص می‌دهد. سفالگران لالجین دست به کار ساخت سفال‌هایی با تمثال میمون شده‌اند تا برای تزیین سفره هفت سین و سبز کردن سبزه‌ها استفاده شود. بعضی‌شان خودشان سفال‌های ساخته و پرداخته‌شده را به شهرها می‌آورند تا با فروش بدون واسطه سود بیشتری ببرند. ظرف‌های سفالی لعابدار هم که در این بازار جای خود را دارد. برای انواع سین‌ها کاربرد دارد و سفره‌ها را سنتی و رنگین می‌کند. گاهی در میان دستفروشانی که در بازار شب عید را قبضه کرده‌اند، مغازه‌دارانی هم دیده می‌شوند که اجناس خود را مقابل مغازه‌شان گاهی کمتر از قیمت داخل مغازه و گاهی هم معادل آن در کف خیابان پهن می‌کنند و به جمع دستفروشان نو رسیده اضافه می‌شوند. بالاخره سود شب‌های نزدیک به نوروز قابل چشم‌پوشی نیست.
هفت‌سین فروشی کوتاه‌ترین شغل عیدانه
کوتاه‌ترین عمر در بین این شغل‌های فصلی، هفت‌سین فروشی است. اما در یک هفته مانده به عید نوروز پرتقاضاترین بازار است. لگن لگن ماهی، بغل‌بغل سبزه، دیگ دیگ سمنو، بسته بسته سماق و سنجد و سیر؛ شهر پر از هفت‌سین می‌شود. هفت‌سین‌فروشی برای هیچ کس شغلی دایم نیست، عمر هفت‌سین کوتاه است و مغازه‌داران و دستفروشانی که روزهای آخر سال به مدد سین‌های هفتگانه نوروز، درآمدی فرعی پیدا می‌کنند، از ماهی و سبزه گرفته تا آیینه و سنجد و حاجی فیروزهای قد و نیم‌قد را جلوی چشم رهگذران پهن می‌کنند تا گوشه‌ای از کار را گرفته باشند. آنهایی هم که هنری در تزیینات دارند؛ هفت‌سین‌هایی آماده و خلاقانه را به نمایش می‌گذارند. کافی است یکی از این هنرها به مذاق‌ها خوش‌ آید. آن‌وقت است که دیگر دست‌اندرکاران هم آستین‌ها را بالا زده و از آن نمونه سری سری تولید و روانه بازار می‌کنند. در کنار هفت‌سین فروشی، فروش انواع ترقه و فشفشه هم برای برگزاری شب باستانی چهارشنبه‌سوری فروش یک‌هفته‌ای بالایی دارد.