عدالت‌گستری مهدوی به‌عنوان ارزشمندترین ره‌آورد عصر ظهور است

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، پنجمین جلسه از سلسله جلسات کارگاه آموزشی معارف مهدویت با عنوان «شخصیت شناسی امام مهدی (عج) در منابع فریقین» از سوی پژوهشکده قرآن و عترت نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی با حضور حدود ۴۰۰ نفر از استادان و کارمندان دانشگاه به‌صورت وبینار برگزار شد.

حجت الاسلام و المسلمین فتح‌الله نجارزادگان در ابتدا چهار محورکلی موضوع مهدویت را عصر غیبت تا زمان ظهور، شخصیت شناسی امام مهدی (عج)، ویژگی‌های عصر ظهور و عصر پس از ظهور معرفی کرد.

استاد دانشکده الهیات پردیس فارابی دانشگاه تهران در ادامه به بیان ضرورت شخصیت‌شناسی امام مهدی (عج) پرداخت و اینکه شیعه و سنی احادیث متعددی از پیامبر اکرم (ص) نقل کرده‌اند که در آن‌ها لزوم داشتن امام و معرفت به او را لازم و مرگ بدون معرفت او را مرگ جاهلی دانسته‌اند.

وی ادامه داد: امام رضا (ع) در تفسیر این احادیث می‌فرماید «مَن ماتَ و لم یعرِفهُم ـ ای: الأئمة من اهل‌البیت ـ مات میتة جاهلیة»، یعنی هر کس بمیرد و آنان ـ یعنی ائمه اهل‌بیت (ع) ـ را نشناسد، به مرگ جاهلی مرده است. همچنین اهل‌بیت (ع) جملگی نور واحدند و هر وصفی که برای هر کدام از آنان اثبات شود، برای همه اهل‌بیت (ع) به‌طور یکسان اثبات می‌گردد. دلیل این مدعا زیارت‌هایی مانند زیارت جامعه کبیره است که ده‌ها وصف والا و ارزشی را یک‌جا و به‌طور یکسان به همه ائمه اهل‌بیت (ع) نسبت می‌دهند. به همین دلیل، ضرورت معرفت به هر کدام از اهل‌بیت (ع) ضرورت برای همه آن‌ها و شناخت درست از هر کدام، موجب شناخت همه آنان است.

این استاد الهیات، در ادامه مختصری درباره حیات امام مهدی (عج) بیان کرد: به این صورت که مام مهدی (عج) به‌طورقطع هم‌اکنون زنده‌اند. هیچ دلیل عقلی یا علمی برای محال بودن عمر طولانی وجود ندارد. خداوند توانا می‌تواند بنا به مصالحی به فردی عمر بسیار طولانی عطا کند. درباره عمر امام دلیل‌های فراوانی می‌توان ارائه کرد که به دلیل حجم بحث تنها به سه دلیل اشاره می‌کنیم.

وی با اشاره به وجود شب قدر در ماه مبارک رمضان گفت: وجود این شب بنا به روایات معصومان (ع) روشن‌ترین و محکم‌ترین سند برای وجود امام معصوم در روی زمین است؛ چون فرشتگان و روح در این شب فرود می‌آیند، محل فرود فرشتگان، قلبی است که همانند فرشتگان، طاهر و معصوم است پس باید همواره، حجت خدا و واسطه فیض در زمین حاضر باشد تا مهماندار فرشتگان گردد.

نجارزادگان با اشاره به ماجرای حضرت یونس (ع) گفت: چون آن حضرت از قوم خود بیرون رفت و در دریا گرفتار آن ماهی بزرگ شد از خدا خواست او را نجات دهد و خداوند نیز او را نجات داد و چنین فرمود که «و اگر از زمره تسبیح‌گویان خدا نبود، قطعاً تا روز رستاخیز در شکم آن ماهی می‌ماند» (صافات، ۱۴۳-۱۴۴). آری خداوندی که قادر است حضرت یونس را زنده در شکم ماهی تا قیامت نگه دارد، به‌طورقطع می‌تواند انسانی را هزاران سال در روی زمین عمر دهد.

وی ادامه داد: جمله «حتی یَرِدا عَلَیَّ الحَوضِ»؛ در حدیث ثقلین که از قول رسول خدا (ص) نقل شده، بر جداناپذیری قرآن و اهل‌بیت (ع) تا قیامت دلالت دارد و بیانگر این است که همواره یکی از اهل‌بیت (ع) که همتای قرآن است، زنده بوده و با قرآن ـ که تا ابد جاودانه است ـ باقی خواهد ماند تا مای امان اهل زمین باشد و در کنار حوض کوثر نزد پیامبر اکرم (ص) حاضر شود. برخی اهل‌تسنن مانند سمهودی نیز این معنا را از حدیث ثقلین فهمیده‌اند.

این محقق مهدویت پژوه، ادامه مباحثِ «شخصیت شناسی امام مهدی (عج)» را ذیل سه عنوان «امام مهدی (عج) و مقام امامت»، «امام مهدی (عج) از اهل‌بیت و عترت رسول خدا (ص)» و «امام مهدی (عج) خلیفة خدا» تبیین کرد و افزود: پیرامون موضوع «امامت آخرین ذخیرة الهی» باید بدانیم که حضرت مهدی (عج) مقام امامت دارند که از مقام نبوت برتر است و برای این ادعا دست کم دو دسته دلیل است: اول اینکه حضرت عیسی (ع) که پیامبر اولوالعزم است پس از آنکه در عصر ظهور از آسمان فرود می‌آید به امام مهدی (عج) اقتدا می‌کند؛ اهل‌سنت، احادیث اقتدای حضرت عیسی (ع) به امام مهدی (عج) را متواتر می‌دانند. و دوم آموزه‌های آیه امامت حضرت ابراهیم: وَ إِذِ ابْتَلی إِبْراهیمَ رَبُّهُ بِکلِماتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قالَ إِنِّی جاعِلُک لِلنَّاسِ إِماماً قالَ وَ مِنْ ذُرِّیتی قالَ لا ینالُ عَهْدِی الظَّالِمین (بقره ۱۲۴) که خداوند، مقام امامت را طبق این آیه پس از مقام نبوت به ابراهیم خلیل (ع) ارزانی داشت. از آنجا که امام مهدی (عج) فرزند حضرت ابراهیم‌اند و مشمول درخواست حضرت ابراهیم که فرمود: «ومن ذرّیتی» و بنا به آیهٔ تطهیر (احزاب ۳۳) و حدیث ثقلین و... مطهر و از هر ظلمی پیراسته‌اند پس، همانند سایر اهل بیت، معصوم و بنا به ادلهٔ متواتر از جانب خداوند به امامت منصوب شده‌اند.

نجارزادگان درباره موضوع «امام مهدی از اهل بیت و عترت رسول خدا» یادآور شد که مهدی موعود ـ مانند سایر ائمه اطهار ـ از خاندان رسول خداست و این حقیقت با الفاظ مختلف و بیان‌های متعدد در روایات شیعی و سنی آورده شده است، بیان کرد: مثلاً قُرطبی از مفسران اهل سنت و صاحب تفسیر الجامع لاحکام القرآن چنین می‌نویسد که قَد تَواتَرت عَلی أنّ المَهدی مِن عِترةِ رسولِ اﷲ: به تواتر رسیده است که مهدی (ع) از عترت رسول خداست. یا ابن‌ماجه قزوینی و محمدبن‌عیسی ترمذی دو تن از حدیث‌پژوهان بزرگ سنی به نقل از رسول خدا (ص) ذکر کرده‌اند که: المهدی مِنّا اَهلَ البیت؛ مهدی (ع) از ما اهل‌بیت است. در اینجا نکتة ظریفی وجود دارد و آن اینکه بر اساس روایاتی که امام مهدی (عج) را فرزند امام علی (ع) و از نسل فاطمه زهرا (س) می‌دانند و از سوی دیگر، به تشابه ایشان با پیامبر خدا (ص) در خَلق (صورت) و خُلق (سیرت) تصریح می‌کنند، آل عقیل، آل عباس، آل جعفر باآنکه به بیت رسول خدا (ص) منسوب هستند از شمول اصطلاح «اهل البیت» خارج شده‌اند.

نجارزادگان در آخرین قسمت بحث به توضیح و تبیین خلیفه خدا بودنِ موعود امم یعنی حضرت حجت بن الحسن پرداخت و اینکه در مصادر شیعه و سنی از امام مهدی به‌عنوان «خلیفة اﷲ» یاد شده است.

وی گفت: مثلاً آموزه «الأَئِمَّةُ خُلَفَاءُ اﷲ عَزَّ وَ جَلَّ فِی أَرضِه؛ پیشوایان معصوم، خلفای خداوند عزّوجل در زمین هستند» در روایات شیعی، فراوان به چشم می‌خورد. یا در اهل سنت چند تن از بزرگانشان مانند احمدبن‌حنبل، ابن‌ماجه، حاکم نیشابوری، بیهقی و بزّار این حقیقت را از رسول خدا بدین صورت نقل کرده‌اند که: فإنّه خلیفة اﷲ المَهدی؛ همانا مهدی، خلیفه خداست. یعنی روایات تصریح می‌کند که مقام خلافت اللهی برای شخص امام مهدی (عج) است. البته برای شناخت ماهیت و معنای «خلیفة اللّهی امام مهدی» لازم است که در تعبیر «استخلاف» در آیات قرآن نیز حتماً درنگ کنیم، چون قرآن، قول فصل و تمام‌کننده است «إِنَّهُ لَقَولٌ فَصل» (طارق، ۱۳) و باطل در آن راه ندارد «لا یأتیهِ الباطِلُ مِن بَینِ یدَیهِ وَ لا مِن خَلفِه...» (فصلت، ۴۲)؛ پس با معیار قرآن می‌توان به معنای درست این آموزه آگاه شد.

نجارزادگان با بیان اینکه انواع استخلاف در آیات قرآن را به سه دسته می‌توان تقسیم کرد، ادامه داد: نوع اول خلافت طبیعی، به معنای جایگزینی است که در آیاتی مانند آیه ۱۶۵ سوره انعام ذکر شده است و بیان داشته که خداست که شما را در زمین جایگزین پیشینیان ساخت. نوع دوم خلافت به معنای وراثت از پیشینیان است یعنی در اینجا بحث وراثت از گذشتگان به مفهوم جایگزینی اضافه شده است که در آیه‌ای مانند ۱۲۹ سوره اعراف و از زبان حضرت موسی به قومش اشاره شده که فرمود: ... امید است پروردگارتان دشمن شما (فرعون) را نابود کند و شما را در این سرزمین جانشین گرداند تا شما را بیازماید و بنگرد که چگونه رفتار می‌کنید و نوع سوم استخلاف، خلافت ویژه برای انبیا و اوصیا از ناحیه حق‌تعالی است که در آیه‌ای مانند ۲۶ سوره صاد به آن اشاره شده است که خداوند متعال خطاب به حضرت داود فرمود که ما تو را خلیفه و (نماینده خود) در زمین قرار دادیم؛ پس در میان مردم به‌حق داوری کن... اکنون با دقت در سه نوع استخلاف مذکور در آیات قرآن به این نتیجه می‌رسیم که بی‌تردید، مقام خلافت امام مهدی (عج) در از نوع سوم از انواع خلافت سه‌گانه و والاترین نوع خلافت است.

این محقق مهدویت پژوه گفت: اکنون مناسب است به این نکته هم اشاره شود که هدف انبیا و اوصیا بر پایی «قسط» است و با درنگ در اهداف انبیا و ارسال کتاب‌های الهی می‌توان گفت هدف امام مهدی (عج) نیز که خود از اوصیا پیامبر خاتم است برپایی قِسط و عدل در همه ابعاد آن است. ده‌ها و بلکه صدها حدیث در منابع معتبر و اولیه اسلامی در مورد عدل گستری آن ولی منتظر آمده است. اصلاً می‌توان گفت عدالت‌گستری مهدوی به‌عنوان ارزشمندترین رهاورد عصر ظهور است. زیرا عدالت در برابر ظلم به خدا، عبارت است از: برپایی قسط در یکتاپرستی و بازگشت انسان بر خط اعتدالِ فطرتِ توحیدی و ایمان موحدانه به‌حق‌تعالی. عدالت در برابر ظلم به دیگران، عبارت است از: درک ارزش برپایی عدالت و معرفت به موقعیت آدمیان و ارزش آنان به‌عنوان «بندگان خدا» و ایجاد بستر مناسب برای اجرای عدالت که در پی آن احترام به‌حقوق آنان احیا خواهد شد و عدالت برای خویش نیز عبارت است از: نجات از شرکِ خودپرستی و فرونشاندن معبود پنداری نفس و شیطان و سپس زندگی بر مدار توحید در اطاعت و عبادت. نتیجه این بحث این است که خداوند برای این موعود، مقاماتی همچون «نصب»، «عصمت»، «امامت»، «احیاگری»، «خلیفة اﷲ» به معنایی که برای انبیاست، قرار داده به همین رو، او برتر از همگان در قلمرو حیات خویش است. در واقع، ارزش انتظار ظهور این موعود به دلیل همین شخصیت والای معصومانه و رسالت احیاگری دینی اوست.

انتهای پیام/۴۰۴۰/