به گزارش گروه رسانه‌های دیگر خبرگزاری آنا، کاشت برنج سطح وسیعی از اراضی کشاورزی کشور را به خود اختصاص می‌دهد و با تولید ۲/۲ میلیون تن در سال نیاز مصرفی ۳ میلیون تن را تامین می‌کند. اما در کشور مشکل کم‌آبی، به فرابحران مدیریت آب تبدیل شده و کشت این محصول در مناطق مختلف کشور نگران‌کننده است. بر همین اساس شناخت و توسعه روش‌های کشت متناسب با شرایط موجود کشور، ارزشمند و مفید است. بنابراین باتوجه به محدودیت منابع آبی و نیاز روزافزون کشور به امنیت غذایی، بازنگری در روش‌های آبیاری محصولات کشاورزی با تاکید بر کشت برنج امری ضروری است.
درحالی‌که کمتر پژوهشگر و محققی را در حوزه کشاورزی می‌توان یافت که از روش کشت خشکه‌کاری برنج مطلع نباشد، هنوز این روش کاشت برای شالیکاران مناطق مختلف کشور موضوعی بیگانه است. محققان و پژوهشگران کشور در پژوهش‌ها و مقالات علمی مختلف، کارآیی مطلوب روش خشکه‌کاری برنج را درمقایسه با روش‌های کشت‌های سنتی گزارش کرده‌اند، اما همچنان شاهد کشت برنج با روش سنتی در سراسر کشور و مخصوصا در شهرهای کم‌آب هستیم. سوال اصلی این است که مسئولان مربوطه چرا همچنان در توسعه و ترویج روش خشکه‌کاری برنج درنگ کرده و از هدرروی منابع آبی کشور مخصوصا در مناطق دارای بحران آب غافل هستند؟ استان گلستان به‌عنوان استان پایلوت برای بررسی دقیق کشت خشکه‌کاری برنج در سال‌های گذشته انتخاب و نتایج خوبی از آن طرح گزارش شد. این یعنی روش پیشنهادی برای کشت برنج چندین سال است تحت بررسی قرار گرفته و هر سال که بحران آب در کشور پررنگ‌تر می‌شود، اهمیت این روش کاشت روشن‌تر می‌شود. در ادامه نیز دیگر استانها مانند مازندران، خوزستان، لرستان، ایلام، کرمانشاه، کهگیلویه‌وبویراحمد، زنجان، اصفهان و... به‌صورت آزمایشی در سال‌های مختلف از این روش کشت، نتایج قابل‌قبولی گزارش کردند. اما همچنان شاهد عدم ترویج و عمومی شدن این روش کاشت برای برنج در سطح کشور و عدم ترغیب کشاورزان به کشت برنج با این روش هستیم.
امروزه کشت برنج به‌صورت خشکه‌کاری در دنیا بسیار موردتوجه است که مهم‌ترین مزایای آن صرفه‌جویی در آبیاری، حذف نشاکاری، کاهش نیاز به نیروی کارگری و هزینه‌های تولید، بازده اقتصادی بالاتر، کاهش انتشار گاز گلخانه‌ای متان، کاهش مدت‌زمان کشت، حفظ و بهبود ساختمان خاک، کارآیی بهتر و موثرتر سموم و کودها، کاهش بروز آفت و بیماری‌های مهم همچون کرم ساقه‌خوار و بلاست برنج، کاهش مصرف بذر برای کاشت، کاهش هزینه‌های برداشت به‌علت استفاده آسان‌تر از کمباین را می‌توان برشمرد. گزارش‌ها نشان می‌دهد خشکه‌کاری برنج درمقایسه با کشت سنتی این محصول منجربه حداقل ۴۰ درصد کاهش مصرف آب می‌شود. در پژوهش دیگر کاشت برنج با روش خشکه‌کاری با دستگاه ردیف‌کار و با استفاده از سیستم آبیاری بارانی و سیستم آبیاری قطره‌ای با نوار تیپ، مقدار مصرف آب را به نصف روش غرقابی و سنتی رسانده است. حتی خشکه‌کاری همراه با سیستم آبیاری قطره‌ای (استفاده از نوار تیپ) کاهش ۷۰ تا ۸۰ درصدی مصرف آب را به‌همراه داشته است که همه این شواهد نشان‌دهنده ضرورت تغییر الگوی کشت برنج از سنتی به خشکه‌کاری به‌همراه تغییر سیستم آبیاری از غرقابی به سیستم‌های تحت فشار قطره‌ای و بارانی است.
بیشتر بخوانید:
وزارت جهاد کشاورزی در کنترل قیمت برنج موفق نبوده است
باید بیان کرد وقتی صحبت از خشکه‌کاری برنج می‌شود، صرفا تغییر نوع روش کشت برنج مدنظر نبوده و حتما باید همراه با تغییر سیستم آبیاری این اتفاق بیفتد؛ چراکه در برخی استانها مانند خوزستان مشاهده شده است با الگوی کشت خشکه‌کاری آبیاری مزارع را با سیستم غرقابی (آبیاری تناوبی) و سیستم نشتی (جوی و پشته) انجام می‌دهند که نتیجه آن مجددا مصرف آب زیاد خواهد بود. این روش، کاهش مصرف آب را در مقایسه با کشت سنتی برنج در استان‌های کم‌آب به‌همراه دارد، ولی این کافی نیست و هدف خشکه‌کاری را تامین نمی‌کند، زیرا روش خشکه‌کاری هنگامی مطلوب است که همراه با سیستم‌های آبیاری تحت‌فشار، در درجه اول به‌صورت قطره‌ای (نوار تیپ) و در درجه دوم به‌صورت بارانی باشد. اگر این روش کارشناسی‌شده به کار رود و عمومی شود، در عین‌حال که مصرف آب در شرایط فرابحران کشور کاهش پیدا می‌کند، شاهد ثابت ماندن و حتی افزایش تولید برنج در کشور خواهیم بود.
در سال ۱۴۰۰ در استان مازندران که قطب تولید برنج کشور با روش سنتی است و پتانسیل مطلوبی ازنظر بارندگی دارد، سطح خشکه‌کاری برنج برای ارقام طارم هاشمی، شیرودی و ندا افزایش یافته است، اما درمقابل برخی استانها مانند اصفهان، خوزستان و... همچنان از کشت سنتی برای تولید برنج استفاده می‌کنند. مسئولان استان اصفهان در این رابطه بیان می‌کنند اگرچه در منطقه لنجان اصفهان (قطب تولید برنج این شهر) بیشترین حجم برنج کاشته می‌شود، اما اراضی این منطقه خرد هستند و کشت برنج آنها تجاری نیست و بیشتر کشت برای امرار معاش کشاورز صورت می‌گیرد و پست بودن اراضی مجاور رودخانه زاینده‌رود را علت آبگیری و غرقابی شدن این مزارع می‌دانند و بیان می‌کنند با این شرایط نمی‌توان محصول دیگری در آنها کشت و کار کرد. اگرچه سطح کشت برنج در استان اصفهان درمقایسه با ۱۰ سال گذشته به‌دلیل کم‌آبی بسیار کاهش پیدا کرده، ولی راهی جز استفاده از الگوی کشت خشکه‌کاری با سیستم آبیاری تحت‌فشار برای برنج لنجان و ارقام دیگر رایج در سطح کشور وجود ندارد و باید این موضوع را پذیرفت.
واقعیت این است که باید در استان‌های دارای بحران آب ازجمله اصفهان و خوزستان برای کشت محصولات آب‌بری چون برنج، الگوی کشت و نوع آبیاری تغییر کند و از خشکه‌کاری همراه با سیستم تحت‌فشار آبیاری استفاده شود. این موضوع نیازمند حمایت همه‌جانبه برای راه‌اندازی سیستم‌های نوین آبیاری و تغییر روش کشت برنج حتی در مزارع کوچک و خرده‌مالک‌ها است. برای نیل به این مهم نیاز است در درجه اول همگان بحران مدیریت آب حال حاضر در کشور را بپذیرند و با اطلاع‌رسانی شفاف و دقیق توسط مسئولان، محققان و صداوسیما به‌سمت فرهنگ سازی و عملی کردن این موضوع مهم گام برداریم؛ چراکه کشت مستقیم برنج به روش خشکه‌کاری همراه با آبیاری تحت‌فشار تنها راهکار موثر درمقابل این بحران خواهد بود.
منبع: فرهیختگان
انتهای پیام/
