ایران؛ صاحب فناوری قطارهای مغناطیسی/ چرا طراحی قطارهای جدید اولویت ندارد؟

به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، قطارهای مغناطیسی یکی از تکنولوژی‌های نوپا در دنیای امروزی است؛ قطارهایی که از روی زمین بلند می‌شوند و بدون تماس با ریل و با اصطکاک بسیار کم به حرکت خود ادامه می‌دهند. هم‌اکنون با استفاده از این تکنولوژی، سرعت قطارها تا حد بسیار زیادی افزایش پیدا کرده است. طبق آزمایش‌های صورت‌گرفته این قطارها موفق شده‌اند تا سرعت ۶۰۰ کیلومتر بر ساعت پیشروی کنند. پیش‌بینی می‌شود سرعت این قطارها حتی به هزار کیلومتر در ساعت نیز برسد. قطعاً استفاده از این فناوری می‌تواند گام موثری در پیشرفت حمل و نقل داشته باشد اما متاسفانه هنوز هیچ خبری از ورود این تکنولوژی در ایران نشده است.

عباس شیری، دکترای مهندسی برق و قدرت، عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق دانشگاه شهید رجایی درباره مشخصات این قطارها می‌گوید «قطارهای مغناطیسی بر پایه موتورهای خطی کار می‌کنند. اکنون دو نوع موتور خطی به نام‌های سنکرون و القایی وجود دارد. در یک نوع از این حالت‌ها، نیرویی در جهت عمودی اعمال می‌کنیم و قطار بدون داشتن هیچ تماسی با زمین، تنها با نیروی رانش از زمین بلند شده و حرکت می‌کند یعنی ما ابتدا آن را معلق می‌کنیم سپس آن را به حرکت در می‌آوریم. سرعت این قطارها می‌تواند ۶۰۰ کیلومتر بر ساعت باشد. اخیراً کشور چین با حمل چند مسافر، سرعت ۶۰۰ کیلومتر بر ساعت را امتحان کرده است.»

بیشتر بخوانید:

درخواست خدمات حمل‌ونقل بار را در اپلیکیشنی ایرانی ثبت کنید

به گفته این پژوهشگر حوزه مهندسی برق و قدرت «در نوع دیگر از همان موتورهای خطی استفاده می‌شود اما روی چرخ حرکت می‌کنند. این نوع قطارها نیز از موتورهای خطی بهره می‌گیرند که برخلاف موتورهای معمولی می‌توانند به سرعت‌های بالا نیز برسند اما قادر نیستند به سرعت قطارهای معلق دست یابند. سرعت این نوع قطارها به ۳۰۰ کیلومتر بر ساعت می‌رسد. این قطارها برقی هستند و از هیچ سوخت فسیلی استفاده نمی‌کنند و به علت استفاده از انرژی پاک، سهمی در آلودگی‌های هوا ندارند. هم‌اکنون کشورهای پیشرو در این عرصه به دنبال این هستند تا بتوانند برق واگن‌ها را از حرکت این قطارها تامین کنند.»

تعداد سرنشینان بر اساس طراحی نوع قطار تعیین می‌شود. با افزایش تعداد مسافران، باید قاعدتاً موتورهای بیشتری کنار هم قرار بگیرند تا قطار حرکت کند. از این جهت هیچ مشکلی وجود ندارد اما چون سیستم‌های تعلیق خیلی گران هستند و برای ساخت آنها از آهنربا استفاده می‌شود، معمولا پرهزینه هستند. در حال حاضر در کشور اصلا آهنربا تولید نمی‌شود و به اجبار از خارج وارد می‌شود. هرچند هم‌اکنون در ایران از این نوع تکنولوژی استفاده نمی‌شود؛ در حال حاضر این تکنولوژی تنها در کشورهایی مانند ژاپن، چین، آمریکا، کانادا، آلمان و فرانسه مورد استفاده قرار گرفته است.

به شرط حمایت‌های دولتی می‌توانیم به فناوری ساخت قطار مغناطیسی دست یابیم

شیری به چالش‌ها و مشکلات این حوزه اشاره کرده و می‌گوید «اکنون دانش فنی این تکنولوژی یعنی چیزی که منجر به تولید این فناوری شود، بحث تئوری، در کشور وجود دارد. ما در سال ۱۳۹۰ در آزمایشگاه دانشگاه علم و صنعت موفق به تولید قطاری شدیم که می‌توانست چهار مسافر را حمل و جابه‌جا کند. ۸۱ متر طول ریل‌مان بود. قطعا قطار با این مسافت اندک ریل نمی‌توانست سرعت چند کیلومتر بر ساعت داشته باشد زیرا پس از سرعت گرفتن به انتهای مسیر می‌رسید اما این آزمایش‌ها نتایج بسیار خوب و مطلوبی به همراه داشتند. هم‌اکنون در دانشگاه شهید رجایی هم موفق به ساخت چهار الی پنج موتور شده‌ایم اما هنوز نتوانسته‌ایم به دلیل مسایل مالی و عدم حمایت‌های دولتی روی سیستم تعلیق کار کنیم.»

بیشتر بخوانید:

ایران رکورددار حمل‌ونقل ارزان/ تلاش برای پیشرفت صنعت خودروسازی

به گفته عضو هیئت علمی دانشکده مهندسی برق دانشگاه شهید رجایی «قطعاً اگر دولت و مسئولان ذی‌ربط در این زمینه ما را حمایت کنند، طی ۱۰ تا ۱۵ سال آینده قادر به دستیابی تکنولوژی ساخت قطارهای مغناطیسی خواهیم شد. متاسفانه ضرورت طراحی و ساخت این نوع قطارها در هیچ کدام از دولت‌ها احساس نشده است. در حالی که ما در آینده نزدیک ناگزیر به استفاده از موتورهای خطی هستیم. اینکه چه زمانی استفاده از این فناوری‌ها مورد توجه قرار بگیرد به برنامه‌ریزی مسئولان بستگی دارد. امیدواریم این اتفاق به‌زودی روی دهد. هرچند ما جلسات زیادی با مسئولان داشتیم اما هنوز حمایت واقعی و عملی در این زمینه نشده است.»

زیرساخت‌های این فناوری در کشور مهیا نیست

وی در پاسخ به این سوال که آیا هم‌اکنون زیرساخت‌های لازم برای ورود این فناوری در کشورمان وجود دارد یا خیر، می‌گوید «هم‌اکنون بر اساس مطالعاتی که انجام داده‌ایم، زیرساخت‌های موتور خطی سنکرون در کشور فراهم نیست. شرایط استفاده از این فناوری به دلیل هزینه‌های زیاد، سخت است اما با وجود ریل‌ها و بسترهای موجود می‌توانیم تغییرات اندکی روی آنها اعمال و موتورهای القایی خطی را پیاده کنیم. از این جهت مشکلی نداریم اما هنوز به تکنولوژی آن دست پیدا نکرده‌ایم.»

در این حوزه طی ۱۰ الی ۱۵ سال گذشته، چندین قرارداد با شرکت‌های چینی و آلمانی منعقد شده اما بنا بر دلایلی این پروژه‌ها متوقف شده است. اگر در داخل کشور روی این مسئله سرمایه‌گذاری شده بود تاکنون محققان ایرانی به تکنولوژی ساخت آن دست پیدا کرده بودند، بدین ترتیب کشور در این زمینه به لحاظ تکنولوژی، نه فقط تئوری، حرفی برای گفتن داشت.

انتهای پیام/پ