سیدطبیب در گفت‌وگوی تفصیلی با آنا مطرح کرد؛
ارزبری و ارزآوری؛شمشیر دو لبه تولید
مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان گفت: این شرکت تولیدکننده تجهیزات صنعت حفاری با استفاده از مهندسی معکوس است، و به این وسیله از خروج سالانه ۷۰۰تا ۵۰۰ هزار دلار جلوگیری می‌شود.
گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا-محمدرضاکچوئیان، خروج ارز از کشور مسئله بحرانی اقتصاد بسیاری از کشورهای درحال‌توسعه است. برخی از این کشورها با فروش محصولات خود به‌صورت خام فروشی و خرید همان محصولات از کشورهای اروپایی صرفاً با یک بسته‌بندی زیباتر، سالانه مقادیر زیادی ارز از کشور خود روانه کشورهای اروپایی می‌کنند. در همین زمینه برای مثال مراکش، زعفران مرغوب خود را به کشورهای انگلیس و اسپانیا صادر می‌کند و این کشورها با خرید، فرآوری و بسته‌بندی، همان محصول را باقیمتی گزاف‌تر به خود آن کشور و کشورهای دیگر به فروش می‌رساند، و به همین وسیله سالانه مقدار زیادی ارز از کشورهایی مانند مراکش، هندوستان و ایران که ازنظر منابع طبیعی بسیار غنی هستند، خارج و سرازیر به کشورهای اروپایی می‌شود.
بیشتر بخوانید:
کاهش وابستگی به قطعات از طریق تولید به شیوه مهندسی معکوس
همانطورکه گفته شد یکی از دلایل خروج ارز از کشور همین مسئله خام فروشی است، که علی‌رغم تأکید بسیاری از متخصصین بر این مسئله توجه کافی به آن نمی‌شود. لیکن یکی از راهکارهای اساسی برخورد با این مسئله توجه به مهندسی معکوس است. امروزه اساس اقتصاد قدرتمند کشوری همچون چین را مهندسی معکوس تشکیل می‌دهد. شاید به‌زعم عده‌ای چین به تولید محصولات تقلبی از روی نمونه اصلی آن دست می‌زند، اما این کشور با ادامه دادن همین روند در اقتصاد کشور خود امروزه به یکی از کشورهای تولیدکننده اتومبیل‌هایی با باطری لیتیومی تبدیل‌شده است. خوشبختانه در ایران هم چند سالی است که بر لزوم توجه به مهندسی معکوس در صنایع، خصوصاً صنایع نظامی تأکید می‌شود و در تولید بسیاری از محصولات با استفاده از مهندسی معکوس به خودکفایی رسیده‌ایم اما در این عرصه هنوز راه زیادی در پیش داریم. در همین رابطه با رضا سید طبیب مدیرعامل یک شرکت دانش‌بنیان به گفت‌وگو نشستیم. در ادامه مشروح این گفت‌وگو را مشاهده می‌کنید:
تولید محصولات صنعت حفاری، مشابه با نمونه خارجی
آنا: محصولات این شرکت را معرفی کنید؟
سید طبیب: این شرکت تولیدکننده محصولات صنعت حفاری، شامل سیستم حفاری جهت‌دار یا اندازه‌گیری در حال حفاری است. چاه‌های نفت و گازی که به هر دلیلی باید به‌صورت کج یا غیرمستقیم حفاری شوند. مانند مخازن مشترک با کشورهای همسایه که در زیر زمین در هنگام حفاری باید مسیر را کج کنیم تا به مخزن نفت یا گاز برسیم. برفرض مثال ممکن است مخزن مشترک نفتی در مرز با کشور عراق وجود داشته باشد که باید اول از کشور خود به‌صورت عمودی حفاری را انجام داده و در زیرزمین مسیر حفاری کج شود تا به مخزن مشترک نفتی برسیم که فناوری آن مبتنی بر سنسورهای جهت‌یابی است. به زبان ساده‌تر همان سیستمی که موشک را از سطح زمین شلیک کرده و به نقطه مشخصی در فضا می‌رساند، مشابه با آن باید از نقطه‌ای از سطح زمین شروع کنیم و به مختصاتی در عمق زمین برسیم که سیستمی است، مبتنی بر سنسورهای شتاب‌سنج و مغناطیس‌سنج، و این شرکت با تبیین فناوری و دانش‌فنی توانسته است، این محصول را مشابه با کارکرد خارجی آن تولید کند و بخش جزئی از بازار را دردست گیرد.
جلوگیری از ارزبری، در صنعت حفاری
آنا: این محصولات در گذشته از چه کشورهایی وارد می‌شده است؟
سید طبیب: از کشورهای آمریکا، انگلستان و اخیراً هم چین این محصول وارد کشور می‌شد، و چون که فناوری کشورهای انگلستان و آمریکا انحصاری و بسیار سطح بالا بوده است، به سبب تحریم در ۱۰ سال گذشته، به حیطه تولید این محصول ورود کردیم تا نیاز صنعت نفت و گاز را در داخل کشور برطرف کنیم. همچنین از طریق قراردادهای تعمیر و بازسازی به دانش فنی ابزار در این حیطه دست پیدا کردیم و توانستیم ابزار را به نقطه تولید و ساخت کل آن محصول برسانیم. اما به این معنا نیست که محصول وارد نمی‌شود. شرکت‌هایی هستند که از قبل نمونه خارجی این محصول را داشته‌اند و از طرفی قیمت این محصول هم بسیار بالا و تجهیزات آن گران‌قیمت است و به‌صرفه نیست که مثلاً پس از ۱۰ سال اگر ایرادی در آن ایجاد شد یکی دیگر از آن بخرند، و تا جایی که می‌توانند آن محصول را به‌وسیله این شرکت بازسازی و تعمیر می‌کنند. البته اگر هم قرار باشد تجهیزات جدیدی خریداری شود می‌توانند از قابلیت‌های این شرکت استفاده کنند.
بیشتر بخوانید:
تولید پمپ با مهندسی معکوس توسط محققان دانشگاهی
بخش عمده بازاری که در اختیارداریم به این نحو است که همین تجهیزات و نشان‌های تجاری چینی و غربی را که شرکت‌های کارفرمای بخصوص دولتی مانند شرکت ملی حفاری ایران دارد، برایشان بازسازی و تعمیر می‌کنیم، همچنین پایه و اساس کار این شرکت الکترونیکی است و دانش فناوری اصلی این سیستم، دانش الکترونیک است. این شرکت دانش فنی ماژول‌ها یا بردهای الکترونیکی، که این دستگاه برای تغییر جهت نیاز داشته را دارد. و توانایی ساخت صد در صد محصول و بازسازی آن قسمت از تجهیزات فرسوده شده را در اختیارداریم. و اگر شرکتی بخواهد محصول را از خارج کشور وارد کند، باید میزان ارز زیادی از کشور خارج کند. و این شرکت باعث جلوگیری از خروج ارز می‌شود. وقتی با ۱۰ تا ۱۵ درصد از قیمت این محصول، می‌توانیم آن را در داخل بازسازی کنیم و تعمیرات اساسی انجام دهیم، طبیعتاً اولویت اول شرکت‌های داخلی همین است، که این کار را انجام دهند. یعنی به‌صورت غیرمستقیم جلوی ارزی‌بری را در بخشی از صنعت می‌گیریم.
آنا: فکر می‌کنید به چه میزانی از خروج ارز کشور با تولیدات خود جلوگیری کرده‌اید؟
سید طبیب: هر دستگاه حفاری برای یک شرکت دولتی تقریباً حدود یک‌میلیون دلار هزینه دربر دارد. که قیمت‌های نمونه انگلیسی، آمریکایی و کانادایی در همین رنج قیمتی است و نمونه چینی تنها کمی از این مقدار کمتر است و خیلی پائین تر نیست. همین دستگاهی که یک شرکت در داخل به قیمت یک‌میلیون دلار خریده است ممکن است پس از گذشت دو سال یکسری از تجهیزات الکترونیکی آن از کار بیفتد و چون‌که این مجموعه، زیرمجموعه‌ای از ابزارهای مختلف را دارد و هرکدام از این ابزارها از کار بیفتد، کل آن سیستم دچار اخلال می‌شود و از کار می‌افتد، و اگر این شرکت نباشد که با آن‌ها قرارداد تعمیر و بازسازی ببندد باید یک‌پنجم آن هزینه را صرف کنند تا آن ابزارها را تهیه و بتوانند آن سیستم را دوباره راه‌اندازی کنند، که سالانه بین ۵۰۰ تا ۷۰۰ هزار دلار از خروج ارز برای این شرکت‌ها جلوگیری می‌کند.
آنا: درزمینه صادرات محصولات هم فعالیت می‌کنید؟ خریداران داخلی محصولات این شرکت بیشتر از بخش خصوصی یا بخش دولتی هستند؟
سید طبیب: خیر. فعلاً صادراتی نداریم. ولی خریداران محصولات این شرکت هم از بخش دولتی هستند و هم شرکت‌های خصوصی که عملاً برای شرکت‌های دولتی کار می‌کنند. در بعضی مواقع دولت ابزارش را در اختیار دارد و خودش اقدام به انجام کار می‌کند. ولی در مواقع دیگر تجهیزات دولت دچار مشکل می‌شود و تا بخواهد در یک پروسهٔ زمانی طولانی اقدام به تعمیر این تجهیزات بکند، از شرکت‌های خصوصی که این تجهیزات را در اختیار دارند استفاده می‌کند و کارش را انجام می‌دهد. که برای آن شرکت‌های خصوصی هم خدمات مزبور را انجام می‌دهیم. البته هفتاد درصد از مشتریان این شرکت از بخش دولتی و سی درصد از بخش خصوصی هستند. چون‌که دولت نسبت به شرکت‌های خصوصی تجهیزات بیشتری در اختیار دارد. همچنین در ده سال گذشته، تنها دو شرکت در داخل کشور هستند که این محصول را تولید می‌کنند.
تولید به وسیله مهندسی معکوس با شباهتی محسوس به نمونه خارجی
آنا: مزیت‌های این محصول را نسبت به نمونه خارجی و داخلی بیان کنید؟ محصول جدیدی برای تولید در آینده در برنامه دارید؟
سید طبیب: این شرکت فرآیند مهندسی معکوس را طوری انجام داده است که محصول نهایی مشابه نمونه غربی و انگلیسی باشد. همچنین ازنظر کیفی تفاوتی با نمونه خارجی ندارد و بر اساس آخرین فناوری‌های موجود در این حیطه است. در مقایسه با نمونه داخلی نمی‌توانم بگویم که برتری وجود دارد. لیکن محصول تولیدشده توسط این شرکت ازنظر کیفیت تفاوتی با نمونه خارجی ندارد. اما در مورد تولید محصول جدید در آینده، چون‌که بیشتر در حیطه مهندسی معکوس حرکت کردیم، همان محصولات تولیدشده را بازطراحی و بروزتر خواهیم کرد.
آنا: پاندمی کرونا چه تأثیراتی بر روند تولیدات این شرکت داشته‌است؟
سید طبیب: تأثیری نداشته است. عمده مواد اولیه موردنیاز تولیدات این شرکت شامل انواع قطعات الکترونیکی از خارج کشور وارد می‌شوند. و چون‌که در بسیاری از کشورها خط تولید این محصولات به دلیل شیوع کرونا تعطیل‌شده‌اند، صرفاً روال واردات این قطعات کمی کند شد و به لحاظ تولید و درآمد تفاوتی با سال‌های قبل‌تر ایجاد نشد. البته سال ۹۹ از سال ۹۸ و سال ۱۴۰۰ از سال ۹۹ درآمد بیشتری داشته‌ایم و درمجموع درآمدهای این شرکت افزایش پیداکرده و پاندمی ارتباطی با روال کار شرکت شامل فناوری، فروش، توسعه محصول و بازاریابی نداشته و این شرکت مسیر خود را دنبال کرده است.
آنا: مواد اولیه موردنیاز تولیدات خود را بیشتر از چه کشورهایی وارد می‌کنید؟
سید طبیب: خط تولید مواد اولیه شامل انواع قطعات الکترونیکی در کشورهای غربی و اروپا است مانند آمریکا، کانادا و بعضی کشورهای اروپایی. این شرکت به خاطر بحث دور زدن تحریم‌ها از یک شرکت واسطه در چین مواد اولیه را خریداری می‌کند.
معاونت علمی زمانی حمایت خود را آغاز می‌کند که شرکتی خروجی محصول داشته باشد و زمانی که تولید یک محصول در حد ایده و طرح است حمایتی صورت نمی‌گیرد
البته تا سال قبل از طریق یک شرکت در آلمان این قطعات را خریداری می‌کردیم. همانطورکه گفته شد این شرکت واسطه از آلمان به چین منتقل شد که مواد اولیه از آمریکا و اروپا را در چین تجمیع می‌کند و سپس به ایران می‌فرستد که البته به دلیل وجود مسئله تحریم این مواد اولیه را با هزینه بالاتری، تا ۳۰ درصد بیشتر، مجبوریم خریداری کنیم، همچنین اگر بخواهیم پول‌های بلوکه‌شده خود را در بانک‌های اروپایی آزاد کنیم درصدی از آن را می‌گیرند.
آنا: از همان ابتدای تأسیس شرکت تا حال حاضر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی از این شرکت حمایتی به عمل‌آورده است؟
سید طبیب: فعالیت این شرکت از سال ۸۹ آغازشده است و در سال ۹۲ به عضویت پارک علم و فناوری استان خوزستان درآمدیم. از سال ۹۳ حمایت‌ها به‌صورت تسهیلات از سوی معاونت علمی و فناوری صورت گرفت. البته معاونت علمی زمانی حمایت خود را آغاز می‌کند که شرکتی خروجی محصول داشته باشد و زمانی که تولید یک محصول در حد ایده و طرح است حمایتی صورت نمی‌گیرد.
آنا: اساساً بهره تسهیلاتی که به‌صورت وام به شرکت‌های دانش‌بنیان داده می‌شود به چه میزانی است؟
سید طبیب: اولین وامی که از معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری گرفتیم در زمان دولت دهم و با بهره ۴ درصد و تسهیلات بعدی که در سال ۹۵ و ۹۶ دریافت کردیم با بهره ۱۱ درصد بود.
سخت‌گیری‌هایی که در بازپس‌گیری وام‌ها وجود داشته است، یا آن بوروکراسی اداری، سفت و سختی که در فرآیند دریافت این تسهیلات وجود دارد خسته‌کننده، کسالت‌آور و فرآیندی طولانی است
معاونت علمی و فناوری برخی از تسهیلات را از منابع خودش پرداخت می‌کند و اگر اشتباه نکنم با بهره ۱۱ درصد است و بعضی دیگر را به بانک‌ها معرفی می‌کند و شرکت‌ها با بانک‌ها طرف هستند که تسهیلات آن با بهره ۱۸ درصد بوده که بهره زیادی است. البته ۱۱ درصد هم‌مقدار کمی نبوده ولی زیاد هم نیست و بینابین است.
حمایت‌های صندوق و معاونت از 100، نمره 60 را می‌گیرد
آنا: میزان رضایت خود را از حمایت‌های معاونت علمی و فناوری و صندوق نوآوری و شکوفایی از شرکت‌های دانش‌بنیان به‌عنوان کسی که در عرصه اقتصاد دانش‌بنیان فعال هستید تا چه حد می‌دانید؟
سید طبیب: برای هرکسی میزان رضایت بستگی به ظرفیت‌های درآمدزایی آن شخص دارد. برای مثال ممکن است در اجرای طرحی ۲۰۰ درصد سودآوری داشته باشم و اگر وامی هم با بهره ۱۱ درصد دریافت کنم رقم زیادی در مقابل آن میزان سودآوری نیست. حاصل تفریق ۱۱ درصد از ۲۰۰ درصد بازهم رقم بالایی را نشان می‌دهد و از بهره ۱۱ درصد با توجه به سودآوری به‌دست‌آمده نسبت به حیطه و فناوری که در آن فعالیت می‌کنم، نمی‌توانم ایرادی بگیرم. ولی نسبت به سخت‌گیری‌هایی که مثلاً در پرداخت این وام‌ها وجود داشته یا آن بوروکراسی اداری، سفت و سختی که در فرآیند دریافت این تسهیلات وجود دارد که خسته‌کننده، کسالت‌آور و فرآیندی طولانی است می‌توان انتقاد کرد. اگر بخواهم یک نمره از ۰ تا ۱۰۰ به میزان حمایت‌های صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علمی و فناوری بدهم نمره ۶۰ را می‌دهم.
بازپرداخت حمایت‌ها، مانعی بر سر راه استارت‌آپ‌ها
آنا: به‌عنوان فعال در صنعت دانش‌بنیان روند استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان را در اقتصاد کشور روبه‌پیشرفت و یا روبه پسرفت می‌بینید؟
سید طبیب: طبیعتاً این روند در اقتصاد کشور روبه‌پیشرفت است ولی مشکل همین موانع پیش روی استارت‌آپ‌ها است. هر استارت‌آپی سرمایه اولیه می‌خواهد و این شرکت هم در شروع کار خود، سرمایه برای آغاز را از صندوق نوآوری و معاونت علمی دریافت نکرده است و خودمان مبلغ لازم را برای شروع جمع‌آوری کردیم و در ادامه کار از ارگان‌های نامبرده تسهیلات گرفتیم.
سخت‌گیری‌های صورت گرفته در معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان، در دولت دوازدهم بسیار بود
استارت‌آپ‌ها ازنظر سطح دانش و قابلیت‌های فناورانه در سطح قابل قبولی هستند اما باید از این استارت‌آپ‌ها هم حمایت مالی صورت گرفته و هم امکاناتی شامل زمین و وسایل در اختیار آن‌ها قرار گیرد. در همین بحث حمایت‌های مالی، اگر بخواهند از یک استارت‌آپ انواع و اقسام تضامین را برای مثال در بازپرداخت اقساط بگیرند، مانعی بر سر راه پیشرفت و بازدهی مورد انتظار از این استارت‌آپ‌ها است.
آنا: اقدامات صورت گرفته توسط دولت فعلی و قبلی را در عرصه اقتصاد دانش‌بنیان چگونه می‌بینید؟
سید طبیب: من تفاوتی در اقدامات صورت گرفته نمی‌بینم. در ابتدا شرکت‌های دانش‌بنیان معاف از مالیات بودند ولی پس از گذشت چند سال سخت‌گیری‌ها بر روی دانش‌بنیان کردن شرکت‌ها بیشتر شده است و این مسئله باعث شده که شرکت‌های دانش‌بنیان را به دو نوع اول و دوم تقسیم کنند، که شرکت‌های نوع دوم به دلیل سطح فناوری محصولاتی که تولید می‌کنند و یا دلایل دیگر معافیت مالیاتی ندارند. این بحث معافیت مالیاتی به‌طورکلی سودآوری شرکت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. سخت‌گیری‌های صورت گرفته در معافیت مالیاتی شرکت‌های دانش‌بنیان در دولت دوازدهم بسیار بیشتر و در دولت قبلی کمتر بود. البته در دولت نهم و دهم آغاز شروع به کار شرکت‌های دانش‌بنیان، معاونت علمی و فناوری و صندوق نوآوری و شکوفایی بود. شاید چون در ابتدای کار بوده‌اند سخت‌گیری نبوده است. در بحث اقدامات دولت فعلی، این شرکت هنوز از زمان شروع به کار دولت تعاملی با صندوق نوآوری و شکوفایی نداشته است ولی تمامی مسئولان و مدیران فعلی صندوق نوآوری و شکوفایی تفاوتی با دولت قبلی نکرده‌اند و تغییر و تحولی تا این لحظه صورت نگرفته است. البته تا دو ماه آینده این شرکت برای شروع کاری جدید با صندوق نوآوری و شکوفایی وارد تعامل شده و مشخص می‌شود که آیا تفاوتی در رویکرد دولت فعلی در عرصه اقتصاد دانش‌بنیان نسبت به دولت قبلی وجود دارد یا خیر.
انتهای‌پیام/
انتهای پیام/
