دولت سیزدهم در سیاست خارجی نگاه همه‌جانبه دارد / دولت قبل علاقه‌ای به عضویت در «شانگهای» نداشت

گروه سیاست خبرگزاری آنا، حجت‌الاسلام سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران روز پنج‌شنبه (۲۵ شهریورماه) به‌ منظور حضور در بیست و یکمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای، به «دوشنبه» پایتخت تاجیکستان سفر کرد. در نتیجه این سفر روز جمعه (۲۶ شهریورماه) جمهوری اسلامی ایران رسماً به‌ عنوان عضو دائم به سازمان همکاری شانگهای پیوست.

به باور کارشناسان، پیوستن ایران در این سازمان، می‌تواند موجب دستاوردهای بسیاری خصوصاً در زمینه اقتصادی باشد؛ با این وجود مسئولان دولت تدبیر و امید در دوران ۸ ساله فعالیت‌شان، علاقه‌ای برای پیوستن به این سازمان و ارتباط با شرق نداشتند و تمام توان خودشان را بر روی مذاکره با غرب و پیگیری برجام گذاشتند ولی دولت سیزدهم در چند هفته ابتدایی فعالیت‌اش با تغییر رویه‌های غلط دولت پیشین، توانسته است این دستاورد را کسب کند.

بر همین اساس و پیرامون اهمیت عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، گفت‌وگویی با مراد عنادی، کارشناس ارشد مسائل سیاسی و رسانه انجام داده‌ایم که در زیر می‌خوانید:

آنا: حدود ۱۵ سال بود که جمهوری اسلامی ایران قصد عضویت دائم در سازمان همکاری شانگهای داشت، اما این مهم حاصل نمی‌شد. در زمان دولت‌های یازدهم و دوازدهم هم گفته می‌شد که تمایلی برای ارتباط با شرق و پیوستن به این سازمان وجود نداشته است. با توجه به این موارد به عقیده شما پیوستن جمهوری اسلامی ایران به سازمان همکاری شانگهای در دوره دولت سیزدهم، چه اهمیتی دارد؟

عنادی: پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای اتفاق مهمی بود که در نشست شهر «دوشنبه» در تاجیکستان رخ داد و عملاً ایران عضو نهم سازمان همکاری شانگهای شد. تلاش‌ها برای پیوستن به شانگهای از سال‌های قبل انجام می‌شد اما به نظر می‌رسد به لحاظ اولویت‌بندی، این مسئله که نگاه به شرق در سیاست خارجی ایران باشد یا نگاه به غرب تا حدودی در عزم و اراده ایران برای پیوستن به شانگهای نقش‌آفرینی کرده است؛ از طرف دیگر موانعی در خود شانگهای وجود داشت. به هر صورت کشور تاجیکستان به خاطر بحث مربوط به تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران به‌ویژه تحریم‌های نامشروع آمریکا، مخالفت کرده بود. مجموعه این‌ها عواملی بودند که باعث شد یک مقدار این اتفاق به تأخیر بیافتد.

نگاه چین و روسیه نسبت به ایران جدی‌تر شده است

البته به نظر می‌رسد چین و روسیه هم با توجه به تحولاتی که در نظام بین‌الملل رخ‌داده است، نگاه‌شان نسبت به جمهوری اسلامی ایران جدی‌تر شده است. البته دیپلماسی دولت سیزدهم و اولویت‌بخشی به بحث همکاری با بلوک شرق یا کشورهای عضو شانگهای، نقش مؤثری در این مقوله داشته، به علت اینکه یکی از عناصری که برای کشورهای عضو شانگهای مهم است، بحث اعتمادسازی است. به همین خاطر می‌بینیم وقتی هند و پاکستان می‌خواهند به شانگهای بپیوندند، فرآیندش از مرحله قبول عضویت دائم تا نهایی شدن سه سال طول کشید ولی برای ایران این پروسه طولانی‌تر شده بود.

از مدت‌ها قبل بحث حضور ایران در این سازمان مطرح بود، ولی دولت‌های پیشین به دلیل عدم توجه به شرق در سیاست خارجی، علاقه‌ای به این کار نداشتند؛ از سوی دیگر چین، روسیه و برخی اعضای دیگر، اقدامی در این جهت انجام ندادند؛ مجموعه این موارد باعث شده بود این اتفاق رخ ندهد ولی هم‌اکنون این مهم حاصل‌شده و بحث بسیار مهمی است.

بیشتر بخوانید:

امضای ۸ سند همکاری در بخش‌های مختلف میان ایران و تاجیکستان

«دروغ بزرگی» که خودشان هم باور کردند/ گروگان‌گیری سلامت ایرانیان به بهانه تصویب FATF

«شانگهای»؛ گام بلند دولت سیزدهم برای تقویت روابط منطقه‌ای

از طرف دیگر، در روابط بین آمریکا و چین، تنش‌هایی وجود دارد که موجب یارگیری‌های آمریکا با استرالیا و هند و ژاپن در چارچوب پیمان چهارجانبه شده است. هم‌اکنون تنش‌هایی نیز بین فرانسه با آمریکا، انگلیس و آمریکا به وجود آمده که در نتیجه آن فرانسه سفرای خود را از این کشورها فرا خوانده است. به‌علاوه اینکه نقش آمریکا در خاورمیانه خیلی کم‌رنگ شده، به‌ویژه خروج از افغانستان یا اتفاقاتی که در خلیج فارس افتاد و قدرت‌یابی بیش‌ از پیش چین، موجب شده شاهد یک یارگیری‌ها و بلوک‌بندی‌های جدید در سطح معادلات بین‌المللی باشیم.

اعضای «شانگهای» از پیوستن ایران به این سازمان استقبال کردند

از نظر فضای بین‌المللی نیز به نظر می‌رسد شرایط به‌گونه‌ای پیش رفت که خودِ اعضای شانگهای از ایران به‌عنوان یک قدرت منطقه‌ای استقبال کنند؛ بنابراین این اتفاق در نشست تاجیکستان رخ داد که در کنارش هم روابط ایران با کشورهای عضو شانگهای رو به گسترش گذاشته است.

به نظر می‌رسد این اتفاق به دلیل اولویت در سیاست خارجی دولت سیزدهم رخ‌داده که با توجه به بی‌اعتمادی‌هایی که بین ایران و غرب وجود دارد و بدعهدی‌هایی که اروپا و آمریکا نسبت به ایران داشتند، تلاش جمهوری اسلامی ایران در دولت سیزدهم این است که روابط و نگاه به شرق خود را به‌طور جدی‌تر دنبال کند و یک نگاه استراتژیک و نه تاکتیکی به این مقوله داشته باشد و به نظر می‌رسد، این نگاه باعث اعتمادسازی بیشتر بین دو عضو کلیدی عضو شانگهای، یعنی روسیه و چین هم شده است. آن‌ها هم دیگر آن بحث‌های تاکتیکی و مصلحت‌اندیشی را به سمت نگاه استراتژیک برده‌اند که خروجی همه این‌ها پیوستن رسمی ایران به شانگهای شده است.

آنا: شعار اصلی جمهوری اسلامی ایران در سیاست خارجی «نه شرقی نه غربی» است. آیا دولت سیزدهم توانسته به این توازن برسد که برای اولین بار در ارتباط با کشورهای شرقی و غربی، یک توازن ایجاد شده و به یک سمت وزن بیشتری داده نشود؟

عنادی: الآن خیلی زود است که بخواهیم در مورد سیاست خارجی دولت سیزدهم قضاوت کنیم ولی در چند هفته‌ای که گذشت، ایران ضمن اینکه همکاری با کشورهای منطقه را در اولویت خودش قرار داده که نشست بغداد و حضور پررنگ ایران یکی از شاخص‌های آن بود، به نظر می‌رسد بحث مذاکرات با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و برجام هم ادامه پیدا می‌کند. از این طرف هم با پیوستن ایران به شانگهای تصور می‌کنم یک نگاه متوازن در حوزه سیاست خارجی پیگیری می‌شود، ضمن اینکه اولویت دولت سیزدهم به دنبال تقویت همکاری‌های دوستانه و گسترش مناسبات با کشورهای همسایه و منطقه است و بحث بعدی نگاه به شرق، یعنی روسیه و چین خواهد بود.

دولت سیزدهم تعاملات‌اش را در چارچوب سه اصل عزت، حکمت و مصلحت با کشورهای اروپایی ادامه می‌دهد البته مشروط به اینکه آن‌ها به تعهدات‌شان عمل کنند و سیاست دنباله‌روی از آمریکا را کاهش دهند و استقلال خودشان را در همکاری و سیاست خارجی نسبت به ایران، پررنگ‌تر دنبال کنند. این مطالباتی است که ایران از اروپا دارد ولی به نظر می‌رسد اولویت اصلی دولت سیزدهم، منطقه و شرق باشد.

انتهای پیام/