تحلیل و بررسی عوامل مؤثر در پیشگیری از خودکشی

به گزارش خبرنگار گروه استان‌های خبرگزاری آنا از کاشان، ۱۰ سپتامبر مصادف با ۱۹ شهریور روز جهانی پیشگیری از خودکشی تعیین و امسال شعار جهانی به نام «با عمل امید بسازیم» معرفی شده است.

به همین مناسبت زهراسادات گلی استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان در گفت‌وگویی در فضای مجازی با حضور ربابه نوری عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی تهران به بررسی این موضوع پرداختند.

مدیرگروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان اظهار کرد: با توجه به اهمیت موضوع ارتقای دانش و آگاهی جامعه در زمینه خودکشی، نشانه‌های هشداردهنده، عوامل خطرساز و اقدام مؤثر برای مداخله و پیشگیری بسیار مهم است. بررسی میزان شیوع خودکشی بر حسب میزان سن نشان می‌دهد که خودکشی در دوره کودکی و اوایل نوجوانی رایج نیست.

میزان خودکشی موفق بین پسران سنین ۱۵ تا ۱۹ سالگی ۵ برابر دختران همان گروه سنی است

زهراسادات گلی بیان کرد: بررسی میزان شیوع خودکشی برحسب جنس حاکی از آن است که میزان خودکشی موفق (منجر به مرگ) بین پسران سنین ۱۵ تا ۱۹ سالگی تقریباً پنج بار بیشتر از دختران همان گروه سنی است. در حالی که اقدام به خودکشی (شبه خودکشی) بین دختران شایع‌تر است.

وی افزود: با شناخت علائم هشداردهنده و عوامل خطرآفرین می‌توان در فرایند بالقوه مخرب مداخله کرده و در نتیجه فرد را تحت مراقبت قرار داد و اقداماتی برای نجات او به عمل آورد. توانایی پیش‌بینی رفتار خودکشی نسبتاً ضعیف است. با این حال در ۸۰ درصد موارد نوجوانان و جوانانی که اقدام به خودکشی می‌کنند، افکار، احساسات و قصد خودکشی‌شان را قبل از اقدام به خودکشی با فردی در میان می‌گذارند.

مدیرگروه روانشناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کاشان اضافه کرد: اگرچه پیشگیری از همه موارد خودکشی امکان‌پذیر نیست؛ اما می‌توان تغییرات رفتاری و بحران‌های معمول را که ممکن است در تسریع رفتار خودکشی نقش داشته باشد، شناسایی کرد.

گلی مطرح کرد: هرچه‌قدر نشانه‌های قابل مشاهده، دوره‌های استرس‌زا و رویدادهای فشارزای زندگی که افراد با آن مواجه هستند، بیشتر باشد به همان اندازه خطر اقدام به خودکشی بیشتر خواهد بود. توجه به مدت و شدت این عوامل و درنظرگرفتن هرگونه تغییر قابل مشاهده در رفتار فرد و مقایسه‌نکردن نوجوانان با اشخاص دیگر بسیار مهم است.

۱۵ درصد کسانی که افسرده هستند، اقدام به خودکشی می‌کنند

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی تهران هم بیان کرد: خودکشی پدیده پیچیده‌ای است که عوامل متعددی در آن دخیل هستند.

ربابه نوری توضیح داد: مهم‌ترین عوامل فرهنگی مرتبط با اقدام براساس نتایج مطالعات شامل فروپاشی نظام ارزشی، تحمیل ارزش‌ها و تعارض در ارزش‌های فرهنگی، فردگرایی افراطی و اختلال در نظام اجتماعی و مهم‌ترین عوامل اقتصادی شامل فقر، بیکاری، اختلال در نظام اجتماعی، بی‌ثباتی اقتصادی و پیش‌بینی‌ناپذیری آینده اقتصاد هستند.

وی ادامه داد: مهم‌ترین عوامل اجتماعی مرتبط با اقدام براساس نتایج مطالعات شامل مهاجرت، جنگ، تبعیض، مردسالاری، بی‌سوادی، مشکلات مربوط به ازدواج، مشکلات مربوط به اوقات فراغت، سست‌شدن حمایت‌های اجتماعی و مهم‌ترین عوامل روانشناختی شامل ابتلا به اختلال‌های روانی (نتایج مطالعات حاکی از آن است که ۹۵ درصد کسانی که خودکشی می‌کنند در زمان مرگ از نوعی اختلال روانی رنج می‌برند که شایع‌ترین این اختلالات روانی افسردگی و الکلیسم هستند) است. به‌طور کلی ۱۵ درصد کسانی که افسرده هستند، اقدام به خودکشی می‌کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی تهران یادآور شد: از دیگر عوامل روانشناختی مرتبط با خودکشی می‌توان خلق بی‌ثبات، تکانش‌گری، تفکر و سبک مقابله‌ای انعطاف‌ناپذیر، توانایی ضعیف در حل مسئله، ناتوانی در درک واقعیت‌ها، تمایل به زیستن در دنیای خیالی، احساس ناامیدی و یأس، احساس حقارت و بلاتصمیمی، احساس درماندگی و ناامیدی را ذکر کرد.

این استاد دانشگاه متذکر شد: عوامل محافظت‌کننده افراد در برابر خودکشی متغیرهایی هستند که اثر عوامل خطر را خنثی کرده و افراد را در برابر خطر خودکشی محافظت می‌کنند و موجب ارتقای سلامت روانی اجتماعی و احساس شادکامی در افراد می‌شوند.

نوری افزود: این عوامل شامل عوامل خانوادگی (روابط خوب با اعضای خانواده و حمایت خانوادگی)، عوامل روانشاختی شخصیتی (مهارت‌های اجتماعی خوب، اعتمادداشتن به خود، آمادگی برای دریافت کمک در مواقع دشوار، مشورت‌کردن با دیکران در هنگام تصمیم‌گیری‌ها، پذیرش تجارب و راه‌حل‌های دیگران، تاب‌آوری بالا)، عوامل فرهنگی اجتماعی (یکپارچگی اجتماعی، مشارکت در فعالیت‌های ورزشی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، داشتن روابط خوب با همسالان و ...) هستند.

وی تأکید کرد: نخستین گام در شناسایی نوجوانان در معرض خطر خودکشی، توجه با ناراحتی و آشفتگی کودکان و نوجوانان است؛ بنابراین هر نوع تغییر ناگهانی یا قابل ملاحظه در عملکرد، توجه یا رفتار کودک و نوجوان باید جدی گرفته شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه خوارزمی تهران یادآوری کرد: گام دوم، ارزیابی خطر خودکشی است. گام سوم، شناسایی موقعیت‌های خطرساز و رویدادهای استرس‌زا و گام چهارم، زمانی که خطر خودکشی وجود دارد، باید مداخله مناسبی صورت پذیرد.

این استاد دانشگاه بیان کرد: اگر با نوجوانی سروکار دارید که درباره خودکشی صحبت می‌کند، او را بیشتر تشویق کرده و در نهایت به مشاور مناسبی ارجاع دهید. از او سؤال کنید آیا فکر خودکشی دارد یا خیر. بپرسید که آیا نقشه‌ای برای این کار دارد یا خیر. کامل‌بودن و میزان خطرزایی نقشه را بررسی کنید. طرحی را که زیاد کامل و خطرناک نیست، بی‌اهمیت تلقی نکنید. هرگونه تصمیم به خودکشی جدی است و باید مورد توجه قرار گیرد.

نوری اظهار کرد: در صحبت کردن با فردی که قصد خودکشی دارد به این نکات توجه کنید؛ سعی نکنید در مناقشه درباره خودکشی برنده باشید. از موعظه و نصیحت بپرهیزید. خطر خودکشی را کمتر جلوه ندهید. در صورتی که فکر خودکشی جدی است، هرگز فرد خودکشی‌گرا را تنها نگذارید و سعی نکنید که خودتان به تنهایی فرد خودکشی‌گرا را نجات دهید.

انتهای پیام/۴۱۰۳/۴۰۶۲/