بازخوانی پرونده‌ای که یک‌شبه به پایان رسید؛ 12 اتهام نظامی پرونده هسته‌ای ایران چه بود؟

سمیرا امیرچخماقی، گروه بین‌الملل حبرگزاری آنا: «پایان 12 سال اتهام» مهم‌ترین عنوان خبری رسانه‌ها در روز 24 آذرماه و در پایان نشست شورای حکام بود. قطعنامه شورای حکام پرونده مربوط به موضوعات گذشته و حال هسته‌ای ایران (موسوم به ابعاد احتمالی نظامی) را مختومه کرد. موضوعی که سال‌ها چالش اصلی ایران و غرب بود و البته برای اولین بار در گزارش سال 2011 (1390) آژانس انرژی اتمی با عنوان (پی.ام.دی )مطرح شد و حتی در دوره‌ای تهدید به حمله نظامی و جنگ را به‌جای گفت‌وگو روی میز مذاکره قرارداد.

آغاز پی.ام. دی

تلاش برای حل‌وفصل آنچه ابعاد احتمالی نظامی ایران خوانده شد از حدود هشت سال پیش کلید خورد. در ژوئن ٢٠٠٧ (تیر ماه 1386) توافق‌نامه‌ای بین علی لاریجانی، رئیس شورای عالی امنیت ملی ایران و محمد البرادعی، رئیس وقت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با حمایت خاویر سولانا، مذاکره‌کننده وقت اتحادیه اروپا، تحت‌الشعاع «چارچوب مدالیته» به‌منظور حل‌وفصل مسائل اختلافی بین ایران و آژانس امضا شد. در این توافق‌ بنا شد تمام مسائل باقی‌مانده اختلافی حال و گذشته مربوط به پرونده هسته‌ای ایران با همکاری و مذاکره در شش حوزه حل‌و‌فصل شود.

اما در جریان این توافق، یک مورد از شش مورد با عنوان موضوع «مطالعات ادعایی» باقی ماند، موضوعی که برخلاف اصرار آژانس بر گنجاندن آن در مدالیته، ایران همواره طرح آن را امری سیاسی می‌دانست. با وجود این، در همان زمان نیز طبق توافق، قرار شد آژانس سؤالات خود را برای پاسخگویی ایران در این حوزه مطرح کند.

اما در همین زمان و در حالی‌ که مذاکرات ایران و آژانس در این حوزه به نتایج مطلوبی نرسید، قطعنامه 18 صفحه‌ای 1929 در شورای امنیت علیه ایران صادر شد. در نوامبر 2011 (آذرماه 1390) نیز گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به شورای حکام ارسال شد که در حقیقت یکی از تندترین گزارش‌های آژانس علیه ایران بوده است و مسئله (پی.ام.دی ) و امکان وجود ابعاد نظامی در برنامه هسته‌ای ایران نیز در همان زمان برای اولین بار مطرح شد.

در پیوست این گزارش یوکیا آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی، در 12 بند با بیانی فنی تلاش کرد، اثبات کند احتمال اهداف نظامی در برنامه هسته‌ای ایران وجود دارد.

مذاکره میان ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در طول سال‌های بعد از این گزارش تقریباً به هیچ نتیجه‌ای نرسید. با تغییر دولت در ایران اما مسیر جدیدی در مذاکرات ایران و آژانس باز شد و در پی مذاکراتی که ایران و کشورهای 1+5 باهم آغاز کردند، علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی و یوکیا آمانو نیز در تهران با امضای بیانیه‌ای مشترک بر همکاری ایران و آژانس برای پایان دادن به اختلافات تأکید کردند و به‌ این‌ترتیب، ایران در طول دو سال و بر اساس نقشه راه تعیین به 18 سؤال آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پاسخ داد.

یوکیو آمانو در تاریخ 2 دسامبر 2015 (11 آذر 1394)، گزارش دیگری به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه داد و در این گزارش مجدداً تلاش کرد بابیان فنی خود به تشریح 12 بند مذکور بپردازد.

دوازده سرفصل گزارش آمانو شامل ساختار مدیریت برنامه، فعالیت‌های خرید، اکتساب مواد هسته‌ای، اجزای هسته‌ای برای یک ابزار انفجاری، تولید چاشنی انفجاری، ابتکار مواد انفجاری قوی و آزمایش‌ها مربوط ، آزمایش‌های هیدرودینامیک، مدل‌سازی و محاسبات، آغازگر نوترونی، انجام یک آزمایش تلفیق، یک وسیله پرتاب موشک سیستم فیور و مسلح‌سازی و آتش هستند که بررسی هر یک از 12 بند و نتایج به‌دست‌آمده قابل‌توجه است.

آمانو در هر یک از 12 بند سه مسیر را طی کرده است: نخست، اطلاعاتی که در سال‌های پیش از 2011 در اختیار داشته است که عموماً از سوی یک یا چند کشور عضو آژانس به‌دست‌آمده‌اند، دوم، اطلاعاتی که ایران در اختیار آژانس قرار داده است و سوم تصمیم نهایی مدیر کل درباره موضوع مورد بحث.

1- ساختار مدیریت برنامه

نخستین جنبه ادعایی ابعاد نظامی احتمالی فعالیت‌های هسته‌ای ایران که مورد اشاره دبیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرارگرفته است به «ساختار مدیریتی» برنامه‌های هسته‌ای ایران برمی‌گردد. به‌ عبارت‌ دیگر، در بند نخست، فعالیت‌های هسته‌ای ایران در وجهی کلی مورد توجه بوده است. به ادعای این گزارش، مدیریت فعالیت‌های هسته‌ای ایران در دوره پیش از سال 2003 به‌گونه‌ای انجام‌شده که این فعالیت‌ها را به‌سوی یک برنامه نظامی پیش ببرد.

به اعتقاد آژانس، مدیریت فعالیت‌های هسته‌ای در دوره موردنظر با مرکزیت «بخش‌های مرکز تحقیقات فیزیک» انجام می‌شده است. سپس این اقدامات تحت رهبری محسن فخری‌زاده و در قالب پروژه AMAD بر تولید یک ابزار انفجاری هسته‌ای متمرکزشده است. آمانو مدعی است، برنامه مدیریت هسته‌ای ایران در دوره بعدی پوست‌اندازی کرده و در یک سازمان جدید در دانشگاه مالک اشتر انجام‌شده است. دانشگاه مالک اشتر، یکی از زیرمجموعه‌های وزارت دفاع و پشتیبانی جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌آید. این ارتباط میان برنامه هسته‌ای ایران و یکی از مراکز نظامی کشور، دلیلی بود تا آمانو مدعی شود، برنامه مدیریت هسته‌ای کشورمان در آن روزها رنگ و بوی نظامی داشته است.

باوجود همه اینها، ایران در پاسخ به آمانو، وجود چنین توصیفی از مدیریت برنامه هسته‌ای ایران را رد کرده است.

2- فعالیت‌های مربوط به خرید کالاهای هسته‌ای

بخش دوم ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته‌ای ایران، با عنوان «فعالیت‌های خرید» مشخص‌ شده‌است. گزارش دبیر کل اذعان دارد که نحوه خریدهای مربوط به برنامه هسته‌ای ایران به‌گونه‌ای بوده که ظن نظامی بودن این برنامه را تقویت می‌کرده است.

به ادعای دبیر کل آژانس، اگرچه سازمان انرژی اتمی به دلیل محدودیت‌های ناشی از تحریم، قادر نبوده است مسقیما در بازار هسته‌ای ورود و نیازمندی‌های هسته‌ای کشور را خریداری کند، توانسته بود باواسطه برخی دیگر از شرکت‌ها، این نیازمندی‌ها را رفع کند. به این ترتیب، این خریدها عمدتاً از طریق شرکت‌هایی انجام می‌شده است که ارتباط سازمانی مشخص و دقیقی با سازمان انرژی اتمی و وزارت دفاع و پشتیبانی – که مطابق با بند نخست فوق، مدیریت ادعایی برنامه هسته‌ای ایران را بر عهده داشته است- نداشته‌اند.

این نحوه خرید باواسطه، باعث می‌شده است تا خریدار واقعی این ابزارها پنهان بماند. مضاف بر اینکه به ادعای آژانس، برخی از این خریدها، از جمله کالاهایی بوده‌اند که توان استفاده در یک برنامه نظامی هسته‌ای را داشته‌اند. برای نمونه، دوربین و سوئیچ با سرعت‌بالا از کالاهایی بوده است که توسط شرکت‌های خصوصی خریداری و سپس بسته به مورد به سازمان انرژی اتمی یا وزارت دفاع و پشتیبانی انتقال داده می‌شدند. دوربین و سوئیچ با سرعت‌بالا به‌ویژه در سانتریفیوژهایی به کار می‌روند که برای تولید اورانیوم با غنای 80 درصد استفاده می‌شوند. برای تولید بمب اتم نیاز است تا اورانیوم به میزان بالاتر از 80 درصد غنی شود. گزارش آمانو درباره این سرفصل فاقد نتیجه‌گیری است.

3- اکتساب مواد هسته‌ای (معدن گچین)

عنوان سومین بند در مبحث پی.ام.دی، «اکتساب مواد هسته‌ای» ذکر شده است. ادعایی که ایران را در این باره محکوم می‌کرد، مربوط به معدن گچین بود. در اسناد مطالعات ادعایی که پیش از سال 2011 به دست آژانس رسیده، معدن گچین ایران به‌عنوان منبع بالقوه برای اورانیوم استفاده در فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده معرفی‌شده است.

در این ادعاها، معدن گچین مکانی مناسب برای یک سری فعالیت‌های مقدماتی ازجمله «پروژه نمک سبز» بوده است به ادعای آژانس، هدف پروژه نمک سبز، تولید اورانیوم به منظور غنی‌سازی اورانیوم یا تجزیه مستقیم نمک‌های اورانیوم به فلز خالص اورانیوم بوده است.

آژانس ادعا کرده که زمان اجرای پروژه نمک سبز که متکی بر منابع اورانیوم طبیعی معدن گچین بوده، دقیقا با اجرای پروژه AMAD مصادف بوده است. بنا به گزارش آژانس، همزمان با اتمام این پروژه در سال 2003، پروژه نمک سبز نیز کنار گذاشته می‌شود.

آمانو در آخرین گزارش خود تایید کرده است که پس از بازرسی مدیریت‌شده از معدن گچین در سال 2014، متوجه این حقیقت شده که اورانیوم موجود در معدن گچین، نمی‌توانسته کفاف تولید مواد هسته‌ای قابل توجه را بدهد و در نتیجه گزارش‌های قبلی خود در این باره را رد کرده است.

4- اجزای هسته‌ای برای یک ابزار انفجاری

«دریافت اطلاعات از یک شبکه مخفی عرضه مواد هسته‌‌ای برای طراحی یک ابزار نظامی هسته‌ای»، یکی دیگر از موارد مربوط به پرونده پی.ام.دی به شمار می‌آمد. اطلاعات آژانس در این بخش، مبتنی بر سند تک‌صفحه ای است که ایران در اختیار آژانس قرار داده بود. این سند تک صفحه‌ای، پیشنهاد همان شبکه مخفی عرضه مواد هسته‌ای است که طی آن به ایران پیشنهاد داده بود اطلاعات لازم برای تولید ابزار نظامی هسته‌ای ارائه شود.

آژانس همچنین در این بخش ادعا کرده بود که پیشرفت‌هایی در برنامه هسته‌ای ایران برای تولید فلز اورانیوم که می‌تواند در تولید ابزار نظامی هسته‌ای به کار آید، مشاهده کرده است.

با وجود اشاره به این مسائل در گزارش‌های قبلی آژانس، آمانو در گزارش نهایی خود تاکید می‌کند که بررسی‌های نهایی نشان می‌دهد که ایران وارد مرحله تولید فلز اورانیوم نشده است.

5- تولید چاشنی انفجاری

تولید چاشنی انفجاری، یکی از چالش‌های اصلی بین ایران و آژانس در طول سالیان گذشته بود. ادعایی که ایران همواره آن را تکذیب کرده است و حتی در مذاکرات طرفین نیز به‌عنوان یک موضوع باقی‌مانده مدت‌ها موردگفت‌وگو بود. آژانس مدعی است که اطلاعاتی در اختیار دارد که نشان می‌دهد ایران در سال‌های 2002 تا 2003، اقدام به تولید چاشنی‌های انفجاری کرده بود.

همان طور که مدیر کل آژانس در گزارش‌های خود مورد اشاره قرار داده است، ایران در سال 2014 و در پاسخ به این اتهام‌ها، متذکر شده است که تولید چاشنی انفجاری، نه برای استفاده نظامی هسته‌ای بلکه به این دلیل بوده است که ضریب امنیت برخی عملیات‌های مشخص نظامی را ارتقاء دهد. بنابه این پاسخ، ایران جز از طریق تولید و استفاده از چاشنی‌های انفجاری، امکان ارتقای ضریب ایمنی مورد اشاره را نداشته است.

از سوی دیگر، بنا به گزارش ایران، برای حفر و اکتشاف چاه های نفت و گاز نیز، استفاده از چاشنی های انفجاری مورد نیاز بوده است.

نهایتاً مدیر کل آژانس در گزارش نهایی خود تایید می کند که روند رو به رشد استفاده از چاشنی‌های انفجاری برای مصارف غیرنظامی و نظامی متعارف بوده است.

6- مواد انفجاری قوی و آزمایش‌ها مربوطه (مریوان)

آژانس مدعی بود ایران در منطقه‌‌ای در «مریوان» کردستان برخی آزمایش‌های انفجاری را انجام داده است.

گزارش آژانس در این‌ باره، به اطلاعات دولت‌های عضو بازمی‌گردد که مدعی بودند ایران اطلاعات طراحی فناوری مواد منفجره موسوم به آغازگر چندنقطه‌ای (MPI) را در اختیار دارد و از آن برای آماده‌سازی مواد منفجره باقدرت بالا استفاده می‌کند.

گفته‌ شده ایران در سال 2003 یک آزمایش درمقیاس بزرگ در این راستا انجام داده است.

درنهایت با اطلاعاتی که ایران در اختیار آژانس قرار داده است، مشخص می‌شود توسعه فناوری MPI مربوط به یک کاربرد نظامی متعارف مربوط به اوایل دهه 1990 بوده و در نتیجه کاربردی در فعالیت‌های هسته‌ای ایران نداشته است. آمانو در گزارش نهایی خود این‌طور برداشت کرده است که فناوری MPI توسعه‌یافته در ایران ویژگی‌های مربوط به یک وسیله انفجاری هسته‌ای به‌اضافه ویژگی‌های مربوط به شمار کوچکی از کاربردهای جایگزین را دارد.

7- آزمایش‌های هیدرودینامیک (پارچین)

هفتمین فصل از ادعاها علیه ایران در پرونده ابعاد احتمالی نظامی، به آزمایش‌های هیدرودینامیک مربوط می شود.

آزمایش‌های هیدرودینامیک در فعالیت‌های مربوط به تولید بمب اتمی، به این منظور انجام می‌شود که قدرت ضربه‌زنندگی و قدرت چاشنی انفجاری بمب اتمی را بسنجند.

آژانس مدعی است ایران در سال 2000 یک سیلندر بزرگ را در مجتمع نظامی پارچین ساخته و نصب‌کرده است تا به وسیله آن، آزمایش‌های هیدرودینامیکی را انجام دهد. آژانس که ادعا می‌کند این اطلاعات را از طریق تصاویر ماهواره‌ای به دست آورده است.

آن‌طور که گزارش مدیرکل ادعا کرده است، ایران در این‌ باره توضیحی ارائه نداده و تصاویر ماهواره‌ای نشان داده‌اند که از زمان نخستین درخواست آژانس از ایران برای دسترسی به پارچین، فعالیت‌های گسترده‌ای از جمله تخریب ساختمان اصلی، حذف یا جایگزینی یا نوسازی سازه دیوار خارجی آن، حذف و جایگزینی بخشی از سقف در این مکان انجام‌شده و حتی پنج ساختمان یا سازه دیگر در همان مکان در این دوره زمانی تخریب شده و تسطیح زمین و محوطه‌سازی در منطقه وسیعی در این مکان و اطراف آن انجام‌گرفته است.

ایران و آژانس در نقشه راه در موضوع پر چالش پارچین توافق‌هایی را انجام می‌دهند که شامل مشاهده میدانی و نمونه‌برداری می‌شود. و ایران در 20 سپتامبر 2015 امکان بازدید مدیرکل و معاون مدیرکل از پارچین را فراهم می‌کند. در این بازدید آژانس مدعی می‌شود که علاوه بر یک محفظه نشانه‌های تازه‌ای دال بر نوسازی داخلی، یک سقف با یک سطح مقطع غیرمعمول و یک سامانه تهویه مطبوع را که به نظر می‌رسید ناقص است، مشاهده کرده که ایران نیز پاسخ می‌دهد که این ساختمان همیشه برای انبار کردن مواد شیمیایی برای تولید مواد منفجره مورد استفاده قرارگرفته است و در این مسیر پرسش و پاسخ آژانس همچنان مدعی شده که نشانه‌هایی برای اثبات این امر نیافته است.

در نهایت آمانو در گزارش سپتامبر 2015 (شهریور 1394)به این نتیجه رسیده است که از 20 سپتامبر 2015 (29 شهریور 1394)سیلندر در ساختمان پارچین نبوده اما فعالیت‌های گسترده ایران، توان آژانس برای انجام راستی‌آزمایی مؤثر را به‌صورت جدی تضعیف کرده است.

8- مدل‌سازی و محاسبات

در موضوع مربوط به مدل‌سازی و محاسبات، آژانس مدعی دریافت اطلاعاتی از دولت‌های عضو است مبنی بر اینکه ایران قبل ارسال 2004، یک سری مطالعات مدل‌سازی رایانه‌ای انجام داده است که تنها مختص تنظیمات انفجاری هسته‌ای مبتنی بر فناوری انفجار داخلی بوده‌اند.

مطالعاتی مدل‌سازی و محاسباتی که مورد توجه آژانس بوده است در نشریات ایرانی چاپ شده و ایران توضیح داده است که نشریات مذکور مربوط به یک فرد مشخص بوده که رساله دکتری خود را درباره مدل سازی و محاسبات انجام داده و در نتیجه این تحقیقات شخصی بوده و هیچ نسبتی با فعالیت‌های هسته‌ای ایران نداشته است.

برداشت نهایی مدیرکل نیز چنین بوده که مطالعات و محاسبات رایانه‌ای مورد اشاره، ماهیتی ناقص و پراکنده داشته‌اند.

9- آغازگر نوترونی

با شکسته شدن هسته اورانیوم 235، دو نوترون آزاد می‌شود. این دو نوترون، دو هسته دیگر اورانیوم 235 را می‌شکنند و در نتیجه چهار نوترون به وجود می‌آید. این چهار نوترون، چهار هسته دیگر اورانیوم 235 را می‌شکنند و هشت نوترون پدید می‌آید. این روند در تولید مواد هسته‌ای که به ویژه به کار تولید بمب اتم می‌آیند، چنان با سرعت و کثرت ادامه می‌یابد که اگر تعدیل‌کننده‌ای همچون آب یا اکسید اورانیوم در برابر آن ‌وجود نداشته باشد، می‌توانند به یک انفجار عظیم هسته‌ای منجر شوند.

نهمین ادعای آژانس در پرونده موسوم به پی.ام.دی به همین روند اشاره دارد. به ادعای آژانس، ایران از طریق برخی آزمایش ها درصدد تولید آغازگر نوترونی مناسب بوده است.

ایران در برابر همه اتهام را تکذیب کرده و آزمایش های نوترونی را مربوط به فعالیت های صلح آمیز معرفی کرده است. با وجود این، آمانو در گزارش خود اعلام کرده که در این بخش تقریباً نتیجه‌ای نداشته است.

10 - انجام یک آزمایش

آزمایشی که آژانس آن را به عنوان یکی دیگر از ابعاد نظامی احتمالی پرونده هسته ای ایران ذکر کرده است به آزمایشی مربوط می شود که به ادعای آژانس به این منظور انجام شده بود که ایران مطمئن شود که آیا آغازگرهای چند نقطه‌ای – مورد اتهامی در بند شماره 6- قادر هستند از راه دور، ابزار نظامی هسته‌ای را منفجر کنند یا خیر و آمانو در جمع‌بندی خود تنها اشاره‌کرده که آژانس اطلاعات اضافی در این زمینه را از زمان ضمیمه 2011 دریافت نکرده است.

11- تلفیق یک وسیله با تجهیزات پرتاب موشک

«ایران تلاش داشته است تا یک کلاهک هسته‌ای را بتواند در تجهیزات مربوط به پرتاب موشک شهاب 3 وارد کند.» بند یازدهم از ادعاهای مربوط به ابعاد احتمالی نظامی فعالیت‌های هسته‌ای، بر این موضوع متمرکز بود.

ایران در تاریخ 30 سپتامبر 2015 (8 مهر 1394) در پی درخواستی آژانس مبنی بر بازدید از کارگاه‌هایی که ادعا شده بود پروژه مذکور در آن‌ها انجام شده ویدئوی کوتاهی از سه کارگاه مشخص‌شده به آژانس نشان داد.

به‌ هر حال، ایران در 15 اکتبر مجدداً امکان بازدید از دو کارگاه فعال را برای آژانس فراهم می‌کند و به‌ این‌ ترتیب، راستی‌آزمایی از اقدامات این کارگاه‌ها انجام می‌شود که درنهایت نیز آمانو اعلام می کند که اطلاعات دیگری در این خصوص دریافت نکرده است.

12- سیستم فیوز، مسلح سازی و آتش

در آخرین بند از موارد ادعایی مربوط به پی.ام.دی، آژانس به آزمایش‌های ایران برای ارتقای توانمندی‌های موشک شهاب 3 پرداخته است که به ادعای آژانس می‌توانست در حمل موفقیت‌آمیز کلاهک هسته‌ای به کار آید.

به ادعای آژانس، این آزمایش‌ها به این منظور انجام شده بود تا بررسی شود آیا کلاهک سطحی موشک جدید شهاب 3 تا زمان رسیدن به هدف سالم می‌ماند و پس از آن به خوبی عمل می‌کند یا خیر. آمانو در نهایت چنین نیتجه گیری کرده که اطلاعات بیشتری در این زمینه از سال 2011 دریافت نکرده است.

در حقیقت آمانو دربندهای مختلف در پی تلاش برای اعلام جزئیات به یکی از این دو نتیجه رسیده است: اینکه ایران در حوزه‌های مربوطه فعالیتی نداشته است که بتواند ادعای سال‌های 2011 را اثبات کند یا اینکه آژانس در پی مذاکرات طولانی و بازدیدها تقریباً نتوانسته است به مدرکی دست پیدا کند که بتواند ادعاهای گذشته را به اثبات برساند.

با وجود بیان جزئیات در هر یک از بندها، آمانو در فصل جداگانه‌ای با عنوان «ارزیابی کلی» نیز نتیجه‌ای دقیق‌تر درباره هر یک از 12 فصل ارائه کرده است.

درحالی‌که مدیرکل در پایان این گزارش، همچنان تلاش می‌کند لایه‌های سیاسی گزارش خود را مخفی نگه‌ دارد و بیان فنی را حفظ کند، اظهار می‌دارد: «آژانس ارزیابی می‌کند که طیفی از فعالیت‌های مرتبط با توسعه وسیله انفجاری هسته‌ای در ایران قبل از پایان سال 2003 میلادی به‌ عنوان تلاشی هماهنگ و برخی فعالیت‌ها بعد از سال 2003 میلادی انجام‌شده است این فعالیت‌ها فراتر از امکان‌سنجی و مطالعات علمی، کسب مهارت‌ها و توانمندی‌های فنی مرتبط و مشخص، پیشرفتی نداشته است. آژانس نشانه‌های معتبری از فعالیت‌ها در ایران درباره توسعه وسیله انفجاری هسته‌ای بعد از سال 2009 میلادی در اختیار ندارد.»

با وجود بیان این جزئیات دوپهلو، گزارش آمانو این‌طور نتیجه‌گیری می‌کند که آژانس نشانه‌های معتبری از انحراف مواد هسته‌ای در ارتباط با ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران نیافته است.

به‌ این‌ ترتیب، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در پایان 88 بند گزارش خود بر اساس ادعاهایی که هیچ‌گاه قادر به اثبات فنی آنها نشده است، مساله 12 اتهام در طول 12 سال را تنها با یک جمله به پایان می‌رساند.