فرزند چه حقوقی در خانواده دارد؟

به گزارش خبرنگار حوزه قضائی گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، همانطور که  قانون به حقوق و تکالیف والدین در برابر فرزند توجه کرده است. قانون مدنی مصوب هجدهم اردیبهشت ماه سال 1307به بررسی حقوق و تکالیف متقابل فرزندان و والدین پرداخته که این قانون با اصلاحات بعدی خود، اکنون نیز لازم‌الاجراست.
قانونگذار حق ولایت را  مهترین و اصلی‌ترین حق بر فرزند قلمداد کرده و ادای آن را بر عهده پدر و جد پدری گذاشته است. در حقیقت مفاد 1180 و 1181 قانون مدنی حق ولایت بر فرزند نابالغ و تا پیش از رشد را بر عهده پدر و جد پدری قرار داده است. هرچند مادر هم جزو والدین محسوب می‌شود اما به دلیل اینکه قانون حق ولایت را به پدر اختصاص داده است، پدر به عنوان «ولی خاص» یا «ولی قهری»  و فرزند نیز به عنوان «مولی‌علیه» شناخته می‌شود.
ولایت پدر بر فرزندان در اکثر موارد ناظر به جنبه اقتصادی زندگی فرزند است، همچنانکه مسئولیت‌هایی مانند تأمین مخارج و هزینه‌های لازم برای نگهداری شامل خوراک و پوشاک و هزینه‌های مربوط به تحصیل، تفریح، پیشرفت و غیره که تحت عنوان نفقه در ماده 1199 قانون مدنی مطرح شده است، همگی از آثار حق ولایت پدر بر فرزند محسوب می‌شوند که جنبه تکلیفی آن غلبه دارد.
همچنین بر اساس ماده 1183 قانون مدنی حق ولایت، حق مدیریت اموال و دارایی فرزند نیز بر عهده پدر و جد پدری است و تا زمانی که فرزند به سن رشد نرسیده و عنوان رشید نداشته باشد، مدیریت اموال و دارایی فرزند برعهده پدر است.
در ماده 1210 قانون مدنی اصلاحی سال 1370، سن رشد برای پسر 15 سال قمری و دختر 9 سال قمری تعیین شده است و تا قبل از این سن، پدر می‌تواند در محدوده مصحلت فرزند معامله‌ای برای وی انجام دهد یا از وجوه متعلق به وی، بهره‌برداری اقتصادی کند یا اقداماتی دیگری انجام دهد.

درباره حق ولایت پدر بر فرزند باید گفت، حق ولایت در واقع فقط یک امتیاز یا حق به معنای اخص محسوب نمی‌شود، بلکه حقی است که اساس آن را تکلیف و وظیفه تشکیل می‌دهد. به همین دلیل در قانون و عرف، همواره پدر ملزم شده که همه در همه اقداماتی که تحت عنوان حق ولایت والدین انجام می‌دهد، نفع فرزند در نظر گرفته شود.

در همین رابطه ماده 1184 تأکید کرده که هرگاه پدر یا جد پدری طفل، غبطه و مصلحت فرزند صغیر را رعایت نکند و مرتکب اقداماتی شود که موجب ضرر فرزند شود، به تقاضای یکی از نزدیکان وی یا به درخواست رئیس حوزه قضایی پس از اثبات، دادگاه پدر را از سمت ولایت عزل و از تصرف در اموال فرزند منع و برای اداره امور مالی وی فرد صالحی را به عنوان قیم تعیین می‌کند.

حق ولایت و حق حضانت، دو نمونه از مهم‌ترین حقوق والدین در خصوص فرزندان است و با وجود اینکه به آن یک «حق» گفته می‌شود، دال بر این نیست که والدین می‌توانند از این حق صرف‌ نظر کنند، بلکه به جهت غلبه جنبه تکلیفی آن، قانونگذار علاوه بر اینکه به والدین اجازه کناره‌گیری از ولایت و حضانت فرزند را نمی‌دهد، کوتاهی و اهمال در آن را نمی‌پذیرد و در ماده 1173 قانون مدنی و ماده 54 قانون حمایت خانواده ضمانت اجرای قانونی برای آن تعیین کرده است.
لازم به ذکر است والدین پس از جدایی از یکدیگر حقوقی نسبت به فرزندان خود دارند. برابر ماده 29 قانون حمایت خانواده اگر حضانت و نگهداری فرزند به یکی از والدین سپرده شود، دیگری حق ملاقات فرزند خود را خواهد داشت و پدر یا مادر نگهدارنده طفل نمی‌تواند عملی انجام دهند که ناقض حق ملاقات فرزند باشد.

انتهای پیام/4076/