تمدن نوین اسلامی باید بتواند پژوهش را به کرنش درآورد/ فضای مجازی مانند فضای جامعه یک محیط طبقه‌بندی شده است

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا از مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، آئین بزرگداشت هفته پژوهش و معرفی برگزیدگان پژوهشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و وزارت امور خارجه، با سخنرانی سعید رضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، در حسینیه الزهرا (س) سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی برگزار شد.

عاملی دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی در این مراسم ضمن گرامیداشت هفته پژوهش و تبریک میلاد با سعادت حضرت زینب کبری (س) و روز پرستار طی سخنانی گفت: جامعه پرستاران یک جامعه، علمی، تخصصی، توانمند، با فهم و آگاهی بسیار بالا و ایثارگر در مقاطع مختلف تاریخ ایران ازجمله دوران دفاع مقدس و دوران سخت و بسیار طاقت‌فرسای کرونا هستند که شایسته تقدیر و ستایش می‌باشند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه پژوهش‌های موفق و نوآور، پژوهش‌ها و نوآوری‌هایی هستند که از خدا و هستی خدا الهام گرفتند، ادامه داد: در زیباترین و اثرگذارترین جلوه‌های پژوهش ما مواردی را شاهد هستیم که رمزگشایی از قوانین و قاعده‌های هستی می‌کنند و این نشان می‌دهد، علم در دوران بلوغ خود بازگشتی جدی به خدا و هستی دارد و این‌که به‌غلط علوم تجربی را علوم سکولار می‌نامند، حاکی از عدم شناخت نسبت به رابطه الزامی و گریزناپذیر انسان و خداست.

وی با بیان اینکه علوم تجربی همچنان از یک توانمندی بالایی برخوردار است، گفت: علوم تجربی به‌نوعی علوم انسانی و علوم اجتماعی را هم به کرنش در آورده است و علوم اجتماعی و علوم انسانی از روش آزمون و خطا و مشاهده و تجربه تبعیت می‌کنند.

علوم تجربی نتوانسته یکپارچگی و جامعیت فهم را تأمین کند

عاملی با اشاره به اینکه علوم تجربی در اوج خودش ذلت‌ها، ضعف‌ها و ناتوانی‌های بسیار زیادی را داشته است گفت: علوم تجربی در بسیاری از یافته‌های خود ضمن موفقیت و توسعه دانش، نتوانسته است در خیلی از موارد یکپارچگی و جامعیت فهم را تأمین کند و البته خطاپذیر بوده و خطاپذیری جزء ذاتی علوم تجربی است.

وی با بیان اینکه پژوهش، یعنی یادگیری از منطق و هستی الهی، افزود: پژوهش و نوآوری یعنی ظرفیت حل مسئله، و نوآوری در نحوه حل مسئله که یک نمایش بیرونی دارد و یک جریان درونی و فکری دارد و آن بعد دانشی آن متکی بر فهم قانون و منطق الهی در هستی به‌طور عام و جامعه انسانی به‌طور خاص است.

عاملی با بیان اینکه فناوری‌ها اساساً از ماهیت انسان یاد می‌گیرند، افزود: فضای مجازی ادامه فضای ذهن است و قابلیت‌های ذهن را توسعه داده است، قابلیت ذهن فرامکان بودن، همه جا بودن و آرمان‌خواهی و مطلوب‌گرایی است، که دقیقاً فضای مجازی همین ظرفیت‌های فرامکانی، همه جا حاضر بودن و شبکه‌ای بودن و تبدیل ایده به واقعیت را بازتولید کرده است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با بیان اینکه معماری اینترنت برخاسته از فهم معماری هستی انسان و جامعه انسانی است، ادامه داد: اولین خصلت معماری فضای مجازی از منظر باربارا شیویک که در کتاب معماری اینترنت بر آن تصریح کرده است، موژولاریتی است، وقتی به خلقت خدا در ابعاد خاص هستی نگاه می‌کنیم، مثلاً همین خلقت انسان را می‌بینیم، متوجه می‌شویم، جامعه انسانی تشکیل شده است از گروه‌های به هم‌پیوسته درونی و بیرونی.

وی اضافه کرد: یعنی هر گروه انسانی در قالب خانواده، نظام خویشاوندی، اقوام و ملت‌ها از یک منطق ارتباطی برخوردار هستند، که وجه مشترک همه آن‌ها تمایل به جمع و با جمع بودن و از جمع حفاظت کردن و توسعه سنخیت‌های مشترک با سایر امور اجتماعی است.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تصریح کرد: موژولاریتی به معنای با جمع بودن و با جمع مرتبط بودن و توسعه ارتباطات با دیگران است و در واقع فضای مجازی از این رابطه خوشه‌ای بین انسان‌ها، معماری خود را طراحی کرده است.

فضای مجازی مانند فضای جامعه یک محیط طبقه‌بندی شده است

وی با بیان اینکه خصلت دوم فضای مجازی لایه‌بندی این محیط است، اظهار کرد: فضای مجازی یک محیط طبقه‌بندی شده است، وقتی به انسان و جامعه انسانی هم نگاه می‌کنیم متوجه می‌شویم جامعه انسانی سراسر لایه‌بندی شده است، و اساساً تا زمانی که منطق لایه‌بندی شده جوامع را درک نکنیم موفق به فهم جوامع و فهم تفاوت‌های اجتماعی نمی‌شویم.

عضو هیئت‌علمی دانشگاه تهران افزود: خصیصه سوم فضای مجازی یکپارچگی این محیط است، یکپارچگی به این معنا، که اعضا همدیگر را تکمیل می‌کنند و علی‌رغم تفرق، وحدت وجود دارد و با وجود چندگانگی و تنوع، وحدت بین پدیده‌ها را شاهد هستیم.

وی ادامه داد: یکپارچگی از پیوستگی در عین پراکندگی، و با هم بودن در عین دور از هم بودن، و اثرگذاری بر هم در عین جدا بودن از هم است، که این امر از جامعه انسانی وام گرفته شده است.پس ملاحظه می‌کنید که سه خصلت اساسی معماری اینترنت یک نوآوری به معنا از صفر، چیزی درست کردن نیست، بلکه الهام از ماهیت جامعه انسانی است که اندیشمندان را به سمت بازتولید آن در قالب فناوری‌های نو و فضای مجازی می‌کشاند. این یک نمونه مهم است ولی می‌توان هزاران نمونه از پژوهش‌ها و نوآوری‌ها را ذکر کرد که در واقع ظرفیت رمزگشایی از هستی را به ظهور رسانده‌اند.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: پژوهش اگر از انسان و از خود طبیعت و هستی یاد بگیرد، قطعاً یادگیری‌هایش، یادگیری‌هایی است که دارای مقوم هستند.

پژوهش، فهم منطق دیده و نادیده‌های هستی است

وی با تأکید بر اینکه پژوهش، فهم منطق دیده و نادیده‌های هستی است ادامه داد: نوآوری توان و ظرفیت حل مسئله جامعه انسانی و پیوند با همه مؤلفه‌های مرتبط با خدا و انسان است.

عاملی گفت: نوآوری برخاسته از فهم جامعه و نیاز جامعه است، که از جامعه شروع می‌شود و به جامعه هم بازمی‌گردد.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه پژوهش و نوآوری اقتضائی با پژوهش و نوآوری طبیعی و پژوهش و نوآوری هدفمند تفاوت دارد گفت: در پژوهش و نوآوری هدفمند در واقع هدف را از طریق پژوهش و نوآوری می‌سازیم.

وی ادامه داد: پژوهش‌های اقتضائی لزوماً پژوهش‌های موفقی نیستند، پژوهش اگر در مسیر یک هدف روشن نباشد نمی‌تواند یک ساخت‌وساز قدرتمندی را به وجود بیاورد.

عاملی اظهار کرد: مقام معظم رهبری در بیانیه گام دوم، هدف را تمدن نوین اسلامی قرار داده‌اند، لذا تمدن نوین اسلامی باید بتواند پژوهش را به کرنش درآورد و نوآوری را در خدمت قرار دهد و در این راستا قدم اول شناخت ماهیت و مؤلفه‌های تمدن نوین اسلامی است، این تمدن یک نوع رمزگشایی و رازگشایی از آینده است و نه از صرفاً گذشته‌های تاریخ.

وی اضافه کرد: تمدن نوین اسلامی یعنی تمدن دوران ظهور، دوران بازگشت دوباره حضرت مهدی علیه‌السلام و حضرت عیسی علیه‌السلام که کانون محوری آن دوره استقرار و فراگیری و نهادینه شدن عدالت است که در پرتو آن نیازهای اساسی انسانی در حد تأمین آسایش جامعه انسانی فراهم می‌شود و دوران سلطه و استیلا انسان بر انسان به پایان می‌رسد و نیازهای اساسی جامعه انسانی و همه موجودات زنده و طبیعت تأمین می‌شود.

عاملی در توضیح ابعاد مهم پژوهش در مورد انسان گفت: در پژوهش عنصر مهم دیگری به نام عنصر ارتباطی وجود دارد، یعنی عنصر فهم دیگری، بسیار مهم است که ما بتوانیم دیگران را آن‌گونه که هستند درک کنیم نه آن‌گونه که ما تحلیل می‌کنیم.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه داد: در علم ارتباطات مارک تیلور بین فهم تحلیلی و فهم ارتباطی تمایز ایجاد می‌کند و صاحب‌نظران این علم، فهم ارتباطی را بر فهم تحلیلی ترجیح می‌دهند.

فهم ارتباطی ناشی از اشتغال در جامعه است

وی اظهار کرد: فهم تحلیلی ذهنیت پردازی راجع به پدیده‌ها است، اما فهم ارتباطی ناشی از اشتغال در جامعه است، و درگیرشدن با جامعه و ارتباط مستمر با لایه‌های مختلف اجتماعی است و در واقع فهم ارتباطی، فهم طبیعی و منصفانه واقعیت‌هاست و نه فهم کلیشه‌ای و ذهنی از پدیده‌های هستی و خصوص جامعه انسانی.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: فهم جامعه انسانی تابع فهم ارتباطی است و بدون فهم ارتباطی اساساً فهم صورت نمی‌گیرد، و در یک تعامل مستمر است که به تفاوت‌ها، حساسیت‌ها و لایه‌های زیرین شخصیت فردی و اجتماعی پی می‌بریم. به‌طور حتم در این روند شناخت از ناحیه منبع وحی، دامنه گسترده پدیده را تبیین می‌کند و لذا منبع ما برای شناخت انسان و جامعه انسانی هم معرفت الهی است و هم شناخت ارتباطی و اجتماعی است.

عاملی با بیان اینکه فهم ارتباطی بدون بردباری و صبر اجتماعی امکان‌پذیر نیست، تصریح کرد: صبر اجتماعی نیازمند تبدیل نگاه "حق با من است" به "حق با دیگری است" البته حق، حق است و ممکن است مصداق آن من باشم یا دیگری، اما منطق فهم رهیدن از خود و پیوستن به خدا و فهم هستی خدا است.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران با بیان اینکه در منطق پژوهش، یادگیری از دیگری و یادگیری از خود یک اصل اساسی است گفت: پژوهش در جهان هستی و برای جهان هستی نیازمند تواضع است، تواضع در مقابل پروردگار و در کنار مخلوقات الهی قرار گرفتن و اهمیت دادن به همه اجزاء هستی که همه آن‌ها مخلوق و تسبیح‌گوی خدا هستند، با نگاه سلطه آمیز و مغرورانه به هستی، صرفاً سلطه درک می‌شود و نه حقیقت هستی.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی اظهار کرد: در مطالعات بین‌المللی توجه به چهار اصل ارتباطات، تبادل موقعیت، هم‌سطحی با دیگری و کنار زدن لایه‌های اختلال فهم، بسیار اهمیت دارد و به‌نوعی الزامات فهم اجتماعی هم در سطح ملی و هم در سطح بین‌المللی محسوب می‌شود.

بزرگ‌ترین مانع فهم دیگران خودخواهی است

وی با بیان اینکه بزرگ‌ترین مانع فهم دیگران خودخواهی است افزود: برای درک بهتر دیگری، اول باید از ذهن خود رفع اختلال کنیم، در علم ارتباطات بحث اختلالات جدی است، زیر اختلالات ذهنی در بسیاری از مواقع باعث می‌شود کلیشه‌ها و انگارهای ذهنی به‌عنوان پژوهش بیان شود.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران تأکید کرد: پژوهش اجتماعی باید دارای جزئیات، مستندات متعدد و ارجاعات به واقعیت‌های اجتماعی داشته باشد.

وی تصریح کرد: مطالعات بین‌المللی که به دلیل تنوع، تکثر و ذوابعادبودن کار سختی است ولی حتی شناخت جامعه ایران را نمی‌توان با یک قضاوت یکپارچه فهم کرد، بلکه باید جامعه ایران را هم در یک سطح عمومی فهم کرد و هم در یک سطح لایه‌بندی شده فهم کنیم.

عاملی تصریح کرد: قدرت یک پدیده اثرگذار و به دنبال نفوذگری است که می‌تواند برخاسته از خودخواهی یا برخاسته از خداخواهی و خدمت به مردم باشد.

وی افزود: مشروعیت نظام قدرت به مشروعیت یافتگی در جامعه و مردم بستگی دارد، لذا محور کانونی دانش‌ها، پژوهش‌ها و نوآوری‌ها، قوی شدن بر مبنای جامعه‌پذیر شدن نظام قدرت باید باشد، لذا از این منظر باید به دنبال قدرت تمدنی مبتنی بر هدف‌گیری تمدن نوین اسلامی باشیم.

دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی خاطرنشان کرد: در این مسیر سرمایه‌گذاری روی "تحقیق برای توسعه" یا "تحقیق برای کار" یا با نگاه هدفمند"تحقیق برای رسیدن به هدف مشخص که در شکل کلان آن می‌تواند تمدن نوین اسلامی" باشد، امر مهم، جهت دهنده، آینده‌ساز و کارآمد خواهد بود.

وی ادامه داد: متأسفانه امروز بخش عظیمی از سرمایه‌گذاری‌های جهانی و سرمایه‌گذاری‌های تحقیق و توسعه روی سلاح‌های کشتار جمعی و سلاح‌های مخرب و ناظر بر نسل‌کشی و ضعیف کردن طبیعت است.

عاملی اضافه کرد: مسیر سرمایه‌گذاری‌ها و تحقیق و توسعه باید به سمت تأمین نیازهای اساسی جامعه مثل غذا، مسکن، سلامت، امنیت، آسایش، فردی و اجتماعی حرکت کند.

در پایان دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: سیاست‌گذاری‌های علم و فناوری و فرهنگ نیز نیازمند هدفمند شدن به سمت برساخت‌های مهم که برخوردار از ساحت متنوع و متعدد در مسیر استقرار تمدن نوین اسلامی باید باشد.

انتهای پیام/4040/