پژوهش در خدمت توسعه علم/ ۷؛
نکاتی برای بهبود مهارت‌های پژوهشی/ چگونه «پوآرو»ی پژوهش شویم؟
با به کارگیری روش‌های پژوهشی سازمان‌یافته و مؤثر قادر خواهید بود مانند یک پژوهشگر واقعی در زمینه تخصص‌تان محتوا تولید کنید.
به گزارش خبرنگار گروه علم و فناوری خبرگزاری آنا، ستاد ملی هفته پژوهش و فناوری، شعار خاصی را برای هر یک از روزهای این هفته در نظر گرفته است که هر روز در گزارش ویژه‌ای به بررسی آن شعار خواهیم پرداخت. شعار مصوب روز سه‌شنبه 25 آذر، «بزرگداشت پژوهشگران و فناوران» است.
اما پژوهشگران چگونه به این جایگاه دست یافته‌اند؟ به چه افرادی پژوهشگر می‌گویند؟ چطور می‌توان پژوهشگر بود؟ به طور بدیهی تفاوت بین یک پژوهشگر و یک فرد عادی در فعالیت «پژوهشی» نهفته است؟ برای اینکه ما نیز بتوانیم به پژوهشگر تبدیل شویم ضروری است توجه کنیم که هر پژوهشگر با موضوعات چگونه برخورد می‌کند و چطور مسائل را به رشته تحریر درمی‌آورد. در عین حال باید توجه داشت پژوهشگران به منظور «پژوهشگر شدن» دست به پژوهش نمی‌زنند بلکه انجام فعالیت‌هایی با ماهیت معمولاً علمی آنها را به این ورطه می‌کشاند. خواه در حال نوشتن یک مقاله مهم هستید یا یک داستان کوتاه علمی‌تخیلی، احتمالاً در اولین پیش‌نویس خود به نقطه‌ای خواهید رسید که لزوم انجام پژوهش را حس می‌کنید. اما چه نکاتی را برای انجام پژوهش صحیح باید رعایت کرد؟
شش نکته برای بهبود مهارت‌های پژوهشی
در این گزارش مروری بر چند روش پژوهشی و نکاتی که کمک می‌کند بتوانید پژوهش را درست مثل یک پژوهشگر انجام دهید خواهیم داشت. فراموش نکنید تقویت مهارت‌های تحقیق و نوشتار همیشه در فرایند پژوهشی مؤثر هستند.
1. پژوهش خود را از کلیات شروع کنید و سپس به ویژگی‌ها و موضوعات خاص بپردازید. پژوهش یک کار بزرگ است، بنابراین ورود بی‌محابا به زمینه‌ای خاص می‌تواند امری گیج‌کننده باشد، ازاین‌رو برای شروع پژوهش، هیچ اشکالی ندارد که خیلی ساده مانند عموم مردم عنوان کلی پژوهش را در یک موتور جستجو بنویسید. منابع آنلاین مانند گوگل و ویکی‌پدیا گرچه همیشه دقیق و قابل استناد نیستند اما چشم‌اندازی کلی را در ارتباط با موضوع به پژوهشگر نشان می‌دهند. به این ترتیب، فرد می‌تواند مروری کلی بر عنوان تحقیق خود داشته باشد یا دست‌کم با تاریخچه‌ای مختصر که نکات اصلی را در مورد موضوع ارائه می‌دهد آشنا شود. پس از کلیات به‌تدریج وارد جزئیات شوید. برای مثال اگر موضوع پژوهش‌تان طرز کار دستگاه‌های MRI است، اولاً به ضرورت تصویربرداری از بافت‌های بدن و تأثیر تصاویر اسکن‌شده بر تصمیم پزشکان در روش معالجه بپردازید. سپس روی تفاوت‌های بین سی‌تی‌اسکن و اشعه ایکس و خطرات آن در قیاس با MRI تمرکز کنید. در نهایت که مختصات موضوع برای‌تان روشن شد به سراغ بحث مغناطیس و تأثیر آن بر جنبش پروتون‌ها و ثبت این تغییرات در بافت‌ها بروید.
2. یاد بگیرید چگونه یک منبع با کیفیت را تشخیص دهید. طبیعتاً هر منبعی قابل اعتماد نیست، بنابراین بسیار مهم است که بتوانید منابع خوب را از منابع نه‌چندان خوب تشخیص دهید. پژوهشگران واقعی به تجربه منابع قابل اعتماد را شناسایی می‌کنند(هر چند به‌ندرت منابع موثق نیز اشتباه می‌کنند برای مثال مجله بسیار معتبر «لنست» براساس یک تحقیق گسترده در ماه مه سال جاری اعلام کرد استفاده از هیدروکسی کلروکین در درمان کووید-19 مرگ و آریتمی قلبی را در پی دارد ولی به فاصله دو هفته ادعای خود را پس گرفت و تحقیق مورد اشاره را باطل کرد.) اما افراد تازه‌وارد گهگاه برای تعیین منبع معتبر، دچار اشتباه می‌شوند. بدین منظور افراد عادی باید در مواجهه با اخبار، از مهارت‌های تحلیلی و تفکر انتقادی استفاده کنند و سؤالات زیر را از خود بپرسند: آیا این منبع، اطلاعات درج‌شده در منابع دیگر را تأیید می‌کند؟ آیا نویسنده محتوا در این زمینه متخصص است؟ آیا دیدگاه نویسنده در مورد این موضوع ممکن است تضاد منافع داشته باشد؟
3. اطلاعات را از چندین منبع مورد تأیید قرار دهید. اینترنت مکان بسیار بزرگی است و در بیشتر موارد، هرکسی می‌تواند هرآنچه را بخواهد به صورت آنلاین بیان کند. بسیاری از وب‌سایت‌ها و حتی رسانه‌های رسمی، محتوای خود را از نظر صحت واقعی ارزیابی نمی‌کنند. این بدان معنی است که منابع غیرقابل اعتماد زیادی وجود دارد که بسیاری از آنها کاملاً نادرست هستند. بهترین راه برای مقابله با این مسئله این است که اطمینان حاصل کنید صحت هر آنچه را که در پژوهش خود می‌یابید، توسط چندین منبع مختلف تأیید شده است. پس به جای اینکه به یک منبع بسنده کنید، مطمئن شوید که حداقل دو منبع دیگر نیز چیزی شبیه به آن را گفته‌اند.
4. نسبت به پاسخ‌های شوک‌آور و غافلگیرکننده جبهه نگیرید. پژوهش خوب در واقع یافتن پاسخ به سوالات پژوهشی شماست، نه لزوماً راهی برای تأیید آنچه از قبل فکر می‌کردید یا باور داشته‌اید. صرف جستجوی گزاره‌ای برای تأیید یک فرض پژوهشی بسیار محدودکننده است، زیرا به طور عمدی در گزینش نتایج پژوهشی اثر می‌گذارد و شما را قادر به درک دقیق‌تری از موضوع نمی‌سازد. یک پژوهشگر هنگامی که تحقیق می‌کند، ذهن خود را باز نگه می‌دارد تا بتواند عمیقاً مسائل گوناگون را واکاوی کند.
5. نظم و ترتیب را در طی پژوهش حفظ کنید. در طی فرآیند پژوهش، اطلاعات زیادی را از صفحات وب گرفته تا شبکه‌های اجتماعی و میزگردهای ویدئویی و... خواهید دید. پژوهشگر باید تمام این اطلاعات را به نوعی سازماندهی کند تا در ارائه محتوای معتبر اولاً چیزی را از دست ندهد و ثانیاً شرایط به گونه‌ای پیش نرود که نتواند به‌درستی مسئله‌ای را مورد استناد قرار دهد. روش‌های مختلفی برای حفظ نظم در طی فرایند پژوهشی وجود دارد، اما چند مورد از ساده‌ترین ابزارها عبارتند از: نشانک‌ها(Bookmark) در مرورگر اینترنت، فیش‌نویسی، و حاشیه‌نویسی در یادداشت‌ها برای شرح متون.
6. از منابع موجود در کتابخانه‌ها استفاده کنید. گاهی اوقات روش‌های سنتی نیز مفید هستند. همه پژوهشگران بزرگ رابطه خوبی با کتابخانه‌ها دارند و حتی زمان زیادی را در این مراکز سنتی صرف تحقیق و پژوهش می‌کنند. اگر اینترنت پاسخ پژوهش شما را در خود نداشت و هنوز در مورد تحقیق‌تان سوالاتی دارید، نگران نباشید! مکان‌های زیادی برای کمک به شما وجود دارد. حتی اگر دانشجو نیستید، بسیاری از کتابخانه‌های دانشگاه‌ها خدمات خود را برای عموم مردم در نظر گرفته‌اند و تنها برای پژوهش‌های اعضای هیئت علمی و دانشجویان نیستند. طبعاً کتابخانه‌های عمومی نیز در خود را به روی عموم مردم باز نگه می‌دارند. پیش از مراجعه به کتابخانه‌ها، برای یافتن راهنماهای تحقیق یا دسترسی به پایگاه داده تخصصی آنها، حتماً وب سایت کتابخانه‌های دانشگاه‌های معتبر را نیز بررسی کنید.
انتهای پیام/پ
انتهای پیام/
