درمان کلیه به دست پزشکان و با کمک فناوری/ دیالیز خودکار آرزو نیست!

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوري و دانش‌بنيان گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، کلیه یکی از اندام‌های داخلی بدن انسان است که کار کلیه تصفیه خون و دفع مواد زائد شرکت‌کننده در سوخت و ساز سلولی است. سالانه عده زیادی در سراسر جهان به بیماری شدید کلیه دچار می‌شوند.

متأسفانه بیماری‌های کلیوی یکی از مشکلات خاموش سلامت انسان است زیرا هیچ علائم یا نشانه‌ای در مراحل اولیه از خود نشان نمی‌دهد. از هر ۱۰ نفر در جهان یک نفر در معرض ابتلا به بیماری‌های کلیوی قرار دارد از این‌رو تحقیقات گوناگونی برای مقابله با بیماری های کلیوی در حال انجام است که انتظار می رود تا حداکثر دهه بعد نتایج مثبت خود را نشان دهد. در این گزارش مروری بر محوری‌ترین پژوهش‌های در حال انجام خواهیم داشت.

پیشرفت در تحقیقات سلول‌های بنیادی در مورد بافت‌های مشتق‌شده از خود (Autologous Tissue)

در آینده نه چندان دور، درمان کلیه بر اساس ترکیب ژنتیکی و بافت بدن هر بیمار، کاملاً شخصی‌سازی می‌شود. به عبارت دیگر، درمان برای هر بیمار مجزا از سایر بیماران خواهد بود. از بافت‌های بدنِ خودِ فرد برای پرورش کلیه جدید استفاده می‌شود. در مواردی مانند بیماری کلیه پلی‌کیستیک(polycystic)، این کلیه جدید جایگزین کلیه معیوب خواهد شد. در حال حاضر، سلول‌های بنیادی اولیه قابل تکثیر هستند، اما به مرور محققان مدل‌های پیچیده‌تر و مرتبط با ساختار بدن هر فرد را تولید خواهند کرد که کاملاً با بدن بیمار هماهنگ باشد و در نتیجه نیاز به داروی سرکوب‌کننده سیستم ایمنی بدن را برطرف سازد. پیشرفت فناوری شانت(shunt) تولیدشده از سلول‌های بنیادی، نوید ساخت شانت‌های ارگانیک و سازگار با بدن هر بیمار دیالیزی را می‌دهد و به طور قابل توجهی احتمال عوارض شایع را می‌کاهد. فناوریِ بافت مجازی در حال حاضر دو نوع مختلف کیست را در بیماری کلیه پلی‌کیستیک(یا اختصاراً PKD) شناسایی کرده است که به تعیین اهداف دارویی خاص‌تر کمک می‌کند.

مرجع داده‌های ژنومی

پیشرفت‌های علمی از نظر توالی ژنتیکی و تأثیر بالقوه آن بر مراقبت‌های بهداشتی شخصی، در حال ورود به مرزهای جدیدی است. هنوز نمی‌دانیم چه ژنی باعث بروز بیماری‌ها می‌شود. اما طی 10 سال آینده، توالی‌یابی ژنوم بیشتری انجام می‌گیرد و با ایجاد یک پایگاه داده  محققان می‌توانند جهش‌های ژنتیکی و الگوی وراثت را تعیین کنند. ما قادر به تعیین توالی ژن‌ها و تاریخچه‌های پزشکی در شرایط درون‌کشتگاهی(in vitro) خواهیم بود که به ما امکان می‌دهد جهش‌های بالقوه مضر را تشخیص داده و پروتکل‌های درمانی آگاهانه‌تری را تدوین کنیم.

برای آن دسته از خوانندگان عزیز که از آزمایش‌های درون کشتگاهی بی‌اطلاعند به طور خلاصه می‌توان گفت به آزمایش‌هایی، درون کشتگاهی اطلاق می‌شود که در آن بخشی از بدن‌ مثل یاخته‌ها یا بافت‌ها در محیط آزمایشگاهی کشت ‌شود. افراد چند سال یک بار ژنوم خود را توالی‌یابی خواهند کرد تا تأثیرات محیطی را که می‌تواند منجر به بیماری شود، تشخیص دهند. بدین ترتیب در آینده نه چندان دور هر انسان می‌تواند حتی جزئیات ژنتیکی خود را روی یک حافظه فلش(Flash Memory) یا دستگاه مشابهی که قابلیت دسترسی به داده‌های دیجیتالی دارد، با خود به این طرف و آن طرف ببرد.

تصور کنید که وقتی وارد یک کلینیک می‌شوید دارای یک پرونده درمانی هستید که شامل تاریخچه‌ای کامل و دقیق از وضعیت سلامتی شما در سطح سلولی است. نقشه‌های مولکولی براساس مرجع درون‌کشتگاهی، جزئیات قابل توجهی را در مورد وضعیت سلامتی افراد در شرایط آزمایشگاهی فراهم می‌کنند. این داده‌های اولیه این امکان را به پزشکان می‌دهد که پیشرفت بیماری را پیش‌بینی و روند پاسخ‌دهی به بیماری را آغاز کنند. نظارت بر کلیه به طور منظم از طریق نشانگرهای زیستی سرم و ادرار انجام می‌شود و درمان‌ها براساس تغییر در نشانگرهای زیستی و بیومتریک تعیین خواهد شد. از این جهت، پزشکان از نحوه تأثیرگذاری متابولیسم ژنتیکی داروها بر بدن بیماران آگاه خواهند شد و این احتمال بروز درمان‌های بی‌فایده را کاهش خواهد شد.

فناوری‌های دیالیز به صورت موبایل و زیستی-مصنوعی  

امید می‌رود پیشرفت‌های علمی به منسوخ شدن فناوری‌های فعلی دیالیز بیانجامد. فناوری‌های مجتمعِ موبایل می‌تواند پشتیبانی متابولیکی موقتی را در بدن ایجاد کند. دستگاه‌های آینده پوشیدنی خواهند شد و کلیه‌های مصنوعی تولید می‌شود که می‌تواند عملکردهای متابولیکی بدن را خودکار سازد. بیماران از حسگرهایی متحرک استفاده خواهند کرد که اطلاعات مربوط به مصرف غذا و عادات سبک زندگی، تصفیه عملکرد کلیه و درمان بیماران را جمع‌آوری خواهد کرد. استفاده از بافت‌هایی که به وسیله چاپگر سه‌بعدی تولید شده‌اند عملکردی مشابه کلیه واقعی را تکرار خواهد کرد.

شاید به نظر می‌رسد بسیاری از این پیش‌بینی‌ها مانند داستان‌های علمی‌تخیلی هستند، اما فراموش کنیم زمانی سفر به ماه، زیردریایی، تلفن‌همراه، ویدئو کنفرانس و... نیز که توسط ژول ورن مطرح شدند ابتدا رویاپردازانه به نظر می‌رسیدند. در عین حال تحقیقات امروزی به گونه‌ای است که می‌دانیم در 10 سال آینده تشخیص و درمان بیماری‌های کلیوی بسیار تغییر خواهد کرد. البته این در تمام زمینه‌های درمانی صدق می‌کند و به کارگیری فناوری‌های تازه نوید زندگی سالم‌تر و خودمختارتر را برای انسان‌ها خواهد داد.

انتهای پیام/پ