آیا فریب در ازدواج جرم است؟/ بررسی حقوقی «تدلیس» در نکاح و مجازات آن

به گزارش خبرنگار حقوقی و قضائی گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، در راهروهای دادگاه خانواده شکایت‌هایی ازاین‌دست بسیار شنیده می‌شود: «بعد از ازدواج فهمیدم همسرم استاد دانشگاه نیست. زنم پیش از ازدواج با من با کس دیگری ازدواج‌کرده بود و به من نگفته بود. همسرم بیماری روحی داشته و من را از این موضوع بی‌خبر گذاشته بود. شوهرم زن دوم داشت و از من پنهان کرده بود . پدر و مادر نامزدم اجاره‌ای بودند و برای خواستگاری از من اجیر شده بودند و... ». این‌ها زبان حال کسانی است که در ازدواج فریب‌خورده‌اند.

امروزه یکی از مشکلات میان زوج‌های جوان که به‌واسطه آن کانون‌های گرم خانواده در همان سال‌های اول از هم می‌پاشد، نبود صداقت و فریب‌ خوردن یکی از طرفین یا اصطلاحاً فریب در ازدواج است که بخشی از پرونده‌های دادگاه خانواده را به خود اختصاص داده است.

با توجه به پرونده‌های موجود در دادگاه‌ها بیشتر موارد فریب در ازدواج که از جانب آقایان صورت گرفته، دروغ در بیان داشتن تحصیلات عالیه، شغل مناسب و یا حتی ادعای فرزندی یکی از خانواده‌های معروف بودن است و در مقابل فریب‌هایی که از جانب خانم‌ها صورت گرفته اکثراً مبتنی بر پنهان کردن ازدواج در گذشته است که با آشکار شدن این موارد، فریب‌خورده شکایت خود را تحت عنوان تدلیس در نکاح یا همان فریب در ازدواج به دادگاه خانواده ارائه می‌دهد.

تدلیس از نظر حقوقی به چه معناست؟

امیرحسین صفدری پژوهشگر حوزه حقوق و خانواده در گفتگو با خبرنگار حقوقی و قضائی گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، با ذکر مثالی در خصوص تدلیس در نکاح گفت: نکته مهمی که باید به آن اشاره کرد این است که اگر هرکدام از طرفین عقد نکاح یعنی زوج یا زوجه خودش را وکیل یا استاد دانشگاه یا دکتر و... معرفی کند و پس از عقد نکاح مشخص شود که این حرف‌ها فقط یک ادعا پوچ بوده است در عالم حقوق به این کار تدلیس در نکاح می‌گویند، که هرکدام از طرفین که قربانی این فریب شده باشد می‌تواند تقاضای فسخ نکاح را بکند.

تدلیس جرم است و مجازات دارد

این محقق علم حقوق افزود: علاوه بر فسخ نکاح این عمل برای فرد فریب‌دهنده مجازات هم دارد و مطابق با ماده 647 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات قانون‌گذار بیان می‌کند: چنانچه هر یک از زوجین قبل از عقد ازدواج طرف خود را به امور واهی از قبیل داشتن تحصیلات عالی، تمکن مالی، موقعیت اجتماعی، شغل و سمت خاص، تجرد و امثال آن فریب دهد و عقد بر مبنای هر یک از آن‌ها واقع شود مرتکب به حبس تعزیری از 6 ماه تا 2 سال‌ محکوم می‌گردد.

شخص ثالث را می‌توان در تدلیس متهم نمود؟

وی در پاسخ به این سؤال که آیا می‌توان اشخاص ثالث را نیز در این خصوص متهم نمود گفت: آنچه به‌ظاهر از مواد قانونی برمی‌آید این است که  ما نمی‌توانیم برای شخص ثالث اتهامی در این خصوص در نظر بگیریم چراکه قانون‌گذار ما در این مورد خاص سکوت کرده است.

صفدری تأکید کرد: می‌توان به‌صراحت گفت که این‌یک ضعف در قانون‌گذاری محسوب می‌شود و پیشنهاد بنده به‌عنوان یک پژوهشگر و محقق در علم حقوق این است که قانون‌گذار محترم با اصلاح ماده 647 قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات به این مسئله مهم اشاره‌ای کرده  و مجازاتی کمتر از مجازات ماده فوق برای افرادی که از این ادعاهای پوچ خبر دارند و در جلسه خواستگاری پنهان می‌کنند در نظر بگیرد تا شاهد کاهش این جرم در جامعه باشیم.

تدلیس توسط اشخاص ثالث هم می‌تواند موجب ایجاد امکان فسخ شود

این پژوهشگر مسائل حقوقی در پاسخ به این سؤال که آیا هرگاه تدلیس به‌وسیله شخص ثالثی واقع گردد؛ چنانکه، پدر یا مادر پسر یا دختر، یا واسطه ازدواج، صفاتی برخلاف واقع برای همسر یا شوهر ذکر کرده و طرف دیگر را فریب داده باشد، آیا فریب‌خورده حق فسخ خواهد داشت، توضیح داد: فردی که در ازدواج به خاطر ادعاهای توخالی از طرف مقابل فریب‌خورده است این حق را دارد که تقاضای فسخ نکاح را بکند. چنانکه قانون‌گذار ما در ماده 1128 قانون مدنی بیـان می‌دارد: هرگاه دریکی از طرفین صفت خاصی شرط شده و بعد از عقد معلوم شود كه طرف مذكور فاقد وصف مقصود بوده، برای طرف مقابل حق فسخ خواهد بود، خواه وصف مذكور در عقد تصریح‌شده یا عقد متبایناً بر آن واقع شده باشد. نکته مورد توجه این است که فسخ نکاح تشریفات خاص طلاق را ندارد و فرد فریب‌خورده به‌راحتی می‌تواند تقاضای فسخ نکاح را داشته باشد.

مراحل فسخ نکاح در مواجهه با تدلیس

وی در مورد نحوه و مراحل فسخ نکاح توسط فرد فریب‌خورده (زن یا مرد) گفت:  فردی که فریب‌خورده است بهتر است ابتدا یک اظهارنامه قانونی برای طرف مقابل خود ارسال کند و پس‌ازآن دادخواستی مبنی بر تدلیس در نکاح در دادگاه خانواده مطرح کند دادگاه پس از بررسی ادله موجود و صحت  آن ادله حکم بر فسخ نکاح صادر می‌کند.

این محقق علم حقوق در رابطه بااینکه آیا مرد فریب‌خورده باید مهریه و نفقه ایام پس از نکاح را پرداخت کند یا خیر تصریح کرد: درصورتی‌که فسخ نکاح قبل از نزدیکی صورت بگیرد مهریه به زن تعلق نمی‌گیرد، اما اگر نزدیکی صورت گرفته باشد در این خصوص اختلاف‌نظر وجود دارد که نظر غالب فقها دادن مهرالمثل به زن است.

وی افزود: به‌این‌ترتیب مهریه دادن و یا مهریه ندادن در فسخ نکاح بستگی به نزدیکی زوجین باهم دارد. نکته مهم دیگر که باید گفت این است که اگر مردی مهریه را قبل از نکاح کامل پرداخت کرده باشد و نکاح به دلیل فسخ از بین برود مرد می‌تواند تمامی مهریه را از زوجه خود مطالبه کند.

دقت در انتخاب افراد، رعایت صداقت متقابل در ازدواج، عدم دخالت در تصمیم‌گیری‌های دیگران در ازدواج و آشنایی به قانون می‌تواند ضامن شکل‌گیری یک ارتباط سالم در تشکیل خانواده باشد و طرفین عقد باید با چشمان باز و با تحقیقات کافی نسبت به پذیرش این قرارداد اقدام کنند تا پشیمانی به بار نیاید.

انتهای پیام/4145