از خدمت به بشریت تا قدرت معرفی استعدادهای درخشان در قاب «ژورنالیسم علم»

به گزارش خبرنگار حوزه علم، فناوری و دانش‌بنیان گروه دانشگاه خبرگزاری آنا،‌ علم حوزه‌ای است که هر روز اکتشافات جدیدی در آن انجام می‌شود. همه‌ساله در سراسر جهان چندین نشست و کنفرانس علمی برگزار می‌شود.

باوجوداین، جریان اصلی روزنامه‌نگاری نسبت به سایر موضوعات زمان بسیار کمتری را به علم اختصاص می‌دهد. دانشمندان غالباً مایل نیستند قبل از انتشار یافته‌های خود به‌طور رسمی در ژورنال‌های علمی، آن‌ها را با مطبوعات و خبرگزاری‌ها به اشتراک بگذارند. دلیل این شکاف چیست؟ در ادامه به این مورد بیشتر می‌پردازیم.

مطلب پیش رو ترجمه و بازنویسی ژورنالیستی از خلاصه یک مقاله علمی پژوهشی در حوزه ژورنالیسم علم تحت عنوان «Why we see hope for the future of science journalism» است که توسط گروهی 20 نفره از نویسندگان و روزنامه‌نگاران بین‌المللی نوشته شده و میشا کتچل  (Misha Ketchell) آن را گردآوری کرده است.

بخش‌های زیادی از زندگی امروز مردم در اقصی نقاط جهان تحت تأثیر فناوری‌های نوین قرار گرفته است و هر روز شاهد افزایش نفوذ این دستگاه‌های مختلف در زندگی افراد هستیم.

این فناوری‌های تغییردهنده سبک و شیوه زندگی ایجادشده در حوزه‌های مختلف علوم است. اهمیت و تأثیر علوم مرتبط با بخش‌های گوناگون زندگی کنونی و آینده سبب شده تا در رسانه‌های خبری و خبرگزاری‌های مختلف بخش ویژه‌ای به نام ژورنالیسم علم ایجاد شود که به‌طور تخصصی روی مقالات علمی و فناوری‌های جدید تمرکز داشته باشد.

تصمیم‌گیری‌های ما بر اساس آنچه می‌شنویم، می‌بینیم و می‌خوانیم و بسیاری دیگر از بخش‌های زندگی مانند غذا خوردن و استراحت کردن از مواردی است که همگی در ژورنال‌های علمی مورد بررسی قرار می‌گیرند.

بسیاری از مفاهیم علمی به‌سادگی برای عموم مردم قابل‌فهم نیستند از همین رو روزنامه‌نگاران با به‌کارگیری شیوه‌های نگارشی و گفتاری تلاش می‌کنند تا تازه‌ترین‌های دانش‌های جدید را با زبانی ساده به اعضای یک جامعه معرفی کنند.

بیشتر بخوانید:

ترس دانشمندان از تحریم توسط ژورنال‌ها؛ مانع اصلی روزنامه‌نگاری علم

اگر تولیدکنندگان و فعالان شاغل در صنایع مختلف درک درستی از مفاهیم علمی که در قالب ژورنالیسم علم منتشر می‌شود، داشته باشند، علاوه بر ارتقاء سطح کیفی محصولات تولیدی می‌توانند حیطه فعالیت خود را گسترش داده و دستگاه‌ها و فناوری‌های جدیدی را تولید کنند.

به‌جرئت می‌توان گفت آینده روزنامه‌نگاری نیز مانند هر شغل و حرفه دیگری در گرو هماهنگ‌سازی خود با پیشرفت‌های علمی است. با توجه به تحول اساسی در شیوه انتقال پیام، خبرنگاران نیز در ژورنال‌های علمی روش‌های جدیدی را برای معرفی به‌کارگیری می‌کنند.

در ادامه با بیان پرسش و پاسخ‌های دقیق تلاش می‌کنیم تا مفهوم ملموس‌تری از ژورنالیسم علم را به شما معرفی کنیم.

در موارد زیادی دانشمندان به دلایل گوناگون حاضر به انتشار گسترده اکتشافات علمی جدید خود نیستند و تنها به بیان نظریه‌های پیچیده خود در نشریات کاملاً تخصصی علمی رضایت می‌دهند.

چطور می‌توانیم زندگی انسانی را با منابع نامحدود علم هماهنگ سازیم؟

برخی از مردم در هنگام شنیدن نام علم و دانش امروزی به‌فور به یاد رایانه‌ها و ماشین‌های عجیب‌وغریب می‌افتند. ولی هدف و راستای حرکت مؤسسات، دانشگاه‌ها و به‌طورکلی تمامی مراکز تولید علم به‌هیچ‌وجه در جهت محدودسازی زندگی انسان‌ها نیست.

به‌عنوان‌مثال پزشکان و دانشمندان فعال در حوزه بهداشت و درمان موفق می‌شوند روشی قطعی برای درمان نوعی از سرطان پیدا کنند. این روش درمانی جدید هرچند از سوی پزشکان تأیید و توصیه شوند تا زمانی که به زبان ساده به مردم معرفی نشود مورد اعتماد و استقبال بیماران قرار نمی‌گیرد. در این زمان نقش ویژه ژورنالیسم علم نمایان می‌شود. به وجود آوردن ارتباطی عمیق و قابل‌لمس از مفاهیم علمی هدف اصلی ژورنالیسم علم است.

ژورنالیسم علم به کدام دسته از افراد تعلق دارد؟

یکی از راه‌های ارتباطی مفید و در دسترس برای خبرنگاران جهت کسب اطلاعات در مورد دانش‌ها و فناوری‌های جدید ارتباط با دانشجویان و فارغ‌التحصیلان شرکت‌کننده در پروژه‌های علمی است. این افراد به دلیل آگاهی از جزئیات پروژه فعالیتی خود می‌توانند منبعی قابل استناد باشند.

روزنامه‌نگارانی که در حوزه ژورنالیسم علم فعالیت دارند باید توانایی لازم برای تهیه و انتشار خبرهای تخصصی در زمینه خاصی از علوم را داشته باشند؛ زیرا در صورت بیان نادرست یک مطلب علمی می‌تواند منجر به گمراهی و انحراف خوانندگان از هدف اصلی آن مطلب شود.

خوشبختانه پلتفرم‌های جدید نظیر شبکه‌های اجتماعی دسترسی عمومی به منابع علمی را بیشتر کرده است. برای مثال یک گروه 500 نفری از زنان کانادایی با تلاش و بررسی گسترده موفق شدند تا اخبار مهمی را در زمینه ژورنالیسم علم تهیه و منتشر کنند.

ژورنالیسم علم به گروه و دسته‌ای خاص از خبرنگاران تعلق ندارد و همه می‌توانند در آن مشارکت داشته باشند.

ژورنالیسم علم، روزنامه‌نگاری بین‌المللی

اگرچه گروهی از کارشناسان معتقدند تنوع زیاد در روش‌های انتشار داده‌های علمی می‌تواند موجب گمراهی خوانندگان شود ولی فعالان ژورنالیسم علم ظرفیت‌های این حوزه را نامحدود می‌دانند و اعتقاد دارند روش‌های نوین در تهیه، تنظیم و انتشار خبر نه‌تنها موجب بروز ابهام نمی‌شود بلکه از هزینه‌های بیهوده نیز می‌کاهد.

در ژورنالیسم علم به‌خوبی فرصت برای معرفی استعدادهای کمتر شناخته شده و حتی ناشناخته فراهم است. خبرنگاران می‌توانند با انتشار مطلبی در مورد یافته‌های علمی دانشمندان جوان و با استعداد چه بسا تحولی بزرگ را در یک جامعه به وجود بیاورند. به علاوه این شیوه موجب انتقال آگاهی به عموم مردم و به معنای واقعی دسترسی همگانی به آخرین یافته‌های دنیای علم و فناوری را فراهم می‌کند.

رسانه‌های غربی تمایل زیادی به معطوف ساختن ژورنالیسم علم به گروه خاصی از خبرنگاران دارند و افزایش روزنامه‌نگارانی که در این زمینه فعال هستند را باعث کاهش کیفیت خبرها می‌دانند.

این گرایش درحالی مطرح می‌شود که روزنامه‌نگاران بین‌المللی ژورنالیسم علم را زبان بین‌المللی خبرنگاران و حتی آن را موجب نزدیک‌تر شدن اقوام و ملت‌های مختلف به یکدیگر می‌دانند.

همکاری بیشتر در آینده

شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام به‌طورکلی شیوه انتقال پیام را متحول کرده‌اند. این تحول از جهت‌های مختلف موردبررسی قرار گرفته است و نشان می‌دهد از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند استفاده‌ای مؤثر در زمینه انتشار پیام‌های علمی کرد.

امروزه میلیون‌ها کاربران در شبکه‌های اجتماعی به‌نوعی بلوغ در زمینه تفکیک محتوای پیچیده علمی با تصاویر دیجیتال، دست پیدا کرده‌اند. از همین رو می‌توان امیدوار بود که در آینده همکاری‌های بسیار بیشتری بین شبکه‌های اجتماعی و روزنامه‌نگاران علمی انجام گیرد.

انتهای پیام/4133/پ