عزالدین مهاجرانی، پژوهشکده لیزر دانشگاه شهید بهشتی و آزمایشگاه فتوریک مواد عالی و پلیمرها
مهاجرانی: چیزی که ما عرضه کرده‌ایم در واقع شاید یک مقدار با غرفه‌هایی که یک محصول مشخص یا یک محصول صنعتی را مطرح کرده‌اند، متفاوت باشد. ما اینجا نتایج تحقیقاتی تمام گروه‌های مختلف و نتیجه چند ساله آنهایی که پتانسیل محصول داشتند را آوردیم. در واقع اصراری که ما اینجا داریم این است که کار تحقیقاتی که توسط دانشجویان دکتری و ارشد انجام می‌شود، باید سعی کنند بر اساس فکری که روی آن می‌کنند، ایده‌ای روی آن سوار کنند
اینجا سعی کرده‌ایم بعضی از ایده‌هایی را که خودمان ایجاد کرده‌ایم را وارد کنیم. بعضی از اینها فقط پتانسیل محصول دارند ولی بعضی‌ها آماده عرضه هستند. آنهایی که آماده عرضه هستند، بعضی‌های‌شان نتیجه کار تحقیقاتی است، بعضی‌های‌شان هم لوازمی است که ما نیاز داشتیم. مثلاً ما به دستگاه برش زیرلایه و همچنین ماژول تبدیل میکروسکوپ عبوری بازتابی نیاز داشتیم، آنها را ساختیم و شاید افراد دیگری هم بخواهند از آنها استفاده کنند. اینها چیزهای خاصی نیستند، یک سلیقه‌ای به‌خرج دادیم، چیزی که نیاز داشتیم درست کردیم ولی بعضی از اینها نتیجه آن کاری است که انجام دادیم و بعضی از اینها را هم سعی کردیم ابتکار زیبایی رویشان انجام دهیم که حدود 18 تا 19 مورد است.
یکی از علاقه‌های بنده از قدیم این بوده است که اگر بتوانیم با عموم جامعه و به‌خصوص دانش‌آموزان ارتباط داشته باشیم. اینجا سعی کردیم روش‌هایی را برای انجام دادن یک آزمایش و شروع کار تحقیقاتی پیاده کنیم که این را در سایت لیزرستان دانشگاه راه‌اندازی کردیم. درواقع قسمت جالب این قضیه این است که اگر یافته‌ای در آزمایشگاه داریم که احیاناً قابلیت این را ندارد که به صنعت برود، حداقل آن را نمایش دهیم، شاید شخصی پیدا شد و ایده‌ای روی آن گذاشت.
آنا:این 20 مورد اختراعی که شما آورده‌اید چقدر می‌تواند در خصوص ارزآوری یا صنعت و تکنولوژی بومی کشورمان مفید باشد؟
مهاجرانی: در مورد ارزآوری، به اعتقاد بنده ما با محصولاتی که در دنیا وجود دارد خیلی نمی‌توانیم رقابت کنیم و محصولاتمان ارزآور باشد. ما نمی‌توانیم با قیمت چینی، کیفیت اروپایی و محصولات دیگر رقابت کنیم، ولی اگر یک ایده جدید باشد و رقیب نداشته باشد، می‌توانیم روی آن کار کرده و به رقابت‌های بین‌المللی خوب وارد شویم. ایده جدید یعنی اینکه ما با دانش‌مان، داشته‌های خود و اطراف‌مان را ببینیم و در قالب دیگران نرویم. اگر به قالب دیگران برویم، چیزی به دانش و فناوری بومی ما اضافه نمی‌شود و پیشرفت نمی‌کنیم.
ما وقتی یک موبایل جدید را می‌بینیم فکر می‌کنیم این بهترین مدل است، اما چندی بعد وقتی یک مدل پیشرفته‌تر می‌آید، می‌فهمیم که موبایل بهتری هم می‌تواند وجود داشته باشد. یا درمورد ماشین نیز همین دیدگاه را داریم. مهم این است که ما چگونه دیدگاه‌مان را عوض کنیم. من مثالی که برای بچه‌ها می‌زنم و بد نیست به شما هم آن را بگویم این است که شما به یک کشور دیگر می‌روید، یک وسیله کاربردی را می‌بینید و از آن شگفت‌زده می‌شوید، پس آن را می‌خرید تا استفاده کنید. قدم بعدی چه می‌شود؟ اینکه می‌گویید که آیا بازارش در ایران خوب است، چگونه این را واردات کنم؟ اگر اقتصادی فکر کنیم با خود می‌گوییم که چگونه واردات کنم؟ اگر فنی فکر کنیم به دنبال این هستیم که چگونه از روی آن درست کنیم؟ درصورتی‌که اصل هنر ما اینها نیست. اصل هنر ما این است که اگر یک وسیله این‌چنینی می‌بینیم، بدانیم که او چگونه فکر کرده و چنین چیزی را ایجاد کرده است؟ ما چگونه می‌توانیم آن‌گونه فکر کنیم و ایده‌پردازی کنیم. به نظرم ما این پتانسیل را داریم. اگر از آن استفاده کنیم، پیشرفت خواهیم کرد.
آنا:در مجموع این یافته‌ها، این دانشی که شما به معرض نمایش قرار داده‌اید در کدام بخش از مشکلات کشور می‌تواند تأثیر مستقیم داشته باشد؟
مهاجرانی: ما لیستی از یافته‌ها را به طور دسته‌بندی شده داریم که زوایای مختلفی دارد. و به موضوعات مختلفی وارد می‌شویم. مثلاً یک سیستم میکروسکوپ بازتابی را تصور کنید، روی این موضوع می‌توان کار کرد و به کار خیلی از آزمایشگاه‌ها هم می‌آید. یا اینکه فرض کنید می‌آییم سراغ نانوکپسول‌هایی که ساخته‌ایم، این محصول هنوز آماده عرضه نیست و بیشتر جنبه نمایشی دارد ولی پدیده علمی جالبی است. شما اگر نمایشگر کریستال مایع را ببینید، داخل این نمایشگر یک کریستال مایع تزریق شده است. این مایع بودن کاربردش را محدود می‌کند.این موضوع پروژه یکی از دانشجوهای دکتری بود. ما سعی کردیم که این کریستال مایع را داخل یک نانوکپسول ببریم. این نانوکپسول آن را محصور می‌کند.
آنا:در میان محصول‌تان اشاره کردید به پروژه یکی از دانشجویان. این 20 محصولی که دارید می‌شود گفت برگرفته از پایان‌نامه‌های دانشجویی است؟
مهاجرانی: بله، عمدتاً سعی شده که دانشجوها پروژه معرفی کنند و ایده بدهند تا روی آن کار کنیم. ولی در مورد این نانوکپسول وقتی که کریستال مایع داخل نانوکپسول رفت، تبدیل به پودر ریزی می‌شود که داخلش کلی کریستال مایع است. حالا می‌توانید از آن فیلم درست کنید. یک فیلم نازکی که می‌تواند منعطف باشد و کریستال مایع را می‌توانید راحت‌تر دست بگیرید. اینها بر روند خیلی از تکنولوژی‌ها تأثیر می‌گذارد.
من چندتا محصول ساده بر مبنای موبایل درست کردم که ملاحظه می‌کنید. من خودم خیلی از اینها خوشم می‌آید. یکی‌اش همین است، یکی‌اش این یکی است. کاری که با این کردیم، سعی کردیم که از دیس‌پلی موبایل، از سی‌سی‌دی موبایل استفاده کرده و از آن اطلاعات دربیاوریم.
آن یک مولتی اسپکترال ایمیج است که می‌تواند ضایعات پوستی را ارزیابی کند که ما در واقع کنار دست پزشک، کمکش دادیم، تجربه کردیم این را که بتوانیم بر اساس یافته‌هایی که از این دستگاه به دست می‌آید، پزشک اشتباه کمتری در اشتباه لیزری بکند یعنی در انتخاب لیزرش.
یا این یکی یک طیف‌سنج ساده است. موقعی که من ایده این طیف‌سنج را داشتم نمونه دیگری در دنیا وجود نداشت ولی در حال حاضر نمونه‌اش در دنیا وجود دارد. آن دیگری در دنیا نیست. این یکی الان به دنیا آمده، خیلی ساده به نظر می‌آید، ما به پرینت هم فعلاً زدیم، هنوز در مرحله تولیدی آن‌جوری نیست ولی خب پرینت سه بعدی خورده.
آن خیلی ساده به نظر می‌آید ولی یک طیف‌سنجی است که روی موبایل نصب می‌شود. طیف‌سنج در آزمایشگاه‌ها است. دوربین عکاسی قبلاً دست یک گروه خاص بود، کسانی که دوربین عکاسی داشتند، وقتی که موبایل شد، دست همه افتاد و چقدر دیتا خلق شد، چقدر سلیقه به خرج دادند. اینجا یک چشم به مردم اضافه می‌شود. وقتی جلوی دستش باشد، با این طیف‌سنج درون جیبش، وقتی یک جایی یک گیاهی دید، خوشش آمد، بتواند طیفش را بگیرد، طیف تغییراتش را بگیرد، سیب‌زمینی را قاچ می‌زند تا عصر رنگش عوض می‌شود، طیفش را بگیرد، فکر می‌کند راجع به این، کلی اطلاعات اضافه می‌شود و این کاری است که به زودی إن‌شاءالله وارد بازار خواهد شد و کار خیلی جمع و جور و ساده‌ای است. این طیف‌سنج جالبی‌اش این است که هم طیف عبوری می‌گیرد، یعنی اگر نمونه داشتید، طیف عبوری، طیف جذبی، طیف بازتابی، فلورسانس، همه اینها را می‌گیرد. من که خیلی از آن خوشم می‌آید.
آنا:حالا برویم در مورد وضعیت حمایتی در خصوص خود نمایشگاه. اطلاع‌رسانی‌اش چگونه بود؟ استقبال چگونه است؟ انتقاد یا پیشنهادی دارید؟
مهاجرانی: نمایشگاه همیشه فرصتی است برای اینکه بازدیدکنندگان بیایند و مشاهده کنند در طول یک سال چه اتفاقی افتاده و چه محصولات و ایده‌هایی ارائه شده است. به نظرم هرسال به تعداد بازدیدکنندگان اضافه می‌شود. چون نمایشگاه خارجی نیست و داخلی است یک حسن محصوب می‌شود که شخص بداند در سال یک جایی هست که اگر ذوق و سلیقه و عرضه‌ای داشت بیاورد و ارائه کند.
در بحث حمایتی، ما از طرف ستاد لیزر حمایت شده و آمدیم. من یک اصراری که دارم این است که اعضای هیئت علمی را شرکت‌دار نکنیم و اجازه دهیم ذهن آنها راحت کار کند و شرکت‌ها را بسپاریم به آنهایی که دنبال کار تجاری هستند. الگویی که من دارم و تلاش می‌کنم در دانشگاه راه بیفتد این است که دانشگاه این ایده‌ها را تا زمانی که محصول گردش پیدا کرده و به اندازه‌ای شده که حداقل یک خانواده را بچرخاند و پایدار شود، تا آن موقع باید دانشگاه آن را دنبال کند، ولی بعد از آن برود شرکت شود، سپس این محصول درآمدزایی می‌کند، خانواده را می‌چرخاند. دانشگاه نیز آن را پشتیبان و مرتب ایده‌ها را اضافه کند و در آن صورت ما دیگر شرکت‌دار نشویم. ما سعی کنیم به این شیوه کار خودمان را ارائه دهیم.
آنا:شما تدریس هم می‌کنید و در کدام رشته‌ها؟
مهاجرانی: بله، رشته من فوتونیک است. دانشگاه شهید بهشتی، پژوهشکده لیزر.
آنا:مسئولیت دانشگاهی ندارید؟
مهاجرانی: در گذشته داشتم، اما اکنون ندارم.
ما هرچقدر روی عموم و به‌خصوص دانش‌آموزان که آینده دست آنهاست، کار کنیم، باز هم جا دارد. من اینجا یک مجموعه‌ای را درست کرده‌ام، قطعات خیلی ساده به نظر می‌آیند، بعضی‌ها هم حتی خوش‌شان نمی‌آید که این چرا این‌جوری است؟! ولی اینها قطعاتی هستند که خیلی ساده ایجاد شده ولی کارهای کاربردی و زیبایی انجام می‌دهند. در واقع تقریباً نمونه اینها را ما در آزمایشگاه‌های حرفه‌ای داریم، این ورژن ساده‌اش است. یک دانش‌آموز این را می‌بیند، خودش به فکر می‌افتد که یک قطعه هم او درست کند. پس می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد.
آنا:دانش‌آموزان هم قرار است از این نمایشگاه بازدیدکنند؟
مهاجرانی: بله شرکت دارند و بازدید می‌کنند. سایت لیزرستان را سعی کردیم به مدارس معرفی کنیم. در واقع کاری که در این سایت انجام می‌شود این است که سعی کردیم روش دیگری برای برخورد علمی برای دانش‌آموزان را طرح کنیم.به جای اینکه یک دانش‌آموز را به پاسخ برسانیم، سعی کنیم او را به پرسش برسانیم، کار مهمی انجام داده‌ایم. اگر یک دانش‌آموز که در کتب درسی مدرسه یادگرفته بازتاب این است که نور که می‌تابد با زاویه مساوی برمی‌گردد، اگر از همین طریق برود دنیا را ببیند، می‌بیند چقدر می‌تواند از همین چیز ساده کار بکشد و ایده بگیرد. هرچه بیشتر به این موضوع بپردازد، نور را بیشتر درمی‌یابد و می‌فهمد چقدر آنجا ماجراها می‌تواند پیچیده‌تر شود. هر چه می‌رود جلوتر به پیچیدگی‌های بیشتری می‌رسد. هر چه پیچیدگی‌ها را بیشتر می‌فهمد، بیشتر کار می‌کند و به جایی می‌رسد که می‌بیند انتها ندارد. هیچ موقع نمی‌تواند بگوید که مسئله بسته شد. ما دانش‌آموز را معمولاً بار می‌آوریم که مسئله را به او می‌دهیم، راه را هم به او می‌دهیم، او فکر می‌کند که مسیر را به انتها رساند.
آنا:این دستگاه‌تان چیست؟
مهاجرانی: چیزی که آنجا می‌بیند یک موبایل فانکشن ژنراتور را درست می‌کند، اینجا یک مداری است فانکشن را تبدیل می‌کند به ارتعاش آینه. یک آینه این‌جوری ارتعاش می‌کند، یک آینه این‌جوری ارتعاش می‌کند، این یکی آینه نور را برمی‌گرداند.
آنا:یعنی تصویری که آنجا دارد پخش می‌شود از اینجا درمی‌آید؟
مهاجرانی: در واقع از اینجا می‌آید. این یک اُسیروسکوپ است. در اُسیروسکوپ شما یک ارتعاش افقی دارید، یک ارتعاش عمودی، میکس می‌شود و این فانکشن ژنراتور، فانکشنی است که فرکانس‌ها را تنظیم می‌کند مثل یک اُسیروسکوپ. دو کانال را می‌دهد، این دو کانال اینجا الان شکلی است که در اُسیروسکوپ است، مدار اُسیروسکوپ است، اینجا چیزی است که آینه‌ها تأمین می‌کند. هم جذابیت کاری دارد و هم برای نمایش پترن‌های اُسیروسکوپی در کلاسی جایی می‌تواند خیلی خوب کار کند و یک چیز دیگر هم که هست، چون دوتا نور دارند تلاقی می‌کنند، می‌تواند آموزشی راجع به تلاقی قطبش‌های مختلف باشد که آن هم خیلی خیلی جالب است.
آنا:پس می‌شود گفت دانش‌آموزان با حضور در این نمایشگاه می‌توانند چیزهایی که در حجم بزرگ هستند و در خصوص دستگاه‌های لیزری را، ساده‌اش را اینجا ببینند.
مهاجرانی: بله.
آنا:نمایشگاه را می‌بینیم، دانشگاهیان خیلی کم هستند و بیشتر شرکت‌های خصوصی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری بخش خصوصی شرکت کرده اند.
مهاجرانی: به نظر می‌آید که اهداف نمایشگاه، صنعتی و تجارتی بوده و ما اصرار کردیم تا شرکت کنیم وگرنه جای ما نیست. در واقع محلی است برای شرکت‌ها، من اگر آمدم به امید اینکه محصولاتمان قرار است برود بیرون و توسعه پیدا کند.
انتهای پیام/
