دانشگاه آزاد اسلامی توان پوشش سهم‌ 60 درصد آموزش عالی کشور را دارد/ اصلاح برنامه ششم توسعه با استفاده از سند آمایش

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، شورای تخصصی برنامه‌ریزی و گردهمایی مدیران برنامه و بودجه استان‌ها صبح امروز با حضور دکتر فریدون رهنمای رودپشتی معاون برنامه‌ریزی و امور اقتصاد دانش‌بنیان دانشگاه آزاد برگزار شد.

دکتر رهنمای رودپشتی ضمن تسلیت شهادت سردار همدانی و خیر مقدم به تمامی شرکت‌کنندگان در این جلسه هم‌اندیشی گفت: «دو مجموعه برنامه برای امروز مشخص شد که قرار است صبح درباره بودجه‌ریزی و برنامه‌ریزی دانشگاه‌ها و تدوین مبانی مربوط به آن صحبت شود. همچنین نشست تخصصی با حضور روسای برنامه‌ریزی استان‌ها عصر امروز برگزار خواهد شد که در آن بحث‌های اجرایی و سیاست‌گذاری مطرح می‌شود.»

او با تاکید بر این نکته که بحث برنامه‌ریزی در دانشگاه آزاد بحث جوانی نیست اما ساختار نهاد برنامه‌ریزی در دانشگاه نهادی نوپاست گفت: «دانشگاه اگر مقوله برنامه‌ریزی را مد نظر قرار نمی‌داد به نقطه‌ای که امروز قرار دارد نمی‌رسید و تبدیل به دانشگاهی بالنده که با سایر دانشگاه‌ها وارد رقابت جدی شده است، نمی‌شد.»

او ضمن تأکید بر همت آیت الله هاشمی رفسنجانی و اهتمام جدی دکتر جاسبی و تدبیر دکتر میرزاده و کمک‌های دکتر ترابی در شکل دادن قواعد برنامه‌ریزی دانشگاه افزود: «با هم فکری سایر دوستان این برنامه منسجم شد، ماحصل این برنامه‌ریزی سند چشم‌انداز 1404 بود. دکتر میرزاده نیز که در آن زمان به عنوان دبیر هیات موسس دانشگاه فعالیت می‌کردند در مقوله‌های ساختاری دغدغه زیادی داشتند که این دغدغه به سرانجام رسید.»

او افزود: «متاسفانه در آخرین روزهایی که این سند تصویب شد شاهد تغییرات مدیریتی در دانشگاه بودیم و سند برنامه به دانشگاه‌ها ابلاغ نشد. اما چون این تفکر برنامه‌ریزی در تک‌تک واحدها نهادینه شده بود همواره واحدهای دانشگاهی به دنبال برنامه بودند و این مبنایی برای واحدها شد.»

تجدیدنظر در برنامه ششم با استفاده از سند آمایش

رهنما تاکید کرد: «دانشگاه نمی‌تواند بدون برنامه کار کند و باید در این زمینه هوشمند عمل کند. موارد زیر مفروض اساسی در راستای بازنگری برنامه قبلی دانشگاه و تدوین برنامه ششم دانشگاه است. از هر استان دو نماینده یعنی مدیر طرح و برنامه استانی و رئیس شورای برنامه ریزی استان در این جلسه حضور دارند. برای اصلاح و بازنگری منطقی‌تر برنامه ششم با توجه به تاکیدات بالادستی‌، نظیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، سخنان رئیس جمهوری در واحد علوم و تحقیقات، هیات امنای دانشگاه، هیات رئیسه و ریاست دانشگاه، تدوین سند آمایش در دستور کار قرار دارد و این سند فی نفسه برای دانشگاه یک فرصت است.»

رهنما از تدوین سند آمایش دانشگاه و لازم الاجرا بودن آن خبر داد و گفت: «سند آمایش دانشگاه با همکاری معاونت آموزش تحصیلات تکمیلی و نمایندگان استان‌ها تدوین شده است. با استفاده از این سند برنامه ششم دانشگاه را مورد تجدید نظر قرار می‌دهیم. هدف این سند این است که با توجه به کالبد استانی اولویت رشته‌های مورد نیاز مشخص شود. خاطر نشان می‌کنم سند آمایش یک سند پایه برای تدوین برنامه ششم است.»

او در ادامه به پتانسیل‌های موجود در دانشگاه آزاد اسلامی اشاره کرد و گفت: «وجود 20 میلیون مترمربع فضای آموزشی، همکاری75 هزار عضو هیات علمی تمام‌وقت و پاره‌وقت با دانشگاه آزاد اسلامی، بیش از 11 هزار آزمایشگاه و کارگاه از جمله پتانسیل‌های نهفته این دانشگاه به شمار می‌رود که می‌تواند در راستای تحقق عدالت آموزشی و پوشش 60 درصد از آموزش عالی کشور به کار گرفته شود. متاسفانه سهم دانشگاه آزاد در آموزش عالی به زیر 40% رسیده است در صورتی که دانشگاه زمانی این ظرفیت را داشت.»

او افزود: «طی یک بازه زمانی توزیع ناعادلانه موسسات غیر انتفاعی،‌دانشگاه‌های پیام نور و علمی کاربردی موجب شد ضربه بزرگی به دانشگاه آزاد اسلامی وارد شود و کاهش دانشجو در مقاطع کاردانی و کارشناسی را در پی داشت، اما با تدابیر اخذ شده این دانشگاه توانست در تحصیلات تکمیلی نقش بسزایی در کشور ایفا کند به گونه‌ای که کسی توانایی رقابت با دانشگاه آزاد را ندارد زیرا 56 الی 57 درصد تحصیلات تکمیلی کشور بر دوش دانشگاه آزاد است حتی در استان‌هایی نظیر استان مرکزی این میزان به 90 درصد می‌رسد.»

ملاک دانشگاه آزاد در بحث آموزش عالی استفاده از ظرفیت‌های علمی است

او در ادامه به پتانسیل‌های موجود در دانشگاه آزاد اسلامی اشاره کرد و گفت: «وجود 20 میلیون مترمربع فضای آموزشی، همکاری 75 هزار عضو هیات علمی تمام وقت و پاره وقت با دانشگاه آزاد اسلامی، بیش از 11 هزار آزمایشگاه و کارگاه از جمله پتانسیل های نهفته این دانشگاه به شمار می رود که می تواند در راستای تحقق عدالت آموزشی و پوشش 60 درصد از آموزش عالی کشور به کار گرفته شود.»

رهنما تاکید کرد: «قرار نیست تمام اساتید دانشگاه آزاد عضو هیات علمی باشند زیرا ملاک دانشگاه آزاد استفاده از ظرفیت های علمی است و علی رغم ساختار متفاوت دانشگاه آزاد نسبت به دانشگاه های دولتی این الگو با الگوهای جهانی هم خوان است. در هیچ جای دنیا تمام اعضای هیات علمی به صورت تمام‌وقت با آن دانشگاه همکاری نمی‌کنند، بلکه دانشگاه از اساتید وابسته و ... استفاده می‌کند.»

او ضمن درخواست از مدیران برنامه و بودجه استان‌ها مبنی بر تدوین برنامه‌های استان‌ها به صورت ماموریت‌گرا افزود: «نگاه سنتی به برنامه ریزی منسوخ شده است بنابراین سناریو پردازی از الزامات تدوین برنامه استان ها به شمار می رود. اجرای سه یا چهار مورد باید مورد توجه مدیران برنامه و بودجه استان‌ها قرار گیرد. اولین مورد الزام اجرای سند آمایش است. سپس باید دانشگاه ها به پیوست فرهنگی دانشگاه نظیر طرح های ماندگار فرهنگی و ...، همچنین برنامه ها باید در راستای رشد و توسعه پایدار و انعطاف پذیر بوده و زمان‌بندی، شکل و محتوا نیز در تدوین آن مورد توجه قرار گیرد.»

او از راه اندازی سامانه کنترل بودجه واحدها از سال 95 خبر داد و گفت: «مسئولیت تدوین برنامه هر استان با رئیس استان است و دو بازوی رئیس استان، یعنی شورای تخصصی برنامه‌ریزی استان و روسای واحدها باید به رئیس استان کمک کنند. نکته بعدی که باید مد نظر قرار داده شود نحوه تهیه و ارسال برنامه از نظر زمانبندی، شکل و محتوا است. همچنین باید همکاری در تلفیق برنامه با رویکرد استانی اما با نگاهی منطقه ای صورت پذیرد. همچنین واحدها باید نسبت به اجرای برنامه ها نظارت داشته و به تطبیق شاخص ها با یکدیگر بپردازند.»

او همچنین در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به موضوع اقتصاد در دانشگاه‌ها گفت: «اگر چه یکی از رسالت‌های اصلی دانشگاه‌ها آموزش است اما موسسات غیر دولتی بدون فعالیت اقتصادی نمی‌توانند به حیات خود ادامه دهند. به همین خاطر مدل اقتصاد آموزشی در دانشگاه طراحی شده و در حال پیاده‌سازی است.»

بررسی وضعیت برنامه پنجم در استان‌ها، قبل از اجرای برنامه ششم

در ادامه این جلسه مطرح شد: «باید قبل از اجرای برنامه ششم وضعیت فعلی و دقیق برنامه پنجم در استان‌ها رصد شود چون در خیلی از استان‌ها برنامه‌های پنجم عملی نشده و نحوه فعالیت روسا با برنامه‌ریزی همخوانی ندارد یا به عبارتی برنامه از مسیر اصلی خود منحرف شده است. همچنین باید تحلیل اقتصادی بودجه صرف شده برای برنامه و ایجاد زیر ساخت‌های مناسب در نظر گرفته شود. به عنوان مثال برای واحدهایی که هنوز برنامه پنجم در آنها به طور کامل تحقق نیافته و زیرساختها فراهم نشده ورود به بحث درآمدزایی و برنامه ششم بی‌فایده است. همچنین باید در تدوین برنامه توسعه هر استان به اسناد بالادستی همچون مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، سند چشم انداز کشور، سند علم و فناوری ابلاغی از سوی مقام معظم رهبری و چشم انداز دانشگاه آزاد اسلامی توجه داشته باشند.»

همچنین تأکید شد: « متاسفانه در برنامه پنجم از فرصت‌های محیطی در بعضی از استان‌ها خوب استفاده نشده است و عدم توجه مسئولین واحدها به برنامه در بحث آموزش یکی از مشکلات جدی است. به علاوه روسای واحدها باید به آینده‌پژوهی و طرح‌های آینده نگارانه در برنامه ششم توجه ویژه داشته باشند و علاوه بر بحث پیوست فرهنگی باید بعد اقتصادی کلیه اقدام‌ها مورد توجه قرار گیرد و علاوه بر مدیریت هزینه به دنبال خلاقیت در درآمد زایی باشند.»

لازم به ذکر است در بخش دوم این مراسم بودجه سال 95 از دیدگاه درآمد و هزینه واحدها پیش‌بینی و مواردی نظیر نرخ شهریه سال آینده، پیش‌بینی اعتبار، سیاست‌های حوزه پژوهشی و سیاست‌های حوزه دانش‌بنیان بررسی شد. همچنین هزینه‌ها در حوزه سرمایه‌ای بررسی شد که عمدتا شامل زیر ساخت‌های عمرانی نظیر احداث ساختمان و سایر طرح های عمرانی بود.

رهنما در بخش دوم این نشست تاکید کرد: «امسال قدم اولیه بودجه‌ریزی بر مبنای عملکرد برداشته شده است. همچنین تمامی هزینه‌ها و درآمد‌ها به تفکیک مقطع تحصیلی و تفکیک گروه‌های تحصیلی بررسی شده است.»