- انجمن فرهنگی ناشران کتاب دانشگاهی یک انجمن خصوصی و غیرانتفاعی است. ناشران دانشگاهی با شرایطی که در اساسنامه ذکر شده عضو انجمن می‌شوند و فکر می‌کنم بزرگ‌ترین و فعال‌ترین ناشران دانشگاهی هم عضو انجمن هستند. بقیه هم تا یکی دو سال آینده، فکر می‌کنم فعالانی که عضو نیستند عضو خواهند شد. حدود 160 ناشر عضو انجمن هستند. مستحضرید که مسائل نشر، در عین حال که همه حوزه‌های نشر مربوط به کتاب می‌شود اما بخش‌های مختلف مسائل خاص خودش را دارد. مثلاً بخش دانشگاهی مشکلات یا مسائلی دارد که با بخش کودک، با بخش آموزشی یا بخش عمومی متفاوت است.
از نظر حوزه علمی و فناوری مهم‌ترین بخش انتقال علم در حوزه کتاب مربوط به ناشران دانشگاهی چه دولتی و چه خصوصی است. بنابراین ساماندهی این تشکیلات و سازمانی که می‌خواهد انتقال علوم و تکنولوژی به‌خصوص از خارج از کشور به داخل کشور، ترجمه آنها، به‌روزرسانی آنها بخواهد انجام شود می‌بینید که ناشران دانشگاهی یک بخش بسیار استراتژیک دارند. متأسفیم که برخی از تخلفات که در حوزه دانشگاهی انجام می‌شود توسط یک عده‌ای کم‌سواد، سوءاستفاده‌کن و کسانی که در نمایشگاه‌ها و جاهای مختلف کتاب‌های ناشران را کپی می‌کنند، کتاب‌سازی می‌کنند، دزدی صورت می‌گیرد، سرقت می‌شود، حقوق دیگران ضایع می‌شود، این موارد وجود دارد ولی واقعاً اهمیت نشر دانشگاهی هیچ کمتر از نهاد دانشگاه و پژوهشگاه نیست. انتقال علم توسط اینها صورت می‌گیرد. هنوز مهم‌ترین حامل علم و دانش، کتاب است. ممکن است دیتابیس‌ها و پردازشگرهای اطلاعات در فضای مجازی و به روش مجازی امکانات ویژه‌ای را برای جستجو، برای تقسیم‌بندی و طبقه‌بندی اطلاعات، برای انتقال اطلاعات شرایط ویژه‌ای را ایجاد کند، اما آن چیزی که علم را در کشورها و جوامع پیشرفته در دنیا پایدار می‌کند، همین امروز هم هنوز کتاب است و کتاب بسیار مورد توجه است.
نمایشگاه‌های کتاب هم که جزء مهم‌ترین نمایشگاه‌های دنیا هست، یک بخش کوچکی به ناشران الکترونیک و پردازشگرهایی که براساس دیتابیس و اطلاعات کار می‌کنند اختصاص داده می‌شود. هنوز کتاب به‌عنوان مرجع اصلی و حامل اصلی، حالا ممکن است کتاب، کتاب کاغذی باشد یا کتاب دیجیتالی باشد و به‌صورت دیجتال عرضه شود، به‌هرحال کتاب است.
بنابراین این بخش دارای اهمیت زیادی است. انجمن ناشران دانشگاهی سعی کرده در حد و قد و قواره علمی و فرهنگی در کشور ظاهر شود. ما در صنف نشر سعی می‌کنیم اصلاً کار اقتصادی نکنیم یا حتی از جناح‌بندی‌های صنفی فاصله بگیریم و این ارتباطات، این موضوع را خدشه‌دار نکند. در انجمن حدود 6 کارگروه داریم. مهم‌ترین کارگروه، کارگروه آموزش و تحقیقات و توسعه است و الان هم اینجا جزء بهترین بخش‌های آموزشی است. جلسات فرهنگی که در نمایشگاه گذاشته می‌شود، حتی 0443 اهل قلم که در شبستان گذاشته می‌شود، دقیق‌ترین جلسات اینجا گذاشته می‌شود. همین امروز دو یا سه جلسه فنی داریم و این کارگروه آموزش و تحقیقات و فناوری و توسعه‌مان است.
کارگروه نمایشگاه داریم، کارگروه حقوقی داریم که پیگیری‌های حقوقی کتاب‌های دانشگاهی را انجام می‌دهد. کارگروه آموزش‌مان با کمک کارگروه حقوقی‌مان در بحث آموزش حقوق نشر فعالیت می‌کنند، دوره‌های مختلف چند جلسه‌ای، سه جلسه، پنج جلسه‌ای داریم که ناشران دانشگاهی و ناشران مختلف در این دوره‌ها شرکت می‌کنند. در این نمایشگاه هم یک دوره چهار جلسه‌ای در رابطه با حقوق نشر داریم. انجمن سعی می‌کند در حوزه‌های علمی و فرهنگی حوزه کتاب دانشگاهی فعالیت ویژه داشته باشد. چندین سال است، فکر می‌کنم حدود 12 یا 13 سال است که بخش دانشگاهی نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هم توسط انجمن ناشران دانشگاهی اداره می‌شود و به‌هرحال از حدود 500 ناشر دانشگاهی که در نمایشگاه شرکت می‌کنند، مدیریت همه اینها با انجمن است. آنها انجمن را کاملاً می‌شناسند و با آن ارتباط دارند. ما هم سعی کرده‌ایم علاوه بر مسائل نمایشگاه مثل موضوع کاغذ، اختصاص سهمیه کاغذ به اینها و چانه‌زنی با وزارت ارشاد و وزارت سمت برای دریافت کاغذ برای همه انتشارات دانشگاهی چه عضو و چه غیر عضو، انجمن آنها را انجام دهد و به‌نوعی مرجعیت داشته باشد نسبت به نشر دانشگاهی.
نمایشگاه امسال هم به‌نوعی انباشت تجربیات گذشته این حدود 15 سالی است که ما برگزار کردیم ولی چون هیئت مدیره جدید سال اول است که نمایشگاه را برگزار می‌کند، در حال حاضر هم با همان روش‌های قدیم در اینجا مواجه هستیم. با تعاملات و برنامه‌هایی که با وزارت ارشاد داریم سعی می‌کنیم سال آینده نواقص برطرف شود. پیشنهادهایی را به مؤسسه نمایشگاه و معاون فرهنگی وزیر داده‌ایم. امسال هم تغییر عمده‌ای ندادیم و حتی می‌شود گفت در نوع چیدمان و برگزاری، در مکانیابی بخش دانشگاهی هیچ‌گونه مخالفتی با رویه‌ای که سابق هم بوده نکردیم و همان کار را انجام دادیم، به دلیل اینکه فرصتی برای ایجاد بر هم زدن روش سابق و ایجاد روش و چیدمان جدیدی وجود نداشت ولی کلیه برنامه‌های‌مان را گذاشته‌ایم که امسال همه این روند موجود را نقد کنیم، گزارش بگیریم، فیلم بگیریم، ناشرانی که در نمایشگاه شرکت کرده‌اند واقعاً جای کمی به بعضی از آنها اختصاص داده شده است.
گرچه نمایشگاه آیین‌نامه‌ای دارد اما این آیین‌نامه خیلی خشک است و مسائل را خیلی فیزیکی دیده. مثلاً ناشری که کارهای خیلی ارزشمندی منتشر می‌کند اما چند عنوان بیشتر ندارد، اصلاً سهمش یک غرفه 6 متری نیست و ناشرانی هم هستند که براساس سندسازی و دستکاری در لت و شناسنامه کتاب، اعلام وصول‌های چند هزاری گرفته‌اند، براساس آیین‌نامه باید به اینها 500 متر جا بدهیم؛ اینها اشکالات آیین‌نامه است.
موضوع یارانه و نحوه تخصیص آن جزء اشکالات آیین‌نامه موجود است و متأسفانه تا حالا برنامه مشخصی برای مقابله با سوءاستفاده از بخش یارانه کتاب وجود نداشته. امسال یک طرح متمرکز برای تخصیص یارانه پیشنهاد کردند. متأسفانه ما در بخش دانشگاهی و انجمن ناشران دانشگاهی هیچ اطلاع نداشتیم. وزارت ارشاد خودش با یک شرکت خصوصی به‌هرحال انجام دادند. ما متأسفانه نتوانستیم در پنج روز اول آن طرح را اجرا کنیم. درخواست کردیم که استمحال صورت بگیرد، اجازه بدهند تا دوشنبه آینده، اگر تا دوشنبه آینده مشکلی نداشته باشد اجرا خواهیم کرد، اگر مشکلی داشته باشد طبعاً می‌ماند برای سال بعد که در برنامه‌های کلی دیده شود.
نهایتاً در نوع چیدمان، در مکان نمایشگاه، در وسعت بخش دانشگاهی، آیا واقعاً نشر ما به این وسعتی که امروز در حدود 100 هزار متر مربع نمایشگاه کتاب باز هم جا نمی‌شوند، آیا واقعاً صنعت نشر ما این‌قدر گسترده است و 100 هزار متر فضا می‌خواهد؟ آیا امکان این نیست که مخاطبان کتاب ما در فضایی کوچک‌تر همین کتاب‌ها را ببینند؟ آیا با این دکورسازی‌ها، این فضاهای بزرگ، ما به طول مسافت طی شده توسط مردم نیفزودیم؟ اضافه نکردیم؟ مشکلات ایجاد کردیم دیگر!
بنابراین به‌نظرم بایستی نمایشگاه را من پیشنهادی هم که در شورای برنامه‌ریزی دادم به اتحادیه و وزارت ارشاد، این است که حتماً از بعد از نمایشگاه دور هم جمع شویم و برنامه‌ریزی کنیم چرا که نمایشگاه وسعتش واقعی نیست و به نظرم خیلی‌هایش سندسازی و کتاب‌سازی است. اصلاً ما برای ثبت‌نام آموزشی، برای اسباب‌بازی فروختن در نشر کودک، برای ثبت‌نام کلاس‌های آموزشی در بخش دانشگاهی یا در بخش آموزشی نباید فضا اختصاص دهیم. ما فقط باید در حوزه کتاب اینها را جمع کنیم. منظورم این است که امروز اگر یک نفر بخواهد کل نمایشگاه را بگردد واقعاً پیاده‌روی‌اش میسر نیست و خسته کننده است.
غرفه‌هایی که به نظرم خیلی از اینها تکرار کتاب هست. کتاب‌های ناشران در جاهای مختلف چیده می‌شود. عناوین کتاب‌هایی که مخصوصاً حقوق‌شان آزاد است مثل قرآن، دیوان حافظ، سعدی، امثال مفاتیح و ... چقدر و چند نوع لازم است اینها در بخش عمومی گذاشته و عرضه شود. این مسائل نشان‌دهنده این است که باید تجدیدنظری در ساختار نمایشگاه صورت گیرد. نمایشگاه باید در یک حد معقول باشد. به‌نظرم همین فضای مسقف مصلی کاملاً کافی است برای نمایشگاه و اصلاً بخش چادر نباید سال آینده وجود داشته باشد. باید آیین‌نامه به نحوی اصلاح شود که اینها بتوانند در یک فضای محدودتر و بخش‌های وی‌آی‌پی ناشران، بخش‌های کتاب‌های تکراری باید کاملاً حذف شود و کسی که می‌آید در یک فضایی هم جای استراحت داشته باشد هم فضا کوچک‌تر باشد که بتواند استفاده کند.
اما دانشگاه آزاد اسلامی هم به‌دلیل اینکه ساختاری متمرکز دارد و بایستی در حد وزارت علوم مقایسه‌اش کنند، نه تک به تک دانشگاه‌ها، ظرفیت خیلی خوبی در دانشگاه آزاد اسلامی وجود دارد و هر سال هم بخش دانشگاه آزاد اسلامی بخش فعال و خوبی بوده. به‌نظرم اگر به همان سمت گزیده کردن بخش دانشگاهی، لااقل ما در بخش دانشگاهی که مسئولیت داریم سال آینده بتوانیم این را گزیده‌اش کنیم و ناشران واقعی و اصلی بیایند، آن‌وقت بخش دانشگاه‌ها از جمله دانشگاه آزاد اسلامی هم بیشتر نشان داده خواهد شد که اینها چقدر فعالیت کرده‌اند و کتاب‌های همان آنها را هم بخش‌های دیگر نمی‌آورند، زیرمیزی داده نمی‌شود.
انتهای پیام/
