مهاجران مسلمان و پدیده مهاجرت در اروپا – 6

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا از معاونت برون‌مرزی صداوسیما، یکی از چالش‌های مهاجران مسلمان در اروپا امنیتی تلقی شدن وضعیت مهاجران مسلمان در کشورهای اروپایی است. در واقع، دولت‌های اروپایی با امنیتی کردن موضوع مهاجرت، تلاش می‌کنند از طریق کسب حمایت عمومی، به چالش‌های هویت ملی در اروپا پاسخ دهند و محدودیت‌های بیشتری برای مهاجران ایجاد نمایند. دولت‌های اروپایی با جلوه دادن مهاجرت به عنوان تهدید امنیتی، برای مشروعیت دادن به سیاست خود در قبال مهاجران و کسب حمایت شهروندان از این سیاست تلاش می‌کنند. در چنین فضایی، سیاست‌هایی که در شرایط عادی قابل‌اجرا نیستند از مشروعیت برخوردار می‌شوند و رفتارهای فراقانونی و حتی اقدامات خشونت‌آمیز دولت‌های اروپایی در قبال مهاجران مسلمان در پوشش تأمین «امنیت ملی» توجیه‌پذیر می‌شود.

تجربه نشان می‌دهد دولت‌های اروپایی به طور عامدانه سعی در القای تهدیدات امنیتی در موضوع مهاجرت مسلمانان دارند تا حوزه قدرت و اختیارات خود را به بهانه مقابله با آنچه ناامنی‌های ناشی از مهاجرت مسلمانان می‌نامند، گسترش دهند. به لحاظ نظری ناامنی موضوعی دائمی، معین و مشخص نیست بلکه بسته به هر نوع وضعیت و شرایطی، تعریف ناامنی نیز متفاوت است. بعضاً ناامنی پدیده‌ای است که برخی نظام‌های سیاسی آن را می‌سازند و تظاهر به مقابله با ناامنی می‌کنند. در اروپا نیز نظام‌های سیاسی، پدیده‌ای همانند مهاجرت و پناهندگی را امنیتی جلوه می‌دهند تا سیاست‌های مدنظر خود را در قبال مهاجران مسلمان اجرا کنند. سیاست‌هایی که اجرای آن‌ها به ویژه در شرایط عادی به علت نقض بسیاری از قواعد حقوق بین‌الملل واجد مسئولیت است.

مسائل فرهنگی، زبانی و حتی بهداشتی مهاجران و تفاوت‌های مهاجران با مردم جوامع میزبان، از جمله مسائلی هستند که با امنیتی شدن موضوع مهاجرت، تحت‌الشعاع قرار می‌گیرند و بعضاً به فراموشی سپرده می‌شوند. دولت‌های اروپایی با تحت‌الشعاع قرار دادن و به فراموشی سپردن این مسائل و مشکلات مهاجران، خود را از زیر بار مسئولیت حل آن‌ها خلاص می‌کنند. دولت‌های اروپایی همچنین برای فرار از مسئولیت حل مشکلات مهاجران مسلمان در این کشورها و توجیه اعمال محدودیت‌های غیرقانونی برای مهاجران، مدعی سوءاستفاده مهاجران از آزادی‌های موجود در جوامع اروپایی می‌شوند.

البته کشورهای اروپایی در حوزه کنترل مهاجرت دارای منافع متعارض هستند. دولت‌های اروپایی تضمین شرایط رشد اقتصادی و همچنین توزیع منابع اقتصادی-اجتماعی محدود در کشور خود را در نظر می‌گیرند و با موضوع مهاجرت نیز در همین چارچوب رفتار می‌کنند. تعریف کردن مهاجرت به عنوان یک موضوع امنیتی، با تعهدات دولت‌ها در مورد تضمین رشد اقتصادی و توزیع عادلانه منابع، تعارض دارد. امنیتی کردن موضوع مهاجرت، انتظارات مردم جوامع میزبان را برای گسترش سیاست‌های محدودکننده دولت ضد مهاجران افزایش می‌دهد. این در شرایطی است که دولت‌های اروپایی باید بتوانند مهاجرت نیروی کار ارزان را به طور اقتصادی توجیه نمایند. افزایش سخت‌گیری‌ها برای مهاجران، توجیه سودمندی اقتصادی پدیده مهاجرت را دشوار می‌کند. همچنین، اعمال محدودیت‌های بسیار سخت‌گیرانه برای مهاجران، نگرانی‌ها درباره نقض حقوق بشر را افزایش می‌دهد.

زمانی که کشورهای اروپایی در دهه 1970 میلادی یک رشته ممنوعیت‌های رسمی را بر مهاجرت نیروی کار اعمال کردند، موضوع مهاجرت نیز در کانون مباحث سیاسی دولت‌ها قرار گرفت. در پی تبلیغات گسترده درباره افزایش جرم و جنایت، تجاوز به حقوق افراد، بیکاری، نارسایی‌های اجتماعی، تهدیدات فرهنگی و مذهبی و بی‌ثباتی سیاسی و مرتبط دانستن این مسائل با حضور مهاجران در اروپا، اعمال محدودیت مهاجرت به اروپا در دستور کار دولت‌های اروپایی قرار گرفت. به این ترتیب، پدیده مهاجرت از موضوعی اجتماعی به موضوعی امنیتی تبدیل شد. به عنوان مثال در تلاش برای امنیتی کردن مهاجرت به دنبال انتخابات عمومی سال ۲۰۰۵ انگلستان، «مایکل هاوارد» رهبر وقت حزب محافظه‌کار، متقاضیان مهاجرت را با پدیده تروریسم مرتبط دانست.

هاوارد در خصوص مهاجران مدعی شد: «امروزه ما با یک تهدید واقعی تروریستی مواجه هستیم؛ تهدید به امنیتمان، به روش زندگی‌مان و تهدیدی به آزادی‌هایمان اما ما مطلقاً چیزی درباره اینکه چه کسی وارد کشورمان می‌شود یا آن را ترک می‌کند نمی‌دانیم. حدود ۱۵ میلیون متقاضی پناهندگی در کشور ما زندگی می‌کنند. هیچ‌کس نمی‌داند آن‌ها چه کسی هستند؟ یا کجا هستند؟ برای شکست تهدید تروریستی، ما نیاز به عمل داریم نه حرف زدن. عملی برای امن کردن مرزهایمان.»

امروزه موضوع امنیتی شدن مهاجرت در حوزه اتحادیه اروپا و در سطح کشورهای اروپایی، به ایده فراگیری در ادبیات آکادمیک تبدیل شده است. دفتر کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل نیز بر این واقعیت اذعان کرده است که مهاجرت و پناهندگی در اتحادیه اروپا، امنیتی شده است. سازمان ملل در یکی از تحقیقاتش با نام «دولت و پناهندگان جهان» قید کرده است: «ظهور نگرانی‌های امنیتی جدید برای دولت‌ها، به ویژه از زمان حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، به امنیتی شدن موضوع پناهندگی منجر شده است. در این راستا، متقاضیان پناهندگی بانیان ناامنی تصور می‌شوند تا قربانیان آن.»

در اتحادیه اروپا بسیاری از مقامات سیاسی به ویژه جناح راست رادیکال و طیف محافظه‌کار رسماً از پیوند مهاجرت با تروریسم و افراطی‌گری سخن می‌گویند و آگاهانه یا ناآگاهانه، مهاجرت را به بسیاری از تهدیدات اجتماعی از جمله تروریسم پیوند می‌دهند.

انگلیس با رویکرد دوگانه وانمود می‌کند که نسبت به سایر کشورهای اروپایی، کمتر رویکرد امنیتی محور به مهاجران دارد. یکی از دلایل آن، تعارض منافع این کشور در حوزه مهاجرت است. دولت انگلیس تلاش کرده است تا حمایت عمومی را برای برنامه مهاجرت نیروی کار ارزان به دست آورد و از سوی دیگر همواره نسبت به این موضوع حساس بوده است تا نگرانی‌های عمومی را درباره مخاطرات امنیتی احتمالی مهاجران، با پذیرش مهاجران افزایش ندهد. با این حال در پاییز ۲۰۰۱، انگلیس طرح قانون جدید ضد تروریسم را تصویب کرد. این طرح دولت انگلیس را ملزم می‌کرد اتباع خارجی را که مظنون به فعالیت‌های تروریستی هستند، حبس یا از کشور اخراج کند. بر این اساس از زمستان ۲۰۰۱، انگلیس اطلاعات زیادی را درباره احوال شخصی مهاجران مسلمان جمع‌آوری کرد.

نکته جالب اینجاست که حداقل نیمی از مظنونینی که در انگلیس در چارچوب قانون جدید ضد تروریسم بازداشت شدند، خارجی نبودند و در اصل از اتباع انگلستان بودند. موضوع قابل بحث دیگر این است که حتی فرضاً اگر همه مظنونین به تروریسم، خارجی بودند، آیا اخراج آن‌ها از این کشور بهترین روش برای کاهش تهدید بود یا خیر؟ این مسئله یکی از مهم‌ترین مباحث مجادله‌آمیز پارلمان انگلیس به ویژه بین سال‌های 2002 تا 2004 میلادی بوده است. به گونه‌ای که بسیاری از نمایندگان مجلس انگلیس، دولت این کشور را تشویق کردند تا رویکرد پیشین خود مبنی بر بازداشت یا اخراج مظنونین را تغییر دهند.

دولت‌های اروپایی در سطح ملی به علت منافع متعارض و فشارهای داخلی درباره محدودیت مهاجرت به این کشورها، با مشکلات مهمی روبه‌رو هستند. همچنین، امروزه بحران مهاجرت با بحران هویت در اروپا گره خورده و در کانون مناظره‌های حزبی و انتخاباتی قرار گرفته است. مباحث مربوط به حس زوال و همگنی قومی و هویت فرهنگی در اروپا و بحران اروپایی بودن، نشانه‌هایی از گره خوردن مسئله مهاجرت به مسئله هویت در اروپا، تلقی می‌شوند؛ اما دولت‌های اروپایی بجای یافتن راه‌حل‌های منطقی و علمی برای این نوع مسائل و مشکلات، توسعه گفتمان امنیتی در حوزه مهاجرت را در دستور کار خود قرار داده‌اند؛ زیرا از نظر دولت‌های اروپایی، مهاجران مسلمان یکی از عوامل اصلی تضعیف تمدن غرب، سنت‌های ملی و همگنی اجتماعی اروپا هستند که در صورت ادامه این روند هویت کشورهای اروپایی را تغییر خواهند داد. به همین علت، اروپایی‌ها عمدتاً مهاجران مسلمان را بیگانگانی خطرناک معرفی می‌کنند. در همین چارچوب، دولت‌ها و رسانه‌های اروپایی از اخبار پدیده تروریسم به وفور بهره‌برداری می‌کنند و به همین علت، در چارچوب سیاست امنیتی کردن مهاجرت در اروپا، پدیده مهاجرت به تروریسم گره زده شده است.

از نظر تعداد زیادی از دولت‌های اروپایی مهاجرت باعث بر هم خوردن نظم عمومی و تضعیف تمدن غرب می‌شود. از نظر آنان مهاجران سنت‌های ملی و یکنواختی جوامع اروپایی را به هم می‌ریزند. دولت‌های اروپایی از مهاجران نه به عنوان بیگانه و نیروی کار ارزان بلکه همانند کسانی که باعث تغییر بافت اجتماعی سنتی جوامع اروپایی می‌شوند، یاد می‌کنند.

انتهای پیام/4095