آبیاری نوین آرزوی دیرینه کشاورزان/ مهار خشکسالی با ابزار تکنولوژی

به گزارش خبرنگار کشاورزی خبرگزاری آنا، طبق آمارهای موجود، بخش کشاورزی بیش‌ترین آب موجود در کشور را مصرف می‌کند، بنابراین با توجه به وقوع خشکسالی دو دهه اخر و کاهش شدید بارنگی، لزوم استفاده از تکنولوژی و سیستم‌های نوین آبیاری و مدیریت مصرف آب در این بخش بیش از پیش احساس می‌شود اما آیا اجرای سیستم نوین آبیاری برای تمام مناطق کشور مفید است؟ آیا با اجرای این سیستم می‌توان کشور را از بحران خشکسالی نجات داده و چاه‌ها را پر آب نگه داشت؟

مسئول مطالعات حوزه کرخه ایلام در پروژه‌های طرح 550 هکتاری ایلام و خوزستان در پاسخ به این سؤالات به خبرنگار آنا می‌گوید: توسعه افقی در آبیاری تحت فشار امری اشتباه است؛ باید روی توسعه عمودی و افزایش بهره‌وری با محوریت آب در کشور برای افزایش ضریب خود اتکایی محصولات کشاورزی فعالیت داشت.

شادمان ویسی در توضیح این مطلب، گفت: سیستم آبیاری نوین برای کشوری همچون ایران که منطقه خشک محسوب می‌شود، امری مهم و ضروری است؛ اما یکی از مشکلات اساسی در این سیستم، عدم توجه به نفوذ عمقی آب است. در واقع در مناطقی که منابع آب از طریق آب زیرزمینی تغذیه می‌شود، اجرای سیستم آبیاری نوین موجب عمیق و خشک شدن چاه‌ها می‌شود. به طور مثال یک کشاورزان با 30 لیتر آب موجود در چاه می‌تواند حدود 10 هکتار از زمین خود را آبیاری کند، به طوری که آب موجود در چاه پمپاژ و به صورت سطحی زمین آبیاری می‌شود. با این کار 50 درصد آب پس از آبیاری به صورت عمقی به خاک نفوذ می‌کند و به آبهای زیرزمینی می‌پیوند و این چرخه ادامه پیدا می‌کند.

وی ادامه داد: در یک مقطعی از زمان سازمان جهاد کشاورزی برای گسترش سیستم نوین آبیاری به کشاورزان پیشنهاد داد که با اجرای این سیستم قادر هستند با 30 لیتر آب 30 هکتار از زمین خود را آبیاری کنند؛ با این کار، رفته رفته توسعه افقی کشاورزی گسترش پیدا کرد و عملا نفوذ عمقی آب حذف شد و آب‌های زیر زمینی به مرور زمان کاهش و خشک شدند.

وی با بیان اینکه در مناطقی که منابع آب از طریق چاه است، توسعه سیستم نوین آبیاری، عکس آنچه انتظار می‌رود پیش خواهد رفت، گفت: برای کشاورزانی که درآمد برایشان مهم است، نباید با پیشنهاد توسعه نوین آبیاری منابع زیرزمینی آب را به خطر انداخت.

وی با ابراز امیدواری گفت: خوشبختانه برای این امر تمهیداتی اتخاذ شده و مسئولان اعلام کردند در مناطقی که منبع آب از طریق چاه‌ها است توسعه افقی انجام نشود.

ویسی یکی دیگر از مشکلات پیش‌روی سیستم آبیاری نوین را رسوب املاح درون لوله‌های آب دانست و اظهار کرد: یکی از مشکلات آبیاری نوین در مناطق خشک و نیمه خشک وجود املاح در آب است که این امر موجب رسوب املاح در لوله‌ها می‌شود؛ البته این مشکل مربوط به سیستم آبیاری قطره‌ای می‌شود و نیازمند پاکسازی لوله‌های آبیاری است.

این کارشناس در خصوص راه حل رفع چنین مشکلاتی گفت: در سیستم آبیاری قطره‌ای، فیلترهایی از نوع توری که خود شوینده هستند مورد استفاده قرار می‌گیرد. معمولا کشاورزان در پاک کردن صافی‌ها که سه ماه یک بار با توجه به املاح آب، باید انجام شود، دچار مشکل می‌شوند، اما با این فیلترهای جدید که خود شوینده هستند، چنین مشکلاتی مرتفع می‌شوند.

وی با بیان اینکه باید به آگاهی کشاورزان افزوده شود، گفت: اگر کشاورزان در ابتدای فصل یک سری از مواد به خصوص را به آب آبیاری اضافه کند این املاح رسوب نخواهند کرد.

ویسی در ادامه با تأکید بر اینکه باید قیمت واقعی آب مشخص شود، افزود: هنگامی که یک کشاورز را از آبیاری سطحی به سمت آبیاری نوین سوق می‌دهیم، باید بینش او را نیز افزایش دهیم، زیرا در چنین شرایطی وی راندمان آب را درک نخواهد کرد، به این دلیل که تحلیل حجمی آب برای او جا نمی‌افتد؛ در واقع این امر ناشی از آن است که هنوز قیمت واقعی آب مشخص نیست و ارزش آب کشاورزی در کشور پایین است.

وی ادامه داد: اگر قیمت واقعی آب مشخص شود؛ کشاورزان متوجه خواهند شد که آب گران است و باید دقت بیشتری در مصرف آب داشته باشند، در این صورت است که بهره‌وری آب افزایش پیدا خواهد کرد.

این کارشناس در خصوص تمهیدات دولت در اجرای سیستم آبیاری نوین گفت: خوشبختانه دولت برای اجرای این سیستم، تمهیداتی مناسبی در نظر گرفته است؛ به طوری که در استان‌ها گرمسیری صفر تا صد عملیات با دولت بوده و کشاورز از این بابت هزینه‌ای نمی‌کند؛ در سایر مناطق اجرای سیستم آبیاری نوین 85 به 15 است؛ به طوری که در این طرح 85 درصد را دولت و 15 درصد دیگر آن را کشاورز پرداخت می‌کند که این 15 درصد هم به صورت وام داده می‌شود؛ بنابراین هر کشاوری بدون نگرانی بابت پرداخت هزینه، می‌تواند با مراجه به سازمان جهاد کشاورزی درخواست سیستم آبیاری نوین کند.

وی با بیان اینکه در اجرای سیستم نوین آبیاری مشکل ما بحث بهره‌برداری و نگهداری است، گفت: هنوز مشکل کمبود آب را کشاورزان درک نکرده‌اند؛ بنابراین باید سیستم نوین آبیاری رفته رفته در کشور جا بیفتد.

مسئول مطالعات حوزه کرخه ایلام در پروژه‌های طرح 550 هکتاری ایلام و خوزستان در خصوص اجرای سیستم نوین آبیاری در کشورهای پیشرفته گفت: میانگین بارش باران در کشورهای پیشرفته مانند کشورهای اروپایی بالا است، بنابراین آبیاری آنها با کشورهای خشک و نیمه خشک مانند ایران، مصر، هند و پاکستان متفاوت است.

ویسی ادامه داد: کشورهایی مانند آلمان یا هلند که میانگین بارش آنها حدود 1100 میلیمتر است، به صورت تکمیلی است؛ یعنی زمین‌های آنها در طی سال تنها 3 تا 4 نوبت آبیاری می‌شود، بنابراین سبک آبیاری آنها با ایران متفاوت بوده و نسخه‌ای که در کشورهایی مانند هلند وجود دارد، نمی‌توان در ایران اجرا کرد.

ویسی در خصوص کشورهای مانند آمریکا و یا استرالیا که جزو کشورهای پیشرفته بوده و مناطق خشک یا نیمه خشک دارند، اظهار کرد: در حال حاضر تمرکز چنین کشورهایی بیشتر بر روی مصرف انرژی است؛ این کشورها سعی می‌کنند سیستم‌هایی تولید کنند که کمترین انرژی را مصرف می‌کند؛ نمونه آن استفاده از پنل‌های خورشیدی برای کشاورزی است.

انتهای پیام/