بررسی آزمون ورودی مدارس تیزهوشان
در ایالات متحده آمریکا قانونی در سال 1960 تحت عنوان «آموزش و پرورش دفاع ملی» تصویب شده است که به موجب آن باید دانشآموزان تیزهوش را شناسایی کرده و در راستای پرورش نیروهای ذهنی و استعدادهای تحصیلی به ناسا واگذار کرد تا بتوانند با تولیدات برتر، توان نظامی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی این کشور را توسعه دهند. تشخیص و پرورش کودکان تیزهوش در هر کشوری، به عنوان یک اولویت محسوب میشود؛ به طوری که توانمندی کشور بر شانههای استوار قابلیتهای ذهنی تیزهوشان استوار است.
متاسفانه در کشورمان وزیر آموزش و پرورش این اولویت را فراموش کرده است؛ زیرا نه شناخت دقیقی از تیزهوشی دارد و نه میتواند دانشآموزان تیزهوش را شناسایی کند. فاجعه تا بدان جا توسعه یافته است که از آزمونهای هوشی 80 سال پیش برای انتخاب دانشآموزان تیزهوش بهرهمند میشود.
آزمون هوش ریون که وزیر آموزش و پرورش آن را به عنوان تنها آزمون استاندارد هوش معرفی میکند، در سال 1938 از سازمانهای دولتی کشور انگلستان کنار گذاشته شد و نسخه دوم آن در سال 1962 منتشر شده است. متأسفانه وزیر آموزش و پرورش کشورمان و دیگر مشاوران وی که در سنجش و آموزش دانشآموزان تیزهوش تخصصی ندارند و گویی از علم روانسنجی به دور هستند، هیچگونه شناختی از نسخه دوم آزمون هوش ریون که تحت عنوان «ماتریسهای پیشرونده پیشرفته ریون» شناخته میشود، نداشته و به نادرست از نسخه اول این آزمون که با 60 سؤال تدوین شده است، استفاده کردهاند.
لازم به ذکر است، نسخه دوم آزمون هوش ریون (ماتریسهای پیشرونده پیشرفته ریون) دارای 36 سؤال بوده و در راستای طراحی دانشآموزان ممتاز بازنگری شده است؛ در حالی که نسخه قبلی در راستای غربالگری کم توانی ذهنی به کار برده میشد. با ارزیابی نقادانه آزمون به کار رفته در ایران میتوان دریافت که از سؤالات یک تا 48 را تمامی دانشآموزان مقطع ابتدایی میتوانند پاسخگو باشند و دارای شاخص دشواری مطلوب نیست.
در جواب پاسخ وزیر آموزش و پرورش که ادعا کرده است آزمون هوش ریون تنها آزمون استاندارد این کشور است، میتوان مطرح کرد که در سال 1344 این آزمون توسط، دکتر براهنی و دکتر هوشیار در ایران استاندارد شد و برای دانشآموزان دبیرستان البرز به کار رفت. با توجه به سال تحصیلی جاری (1397) که بیش از 50 سال از هنجاریابی این آزمون میگذرد و با شروع قرن 21 این آزمون در هیچ جای دنیا کاربرد ندارد، میتوان به آزمونهای استاندارد هوش در ایران اشاره کرد که از جمله آنها نسخه چهارم مقیاسهای هوشی وودکاک (2012)، نسخه پنجم مقیاسهای هوشی استانفورد- بینه (2005)، نسخه پنجم مقیاسهای هوشی وکسلر کودکان (2016) و نسخه دوم مقیاسهای هوشی رینولدز (2016) است که توسط اینجانب و گروهی از متخصصان دانشگاهی در ایران استاندارد شده است. همچنین، از آزمونهای گروهی هوش میتوان به آزمون هوش مختصر کافمن (2015) اشاره کرد که آن هم در ایران استاندارد شده است.
با بررسی نقادانه محتوای آزمون 60 سؤالی ریون یا آزمون ماتریسهای پیشرونده ریون (1938) و حتی آزمون ماتریسهای پیشرونده پیشرفته ریون (1962) میتوان دریافت که تنها استدلال سیال غیرکلامی را اندازهگیری میکند. بنابراین، ابزار مزبور توانایی سنجش استعداد تحصیلی را نداشته و فقط یکی از عوامل دهگانه هوش را مورد ارزیابی قرار میدهد. هرگز از این آزمون نمیتوان برای تشخیص استعداد تحصیلی استفاده کرد و هرگز سازندگان این آزمون ادعا نکردهاند که آزمون 60 سؤالی ریون برای سنجش استعداد تحصیلی است.
ای کاش وزیر آموزش و پرورش و مشاوران وی، دانش و مهارت مرتبط با آزمونهای هوش را از طریق مطالعه کتابهای دانشگاهی و نشستهای تخصصی در دانشگاههای معتبر ایران به دست میآوردند تا مدارس سمپاد را دستخوش مدیریت نادرست خویش قرار ندهند.
*متخصص سنجش هوش و مشاور سازمان سمپاد و سازمان استثنایی
انتهای پیام/