کسانی که ما را متهم به خشونت می‌کنند، بیشترین خشونت را در تاریخ نشان داده‌اند

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، حجت الاسلام و المسلمین محمدیان در سومین نشست از سلسله جلسات "تدبر در قرآن" که در مهدیه نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها برگزار شد پیرامون آیات شریف؛ وَإِنْ طَائِفَتَانِ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُمَا فَإِنْ بَغَتْ إِحْدَاهُمَا عَلَى الْأُخْرَى فَقَاتِلُوا الَّتِی تَبْغِی حَتَّى تَفِیءَ إِلَى أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فَاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَیْنَهُمَا بِالْعَدْلِ وَأَقْسِطُوا إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ ۹ و إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ فَأَصْلِحُوا بَیْنَ أَخَوَیْکُمْ وَاتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ ۱۰ (آیات ۹ و ۱۰ سوره حجرات) اظهار کرد: اگر قتال را بخواهیم به معنای دیگری هم نگیریم ظاهر آن بالاخره جنگ است. جنگ مقدماتی دارد. تذکر دادن، کارهای تبلیغاتی کردن، ترساندن. ولی اصل قتال عنوان جنگ را دارد. این آیه، آیه صلح است. کسانی که ما را متهم به خشونت می‌کنند خود بیشترین خشونت را در تاریخ نشان داده‌اند. نه فقط گذشته‌شان، بلکه امروز هم دارند و این عنوانی است که برای فریب افکار عمومی پیدا کرده‌اند.

وی افزود: جنگ جهانی اول و دوم کشته‌هایش به اندازه تمام کشته‌های تاریخ است. این جنگ‌ها را اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها انجام دادند، حال ما را متهم به خشونت می‌کنند و به خودشان عنوان صلح و دوستی می‌دهند.

رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در ادامه تفسیر این آیه گفت: آیه می‌گوید عده‌ای با هم می‌جنگند، آیا ما باید تماشا کنیم که بجنگند؟ یکدیگر را تار و مار کنند؟ نه می‌گوید دخالت کنید. وقتی با یکدیگر می جنگند و به حد قتال رسیدند، ابتدا بینشان صلح برقرار کنید. اگر نتوانستید، ببینید کدام یک اهل بقی است، با او مبارزه کنید.

محمدیان با بیان اینکه این آیه از افتخارات آیات اجتماعی قرآن است عنوان کرد: ما در همه جا می‌توانم از این آیه با سربلندی دفاع کنیم. امیرالمؤمنین(ع) در مورد کسانی که ساکتین بودند و در جنگ‌های حضرت شرکت نکردند این آیه را می‌خواند و می‌گفت بالاخره شما دیدید دو گروه از مومنین با یکدیگر می‌جنگند. چرا وظیفه خود را انجام ندادید؟ مثل جنگ‌های جمل، صفین، نهروان. افرادی که بیعت نکرده بودند، آمدند و از حضرت علی(ع) بیت المال طلب کردند. ایشان فرمود: «این آیه که بود، شما چرا به وظیفه خود عمل نکردید؟» حضرت تلاش کرد مردمی را که در جنگ جمل نیز حضور داشتند، نجات دهد اما نشد. همینطور در جنگ های صفین و نهروان و خوارج. با اینکه تعدادشان خیلی زیاد بود، حضرت به قدری مدارا کرد که بیش از دو سوم آن‌ها را نجات داد اما دیگران به جان و مال و ناموس مردم تعرض می‌کردند که حضرت علی(ع) باید با آن‌ها برخورد می‌کرد.

وی ادامه داد: احکام بقی را حضرت حتما عمل می‌کردند، اجازه نمی‌داد که زن‌های آن‌ها را به بردگی یا کنیزی بگیرند و یا اموالشان را بخواهند مصادره کنند. حضرت می‌فرمود: «آنچه که در میدان جنگ است، می‌توانید مصادره کنید و هیچکس نباید وارد خانه‌هایشان شود» و یکی از مشکلات اصلی‌ای که پیش آمد همین موضوع بود.

رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری با اشاره به وقایع جنگ جمل گفت: در جنگ جمل گفتند ما می‌توانستیم جان این‌ها بگیریم ولی اموال و زن‌هایشان را نمی‌توانیم؟ در جنگ جمل این موضوع شروع شد و خوارج این را ادامه دادند. حضرت فرمود: نخیر، این‌ها مسلمان بودند. حکم جنگ با مسلمان با حکم جنگ با کافر فرق دارد.

به گفته محمدیان، اختلاف قطعی است. هیچ کس فکر نکند که در جامعه اسلامی اختلاف پیش نمی‌آید. اینکه امام می‌فرمود: «اگر همه انبیا یکجا جمع می‌شدند هیچ اختلافی پیش نمی‌آمد»، چون انبیا به قله رسیده‌اند و همه جا را می‌بینند، به همین دلیل اختلافی وجود نخواهد داشت. انبیا در یک افق بالاتری قرار گرفتهاند و حقایق را می‌بینند و بقعیت نیز قطعی است. در این آیه ذکر شده است «مؤمنین»، و ممکن است مؤمنین تا حد جنگ با یکدیگر نیز پیش بروند. پس اختلاف قطعی است.

وی تصریح کرد: خداوند قادر است برای شما عذابی از بالا (آسمان) و از پایین (زمین) نازل کند یا اینکه شما را گرفتار اختلاف کند (آیه 65 سوره انعام) که پیامبر عظیم الشأن وقتی این آیه نازل شد گفتند: «خدایا اگر این بلا‌ها سراغ امت من بیاید دیگر چیزی از امت من باقی نمی‌ماند. خدایا این عذاب‌ها را رفع کن.» که در این لحظه جبرئیل آمد و گفت «یا رسول الله دو اتفاق اول برای امت شما نخواهد افتاد اما سومی قابل اجابت نیست که در بین امت شما اختلاف نباشد.» روایت است که پیامبر دوباره دعا کردند: «خدایا سومی را هم رفع کن که آیات اول سوره عنکبوت نازل شد که این امکان ندارد که اختلاف نباشد، چون مهم‌ترین وسیله امتحان در این دنیا اختلافات هست.» اگر اختلاف را بردارند، جامعه مثل جامعه ملائکه می‌شود. جنبه انسانی دنیا از بین می‌رود. اختلافات لازمه وجود اختیار در انسان است. اگر انسان اختیار دارد از طرفی هم علمش محدودیت دارد. تا امتحان اتفاق بیفتد، حتما اختلاف پیش خواهد آمد.

رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها اظهار کرد: اگر علم ما هیچ محدودیتی نداشت، باز هم اختلاف از بین می‌رفت، ولی دیگر امتحانی نمی‌شد. امتحان وقتی است که عده‌ای می‌دانند و عده‌ای نمی‌دانند تا معلوم شود چه کسی می‌داند و چه کسی نمی‌داند، لذا در این دنیا حتما باید علم محدودیت داشته باشد تا امتحان شود. از طرفی هم باید اختیار باشد، تا اختیار نباشد امتحان معنا ندارد. اگر بناست اختیار باشد، هم علم محدودیت دارد و هم اختیارات مسائلی ایجاد می‌کند.

به گفته محمدیان؛ در قرآن 20-30 آیه آمده است که خداوند می‌فرماید اگر من می‌خواستم، کاری می‌کردم همه مؤمن شوند و هیچ اختلافی هم نباشد. ولی این دیگر دنیا نمی‌شد. می‌شد آخرت و بهشت. پس اختلاف قطعی است. می‌توانید به آیه 65 سوره انعام هم مراجعه کنید. نکته اصلی در این بحث این است که این اختلافات را باید مدیریت کرد. اینکه بگوییم در جامعه هیچ اختلافی نباشد حرف‌های انتزاعی و دور از واقعیت است. در جامعه در هر صورت اختلاف پیش می‌آید. هرچه هم حق قوی‌تر، اختلاف بیشتر.

وی ادامه داد: امیرالمؤمنین(ع) وقتی به خلافت رسید، غربال الهی دوباره حرکت کرد. وقتی حق می‌آید اختلافات بیشتر می‌شود. وقتی حق نباشد اختلافات کمرنگ می‌شود. این طبیعت وجود حق است که امتحانات سخت‌تر می‌شود و اختلافات بیشتر. این در یک جامعه دینی طبیعی است. چیزی که اهمیت دارد مدیریت اختلافات است.

رئیس نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری با طرح این پرسش که چطور باید با اختلافات برخورد کنیم؟ اظهار کرد: خداوند اصل اساسی را بیان کرده است. بالاترین علقه‌ای که در این دنیا وجود دارد علقه برادری است. برادر برای برادرش از همه چیزش می‌گذرد. در جامعه اسلامی باید این فضا را ایجاد کرد. با نگاه برادری به هم توجه کنیم. زمینه اصلی که در این آیه مطرح شده بحث اخوت است. در زمینه حفظ حرمت مؤمن تأکید شده است. چند امام معصوم رو به کعبه ایستاده‌اند و قسم خورده‌اند که حرمت مؤمن از این خانه بالاتر است.

محمدیان گفت: روزی که در مدینه به دستور خداوند قبله تغییر کرد، مسلمانان در مکه و مدینه چندین سال رو به بیت المقدس نماز می‌خواندند. دستور آمد و قبله عوض شد. در آن روز کعبه پر از بت بود اما احترام خودش را داشت. نگوییم این مؤمن در دلش کینه دارد، تا زمانی که اختلاف در دل مؤمن است احترام دارد، ولو پر از بت هم باشد. این طور نیست که تا کسی گناهی کرد احترامش را از بین ببریم. بحث خانه خدا نمادی برای این احترام است. باید مراقبت کنیم و اخوت را حفظ کنیم.

وی افزود: مؤمن زیرک است و سرش هم کلاه نمی‌رود. خطا را باید بفهمیم. خطا یک بحث است و خطاکار یک بحث دیگر است. ما چون خطا را بد می‌دانیم، بلافاصله خطاکار را با او حذف می‌کنیم در حالی که همه تلاش‌ها برای این است که خطاکار اصلاح شود. خطا خطا است اما انسانی که گرفتار خطا شود، تا وقتی که ارتباطش با خدا قطع نشده، کافر نشده، حرمت دارد و اصلاح می‌شود و این نکته‌ای است که در اختلافات به آن توجه نمی‌کنیم.

رئیس نهاد نمایندگی مقم معظم رهبری در دانشگاه‌ها، گفت: آخرین نکته هم این است که یک سری اختلافات، مقدس هستند. یعنی دو نفر دعوا می‌کنند به خاطر خدا. یعنی فکر می‌کنند به خاطر خداست مثل دعوایی که میان عرفا و فقها در طول تاریخ بود.‌ فقها فتوا می‌دادند که عرفا را اعدام کنید خیلی هم اعدام می‌کردند و عرفا هم فقها را دعا می‌کردند و می‌گفتند آنها به وظیفه خود عمل می‌کنند و طبق فهم او من کافر هستم. اگر من را هم اعدام کند فتوایش درست بوده و ثوابش را نیز کسب می‌کند. فقها نمی دانستند عرفا چه می‌گویند و انچه که فقها از عرفا می‌فهیدند این بود که باید حکم ارتداد را برای آنها صادر کنند.

محمدیان عنوان کرد: در قرآن آمده است: در بهشت کینه‌هایی که در دلهاست پاک می‌شود ولی قاعدتا باید قبل از بهشت پاک شود. این کینه‌ها از آن دسته کینه‌هایی است که قداست دارد یعنی به خاطر خدا بوده ولی اشتباه بوده است.

وی در پایان گفت: گاهی مؤمنین با یکدیگر اختلاف پیدا می‌کنند و هر دو طرف هم به حساب خدا می‌گذارند و اشتباه هم می‌کنند، این کینه‌ها مقدس است و در بهشت متوجه می‌شوند که اشتباه کرده‌اند. با این حال اینان به بهشت می‌روند چون برای خدا این کار را کرده‌اند و در آنجا این کینه‌ها پاک می‌شود.