منتقد سینما در گفت‌وگو با آنا:
«هفت» به سینمای ایران ضربه می‌زند/ رشیدپور سابقه سینمایی و نقد ندارد
منتقد سینما معتقد است که برنامه تلویزیونی «هفت» نه تنها کمکی به نقد و کلیت سینمای ایران نمی‌کند بلکه در جاهایی هم به سینمای ما ضربه می‌زند.
عباس غفاری که سالها به عنوان منتقد در حوزه سینما و تئاتر، کارگردانی و مدیر هنری پردیس شهرزاد فعالیت داشته، روند برنامه تلویزیونی «هفت» را که ویژه برنامه سینما به شمار می‌رود را شکل حرفه‌ای نمی‌داند. وی در خصوص گذشته و قسمت‌های پیشین برنامه «هفت» و انتقادهای وارده از سوی اهالی سینما به خبرنگار گروه فرهنگی خبرگزاری آنا توضیحاتی ارائه کرده که می‌خوانید:
در آغاز امر، آماده‌سازی و تولید برنامه تلویزیونی «هفت» با چه اهدافی همراه بود؟
برنامه «هفت» چندسال پیش ساخته شد تا جایگزین برنامه‌های قبلی باشد که قرار بود درباره سینمای ایران صحبت کنند، برنامه‌های تحلیلی که یک دوره افرادی چون مرحوم علی معلم و علی منتظری مسئول آنها بودند.
زمانی که «هفت» در دست آماده‌سازی بود شعاری مطرح شد که این برنامه قرار است برنامه چالشی باشد و برنامه‌ای نباشد که به شکل دستوری از برخی از ارگان‌ها حامی بی‌چون و چرای سینما باشد، بلکه قرار بود که اگر جایی اتفاقی را دید که خلاف جهت سینما بود یا به بنیان سینمای ایرانی لطمه میزد، بگوید. قرار بود اگر فیلم ضعیفی را دید به راحتی نقد کند و اگر فیلم قوی را دید از آن حمایت کند و قرار نبود یکسویه و یکطرفه باشد و به سمت جناح خاص، غش کند.
مهم‌ترین انتقاد وارده از سوی منتقدان، سینماگران و تماشاگران این برنامه به کدام بخش بود؟
دوره اول برنامه «هفت» تا حدودی در این امر موفق بود ولی به دلیل ماهیت و ذات سیمای جمهوری اسلامی ایران، آنقدر دستش باز نبود. شاید چالشی‌ترین دوره برنامه «هفت» دوره بهروز افخمی بود و وی هم سعی کرد بر خلاف جریان حرکت کند و چالشش از این جهت بود که از منتقدی استفاده کرد که ابایی نداشت اثر را نقد نکند بلکه سازنده اثر را نقد کند. این منتقد ابایی نداشت که در سخنانش از رکیک‌ترین کلمات در تلویزیون جمهوری اسلامی استفاده کند. در تلویزیونی که سالها شعار داده بودیم قرار است دانشگاه باشد سخنان رکیکی به زبان می‌آمد که در شأن تلویزیون نبود.
همچنین با علم به اینکه می‌دانیم برنامه‌های تلویزیونی حد سنی ندارد و هر برنامه‌ای را هر رده سنی می‌تواند ببیند. آن منتقد به خود اجازه می‌داد که هر کلمه رکیکی را به کار ببرد و به هر فیلمساز و هر فیلمی که فکر می‌کرد آن چیزی نیست که در اندیشه‌اش است، توهین کند و آن را با خاک یکسان کند و حتی اجازه نمی‌داد که فیلمساز از تولیدش دفاع کند، بنابراین «هفت» در دوره پیش هکم نقد یکطرفه‌ای بود.
در این میان آیا فیلمسازان توانستند پاسخی به این بی‌حرمتی داشته باشند؟
ما هیچگاه ندیدیم که فیلمساز حق دفاع و امکان بحث و گفتگو با منتقد داشته باشد و این شکل اصلا شکلی نبود که مورد نظر منتقدان باشد، بنابراین بسیاری از افراد از جمله منتقدان نسبت به این موضوع موضع گرفتند و خیلی از فیلمسازان حاضر نشدند به این برنامه‌ها روند، البته در خیلی از جاها هم دیدیم که همین حضور فیلمساز در برنامه، قسمت‌هایی از «هفت» را به جلسه پرسش و پاسخ تبدیل می‌کرد که به مسائل و مصائب تلمبار شده فیلمسازانی که سه ماه به آنها تاخته شده بود، اختصاص داشت. در حقیقت قرار بود کارگردانان به نمایندگی از تمام فیلمسازان به آن برنامه روند و تمام مدت بر سر برنامه و آن منتقد فریاد بکشند.
آیا تغییر سیاست‌گذاری در دوره جدید برنامه «هفت» کمکی به ارتقای کیفی آن کرد؟
در این دوره برنامه «هفت» سازندگان تصمیم گرفتند که از این سمت بوم بیفتند و خیلی مهربان باشند. آنها از مجری (رضا رشیدپور) استفاده کردند که خود سابقه‌ای در سینما ندارد، وی نه سابقه نقد، نه بازیگری چندان زیاد، نه تحصیلات آنچنانی درباره سینما دارد و نه دستندرکار سینما است. اگر وی کاری انجام می‌دهد صرفا یک مجری است و ما می‌توانیم این نظر را داشته باشیم که مجری موفقی است یا نه.
اجرای رضا رشیدپور را چطورمی‌بینید؟
«هفت» مجری دارد که مخاطبش وقتی آن را به تماشا می‌نشیند نتواند بگوید که متعلق به این جناح سینماست یا آن جناح. رشیدپور مجری میانه‌رو است و گویا قرار است میانه دعوا را بگیرد و ژورنالیستی مصاحبه کند. اگر از فیلمساز یا هنرمندی دعوت می‌کند مجموع سوالات، چالشی نیستند بلکه پرسش‌های ژورنالیستی و گاهی زرد هستند که بیشتر برای جذب مخاطب مطرح می‌شوند.
از نظر شما در این دوره بخش نقد توانسته موثر باشد؟ آیا مدت زمان این بخش را کافی می‌دانید؟
همیشه این انتقاد به «هفت» بوده که کوتاه‌ترین زمان برنامه بخش نقد آن است و دو منتقد حاضر در برنامه مدت زمان محدودی برای نقد دارند. منتقدان برنامه صرفا این زمان را دارند که دیدگاه‌های کلان را مطرح کنند و نظرگاه‌های کلی را بگویند بنابراین اصلا نمی‌توان اسم نقد را بر این حرف‌ها گذاشت چراکه نقد، جایگاه و اصول دارد و باید قوانینش رعایت شود. حتی گفته می‌شود که با یکبار فیلم دیدن نباید برای یک فیلم نقد نوشت و یا فیلمی را قضاوت کرد، در حالی که منتقدان پس از بیرون آمدن از سالن بلافاصله نظرات کلی خود را درباره فیلم بیان می‌کنند و از آن جالبتر اینکه امتیازدهی هم می‌کنند.
من از دو منتقد برنامه خرده نمی‌گیرم چون نظرگاه‌های کلی خود را می‌گویند، انتقاد من به تمام دوستان منتقدی است که قبول می‌کنند به برنامه «هفت» بروند و در مدت سه دقیقه درباره یک فیلم نظر دهند و اسم آن را نقد بگذارند، آنها می‌توانند عنوان این کار را گفتگو بگذارند اما نقد نه.
ممکن است این برنامه را یک دانشجوی سینما یا روزنامه‌نگاری و مخاطب عام ببیند آیا فکر نمی‌کنند که این شکل از نشان دادن نقد بدآموزی خواهد داشت؟ یا مخاطب خود فکر کند که نقد همین است که برنامه «هفت» نشان می‌دهد؟ اگرچه می‌دانیم نباید «هفت» را به عنوان الگوی خود قرار دهیم اما نمی‌توانیم فارغ از آن چیزی باشیم که این برنامه برای مخاطب خود دارد. اگر فیلمساز جوانی این برنامه را ببیند و فکر کند همه منتقدان همین هستند و همه نقدها هم به همین شکل برنامه «هفت» است آیا به خود اجازه توهین به هر منتقد را نمی‌دهد؟ و بگوید تمام منتقدان اینطوری هستند؟
ما باید حواسمان به بزنگاه‌ها و کاری که در حال انجامش هستیم باشد، اما متأسفانه مدام به حاشیه‌هایی می‌پردازیم که اتفاقا ربطی به سینما و نقد ندارد. مدام درباره بحث سلبریتی‌ها صحبت می‌کنیم و چیزهایی که به نقد و نقدنویسی ربطی ندارند.
در مجموع عملکرد برنامه «هفت» را چطور ارزیابی می‌کنید؟ آیا این برنامه به عنوان برنامه تخصصی سینما توانسته خروجی لازم را برای سینماگران و علاقه‌مندان به سینما داشته باشد؟
«هفت» نه تنها کمکی به نقد سینمای ایران و کلیت سینمای ایران نمی‌کند بلکه در جاهایی هم به سینمای ما ضربه می‌زند. ای کاش دستندرکارانی که برنامه جدید «هفت» را تولید می‌کنند به معرفی فیلم‌ها و گفتگو با هنرمندان بسنده می‌کردند. نمی‌دانم چه ضرورتی بر وجود بخش نقد وجود دارد که نه کمک به برنامه می‌کند و نه سینما.
انتهای پیام/
با استفاده مجدد از زبالههای زیستی:
