کالبد شکافی تروریسم در آمریکا؛ چالش‌های انباشته، جامعه شکافته

افزایش شمار رویدادهای تروریستی در ایالات‌متحده، نگرانی‌های زیادی را در میان دولتمردان و جامعه شناسان این کشور برانگیخته است. از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون، چندین رویداد تروریستی در آمریکا رخ داده که آخرین آنها، خونبارترین حادثه تیراندازی تاریخ این کشور هم بوده است.

کالبدشکافی رویدادهای تروریستی آمریکا نشان می‌دهد انگیزه کسانی که در این کشور دست به اعمال تروریستی‌ می‌زنند، مختلف است. با وجود این، می‌توان این انگیزه ها را به چند دسته کلی تقسیم کرد. گذشته از این انگیزه‌ها، یک چیز مسلم است و آن اینکه جامعه آمریکا با سرعتی فزاینده در گرداب خشونت‌های داخلی فرو می‌رود. در نوشتار پیش رو رویدادهای تروریستی سال جاری میلادی در آمریکا مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است.

حمله تروریستی دنور (31 ژانویه 2017)

در این رویداد، از فرد مهاجم با عنوان «گرگ تنها» یاد شد. گرگ تنها به افرادی گفته می‌شود که به تنهایی و بدون حمایت هیچ سازمانی، به دلایل عقیدتی به اعمال تروریستی دست می‌زنند. در این رویداد کسی زخمی نشد. اگرچه گفته شد فرد مهاجم دارای مشکلات روحی و روانی بود اما با اندکی تسامح، می‌توان او را در دسته افراط‌گرایان قرار داد.

حمله تروریستی کانزاس (23 فوریه 2017)

در این رویداد، یک سفید پوست نژاد پرست به نام آدام پورینتون، در حالی که فریاد می‌زد: «از کشور من بیرون بروید» دو مهندس هندی را در شهر اولات واقع در ایالت کانزاس با گلوله مورد هدف قرار داد. در جریان این حمله، یکی از آن دو کشته و دیگری زخمی شد. یک مرد آمریکایی هم که به کمک آن دو هندی شتافته بود، زخمی شد. نکته جالب توجه اینکه، فرد مهاجم پس از دستگیری گفت که گمان می‌کرد آن دو مرد، ایرانی هستند! آدام پورینتون هم یک گرگ تنها بود و می‌توان او را در دسته نژاد پرستان قرار داد.

حمله تروریستی نیویورک (25 مارس 2017)

در این اقدام خشونت آمیز، جیمز هریس جکسون یک جوان سفید پوست با انگیزه‌های نژادپرستانه با شمشیر به یک مرد 66 ساله آمریکایی آفریقایی­‌تبار حمله کرد و او را کشت. البته فرد دیگری در این میان زخمی نشد. فرد مهاجم پس از دستگیری گفت که قصد داشت مردان سیاهپوست بیشتری را در میدان تایمز نیویورک مورد حمله قرار بدهد. جیمز هریس جکسون هم در دسته نژاد پرستان قرار می گیرد. او به شدت مخالف ازدواج و رابطه زنان سفید پوست با مردان سیاهپوست بود.

حمله تروریستی فرزنو (18 آوریل 2017)

در این رویداد تروریستی فردی به نام کوری علی محمد، سه تن را در شهر فرزنو واقع در ایالت کالیفرنیا به ضرب گلوله از پای درآورد. البته پس از دستگیری مشخص شد او با قتل یک نگهبان مُتِل محلی که پنج روز قبل از اقدام تروریستی او اتفاق افتاده بود، در ارتباط است. نکته جالب توجه در مورد این فرد این است که او نژاد پرست نبود بلکه فردی متنفر از رفتارهای نژادپرستانه سفید پوستان آمریکایی بود! از این رو قرار دادن او در دسته نژاد پرستان چندان درست نیست. با اندکی ساده‌گیری می توان او را در دسته افراد ضد سیستم قرار داد. او مخالف نظام سیاسی و اجتماعی مبتنی بر تبعیض آمریکا بود اما پاسخی که به این نظام داد، خشونت‌بار بود.

حمله تروریستی الکساندریا (14 ژوئن 2017)

در جریان این رویداد، فردی به نام جیمز هاجکینسون به سوی شماری از جمهوری‌خواهان کنگره در یک زمین بیسبال در شهر الکساندریا واقع در ایالت ویرجینیا تیراندازی کرد. در جریان این تیراندازی 5 تن از جمله استیو اسکالیس یکی از اعضای ارشد حزب جمهوری خواه در مجلس نمایندگان به شدت مجروح شد و فرد مهاجم هم در تقابل آتش از پای درآمد.

پس از تحقیقات مشخص شد جیمز هاجکینسون یک فعال چپ­گرا و به شدت مخالف سیاست‌های جمهوری خواهان به ویژه شخص دونالد ترامپ بود. در نامه های به جا مانده از او آمده است: « ترامپ یک خائن است. ترامپ دموکراسی ما را نابود کرده است. اکنون زمان نابودی ترامپ است!»

از این‌رو، جیمز هاجکینسون را هم مانند کوری علی محمد می‌توان در دسته افراد ضد سیستم قرار داد. البته دلایل مخالفت این دو فرد با نظام متفاوت بود. جیمز هاجکینسون بیشتر با نظام سیاسی آمریکا مشکل داشت اما کوری علی محمد بیشتر از نظام اجتماعی آمریکا متنفر بود. به عبارتی دیگر، انگیزه جیمز هاجکینسون برای انجام این اقدام خشونت بار تا حد زیادی سیاسی و انگیزه کوری علی محمد تا حد زیادی اجتماعی بود.

حمله تروریستی فرودگاه بین‌المللی بیشاپ (21 ژوئن 2017)

در این رویداد، فردی تونسی‌­تبار و ساکن کانادا به نام عمار فتوحی با چاقو به یک افسر پلیس آمریکا در فرودگاه بین‌المللی بیشاپ در نزدیکی شهر فلینت واقع در ایالت میشیگان حمله کرد. مهاجم که هنگام حمله شعارهای اسلامی سر می‌داد، افسر یاد شده را به شدت از ناحیه گردن زخمی کرد.

پس از این اقدام، فرودگاه تخلیه شد و به محاصره نیروهای امنیتی درآمد اما بمبی در محل کشف نشد. مهاجم پس از دستگیری گفت که این کار را در پاسخ به اقدام‌های آمریکا در سوریه، عراق و افغانستان انجام داده است. رسانه های آمریکایی او را نیز یک گرگ تنها نامیدند که با انگیزه‌های افراط گرایانه، این حمله را انجام داده است. از اینرو عمار فتوحی هم در دسته افراط گرایان قرار می‌گیرد.

حادثه تروریستی بلومینگتون (5 آگوست 2017)

در جریان این رویداد، یک وسیله انفجاری دست­‌ساز به درون مسجدی در شهر بلومینگتون واقع در ایالت مینه‌­سوتا پرتاب شد. طی انفجار بخشی از مسجد خراب شد اما به کشته و زخمی شدن کسی منجر نشد. فرماندار ایالت مینه‌سوتا تایید کرد که اقدامی تروریستی صورت گرفته است. این مسجد بارها پیام‌های تهدید آمیز و ضد اسلامی دریافت کرده بود. تحقیقات به عمل آمده نشان داد این اقدام تروریستی به احتمال زیاد از سوی راست گرایان افراطی انجام شده است. از این‌رو انگیزه این حمله را می‌توان آمیزه‌ای از نفرت نژادی و دینی دانست.

حمله تروریستی شارلوتزویل (12 آگوست 2017)

راستگرایان افراطی در روزهای 11 و 12 آگوست - 20 و 21 مرداد- گردهمایی­هایی را در شهر شارلوتزویل ایالت ویرجینیا برگزار کردند. در واکنش به این گردهمایی‌ها، مخالفان راستگرایان افراطی هم تجمع‌هایی داشتند و بعضا میان دو طرف درگیری‌ها و زد و خورد هایی صورت گرفت. در روز دوم درگیری‌ها، یک جوان راستگرای افراطی به نام جیمز الکس فیلدز با اتومبیل خود به تجمع مخالفان افراط گرایی حمله کرد و آنها را زیر گرفت. در اثر این اقدام، یک زن سفید پوست کشته و نوزده تن دیگر زخمی شدند. بنابراین، انگیزه عامل تروریستی شارلوتزویل را می‌توان نژادپرستی از نوع بسیار افراطی آن دانست.

نکته جالب توجه در حادثه شارلوتزویل انجام اقدامی تروریستی از سوی یک جوان سفید پوست نژاد پرست علیه دیگر آمریکایی‌های سفید پوست اما ناهم­اندیش بود! این امر نشان دهنده شکاف عمیق و اختلاف نظر شدید میان سفید پوستان آمریکا بر سر مساله نژاد است. گفته‌های نسنجیده دونالد ترامپ و مسئولیت خشونت‌های شارلوتزویل را روی دوش هر دو گروه طرفدار و مخالف نژادپرستی انداختن، خشم بسیاری را در آمریکا برانگیخت و نشان داد رئیس‌جمهوری کشور درک درستی از بسیاری رویدادها ندارد.

حمله تروریستی لاس وگاس (1 اکتبر 2017)

در جریان این حمله تروریستی که به تازگی از سوی مردی به نام استیون پادوک در لاس وگاس ایالت نوادا انجام شد، تا کنون حدود 60 تن کشته و بیش از 500 تن دیگر زخمی شده‌اند. از آنجا که حال شماری از مجروحان وخیم گزارش شده است، احتمال افزایش کشته شدگان وجود دارد. این حمله، خونبارترین حادثه تیراندازی تاریخ آمریکا بود.

فرد مهاجم پس از اینکه از طبقه 32 یک هتل به سوی مردمی که در یک فستیوال موسیقی شرکت کرده بودند، تیراندازی کرد و عده زیادی را به خاک و خون کشید، خودکشی کرد. پس از انجام این حمله، گروه تروریستی داعش مسئولیت آن را به عهده گرفت اما نهادهای اطلاعاتی و امنیتی آمریکا اعلام کرده اند تا کنون هیچ مدرکی مبنی بر ارتباط مهاجم با این گروه تروریستی به دست نیامده است.

هم اکنون تحقیقات پیرامون این حادثه ادامه دارد اما هنوز دقیقا مشخص نشده که عامل آن، با چه انگیزه یا انگیزه‌هایی به این کار دست زده است. انگیزه عامل هرچه باشد یک واقعیت را نمی‌توان تغییر داد و آن اینکه در هر حال مرگبارترین حادثه تیراندازی تاریخ آمریکا رقم خورده است و نهادهای اطلاعاتی و امنیتی ایالات متحده یک بار دیگر نتوانسته‌اند از انجام یک حمله تروریستی بزرگ جلوگیری و آن را پیش از اجرا، کشف و خنثی کنند.

فرجام سخن

بررسی رویدادهای تروریستی ایالات متحده از ابتدای سال جاری میلادی تاکنون نشان می‌دهد که عواملی چون تنفر دینی و نژادی، ناخرسندی از نظام سیاسی و اجتماعی آمریکا و تبعیض نژادی ریشه دار، ضدیت با سیاست‌های جمهوری خواهان، سیاست خارجی ضداسلامی واشنگتن در منطقه خاورمیانه، اسلام ستیزی و اسلام هراسی بخشی از جامعه آمریکا و حتی مسائل روحی- روانی در وقوع رویدادهای تروریستی در این کشور دخیل بوده است.

آنچه در این میان بیش از پیش قابل تامل است، افزایش شمار این حملات و گستره دامنه و ابعاد آنهاست. کشته و زخمی شدن چند صد تن تنها در یک حادثه تروریستی و آن هم به دست یک تن، در تاریخ آمریکا بی‌سابقه بوده است. همه شواهد نشان می‌دهند شکاف‌های سیاسی و اجتماعی در جامعه آمریکا به تدریج در حال عمیق‌تر شدن هستند.

با روی کار آمدن دونالد ترامپ سرعت گسترش ترک‌ها و شکاف‌های جامعه آمریکا بیشتر شده است. همزمانی این رویدادها با دوره ریاست جمهوری فردی که به آتش مسائل نژادی و تنش های اجتماعی دامن می‌زند، به مسلمانان و لاتین‌تبارها می‌تازد و انواع مرزبندی‌های داخلی و خارجی را مطرح می‌کند، به هیچ وجه تصادفی نیست.

البته نمی‌توان ادعا کرد اگر دونالد ترامپ بر سر کار نمی‌آمد و فردی از حزب دمکرات به قدرت می‌رسید، هیچ کدام از این اتفاق‌ها رخ نمی‌داد. بحث بر سر این است که از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ، میزان تنش‌ها و چالش‌های اجتماعی و حتی سیاسی در آمریکا افزایش چشمگیری پیدا کرده است و این وضعیت، با مواضع داخلی و حتی خارجی او بی‌ارتباط نیست. مطمئنا سیاست‌های دولت‌های پیشین آمریکا در منطقه خاورمیانه - که در دوره ترامپ هم ادامه پیدا کرده - در افزایش نفرت بخش قابل توجهی از مسلمانان جهان از آمریکا بی‌تاثیر نبوده است.

بررسی موارد تروریستی سال جاری میلادی در آمریکا نشان داد، با وجود ادعاهای دونالد ترامپ، افراط گرایی اسلامی تنها منبع تغذیه تروریسم نیست و نمی‌توان همه مشکلات داخلی از جمله تروریسم را به گردن مسلمانان یا مهاجران انداخت. این کار، چیزی جز فرافکنی نیست. نفرت نژادی ریشه‌دار در جامعه آمریکا و قرار گرفتن سیاه در برابر سفید و حتی سفید در برابر سفید و نفرت دموکرات از جمهوری‌خواه و جمهوری‌خواه از دموکرات، ربطی به اسلام و حتی افراط ‌گرایی اسلامی ندارد.

در پایان باید گفت، تروریسم و کشتار انسان‌های بی‌گناه با هرانگیزه و دلیلی صورت بگیرد، امری زشت و غیر انسانی است و همه دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی باید در کنار هم از گسترش آن جلوگیری کنند. تروریسم ماهیتی غیر متمرکز و سیال دارد. به همین دلیل این امکان وجود دارد بارها در یک کشور اقدام تروریستی اتفاق بیفتد و یا تخم تروریسم از کشوری به کشور دیگر پراکنده شود.

محمدرضا پارسا-کارشناس روابط بین‌الملل