با ذوب شدن یخ‌های قطب، ویروس‌های باستانی دوباره برمی‌خیزند

به گزارش گروه علم و فناوری آنا به نقل از ScienceAlert، احیای ویروس‌های باستانی به لیست عواقب شوم ذوب شدن یخچال‌های طبیعی اضافه شد. در طی چند دهه گذشته، دانشمندانی که در قطب شمال کار کرده‌اند چندین ویروس عظیم کشف کرده‌اند. به گفته برخی از آنها اگر پرمافراست یا لایه منجمد دائمی اعماق زمین که این ویروس‌ها را زندانی کرده است، همچنان به ذوب شدن خود ادامه دهد احتمال دارد دوباره بیدار شوند و شیوع پیدا کنند.

در سال 2015، محققان در سیبری یک ویروس عظیم‌الجثه 30 هزار ساله به نام «Mollivirus sibericum» پیدا کردند که در آلوده کردن یک آمیب بی‌دفاع در یک تجریه آزمایشگاهی موفق عمل کرد. تقریبا یک دهه پیش، پژوهشگران اولین «Mimivirus» را زیر لایه‌های یخی در حال ذوب در تندرا روسیه کشف کردند. این ویروس که اندازه آن دو برابر عرض یک ویروس سنتی است، یک گونه 1200 ژنی است؛ برای درک بهتر از عظیم‌الجثه بودن این آن باید بدانید که ویروس HIV تنها دارای نه ژن است.

اخیرا، بعضی از دانشمندان اعلام کردند که اگر زندان یخی این ویروس‌های عظیم‌الجثه ذوب شود، آنها می‎توانند فرار کنند که در نتیجه بسیاری از افراد بیمار خواهند شد. این ماجرا شباهت زیادی به یک فیلم ترسناک دهه 1990 دارد اما لازم نیست زیادی نگران شوید؛ حداقل نه در حال حاضر.

براساس گفته‌های ستون ‌نویس بخش علمی نیویورک تایمز، کارل زیمر، احتمال این که این ویروس‌ها از زندان‌ یخچالی خود فرار کنند و مردم را بیمار کنند، بسیار کم است. وی اخیرا کتابی به نام «سیاره ویروس‌ها» منتشر کرده است که به دانش بشر درباره ویروس‌ها و بیماری‌هایی که این هیولاهای کوچک موجب می‌شوند، می‌پردازد.

وی می‌گوید: «این ویروس خاص یک آمیب را آلوده کرده است، بنابراین تنها در صورتی که شما یک آمیب باشید لازم است که بترسید و نگران باشید. هیچ پاتوژن انسانی در لایه‌های یخی سیبری وجود ندارد. هیچ شکی نیست که یک روزی این ویروس‌ها پدیدار خواهند شد اما همین حالا ویروس‌های زیادی در حال گردش در میان حیوانات زنده هستند که باید ویروس‌های یخ‌زده را در قسمت‌های آخر لیست نگرانی‌هایمان قرار دهیم».

به گفته زیمر، این ویروس‌های باستانی پس از ذوب کردن نمونه‌های یخ قطب شمال در آزمایشگاه کشف شدند، پس وضعیت اینطور نیست که ویروس‌های باستانی مانند هیولاهای فرانکشتاین میکروسکوپی در امتداد تندرا روسیه در حال خزیدن باشند تا انسان‌ها را آلوده کنند.

وی در ادامه اضافه کرد: «این ویروس‌ها به خودی خود زندان‌های یخی‌شان را ذوب نکردند. در واقع این فرآیند در آزمایشگاه، توسط دانشمندان و با دقت تمام صورت گرفته است. این امر نشانه دیگری است که احتمال شیوع ویروس‌های باستانی چقدر کم است».

اما این بدین معنا نیست که اکتشافات اخیر بی‌فایده هستند. در عوض، چیزهای باارزشی را درباره ماهیت ویروس‌ها، که تا قبل از این فکر می‌شود نسبتا کوچک و ساده باشد، به ما یاد داده است. از سوی دیگر، این ویروس‌های باستانی تقریبا 30 برابر بزرگ‌تر از ویروس‌های معمولی هستند و از نظر اندازه بیشتر شبیه به یک باکتری هستند.

برای مثال ویروس «Mollivirus sibericum» زیر میکروسکوپ شبیه به این است:

علاوه بر اندازه غیرمعمول آن، «Mollivirus sibericum» با اکثریت قریب به اتفاق ویروس‌ها تفاوت دارد. این ویروس که دارای بیش از 500 ژن است، برای ساخت پروتئین دستورالعمل صادر می‌کند.

زیمر در این باره می‌گوید: «این ویروس‌ها بسیار جالب توجه هستند و باعث می‌شوند که به ماهیت و منشا حقیقی ویروس‌ها بیشتر فکر کنیم».

ویروس‌ها از لحاظ فنی زنده محسوب نمی‌شوند اما به نظر می‌رسد این ویروس‌های غول پیکر برخی از ویژگی‌های حیات مانند متابولیسم فعال را هنوز در اختیار دارند.

مترجم: هانا حیدری