حسین مصباحیان: نظام آموزشی ایران به مثابه نظام بانکداری است

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، حسین مصباحیان، استادیار گروه فلسفه دانشگاه تهران در این جلسه گفت: «اگر ما فرهنگ دانشگاه را به مثابه نظام باورها و انتظارات تعریف کنیم، که در محافل دانشگاهی چه باید باشد؛ پرسش این است که چه انتظاراتی و چه بایدهایی می‌تواند بیان شود؟ به نظر من پاسخ این پرسش نسبی است و با تاریخ نسبی دانشگاه متناسب است. عصری که در آن به سر می‌بریم با توجه به تحولات آمریکا و حضور ترامپ که بخش عظیمی از مباحث دانشگاهی را تحت‌تاثیر خود قرار داده است؛ با تعبیر دریدا، من اصطلاح "مهمان‌نوازی دانشگاهی" را به مثابه اصلی‌ترین شاخص فرهنگ دانشگاهی مطرح می‌کنم.»

مصباحیان ادامه داد: «از دانشگاه رهایی‌بخشی بیرون نمی‌آید و دانشگاه در طول تاریخ هیچ‌گاه پیشتاز هیچ عصری نبوده است. دانشگاهی، دانشگاه است که حکومت‌ها ایجاد می‌کنند و مسلما قدرت پول نمی‌دهد که به او فحش داده شود. مهمان‌نوازی دانشگاهی از سوی صاحب‌نظرانی مطرح شده است و یک معنای آن این است که استاد مخاطب خود را که دانشجو است با موضوعاتی که در ذهن او طرح می‌کند، مهمان کند.»

او افزود: «این اصطلاح وجوه مختلفی دارد، اما سه نوع آن یعنی بزرگداشت، ارتباط و انتقاد در دانشگاه‌ها مطرح شده است. بزرگداشت در حالت جنجالی آن، پناه‌دادن به مهاجران آکادمیک است. مثل همان چیزی که در آلمان اتفاق افتاد. در ارتباط، مساله این است که کدام زبان‌ها می‌توانند قابلیت ارتباط را ایجاد کنند و انتقاد هم حدود و ثغور مهمانی دانشگاهی را بیان می‌کند.»

عضو هیات علمی دانشگاه تهران اصطلاح مهمان‌نوازی دانشگاهی را در چهار صورت خاص تقسیم‌بندی کرد و گفت: «یک صورت آن مادی است. یعنی ما در یک دانشگاه دیگری در کشوری غیر از کشور خود وارد می‌شویم و در واقع یک مسافرت دانشگاهی اتفاق افتاده است. بُعد دیگر آن معرفت‌شناختی است، به این معنا که کنش تحقیقی یک نوع گشودگی به سوی ایده‌هایی است که ما با آنها ناآشنا هستیم، مانند کاری که ترجمه انجام می‌دهد و در واقع این بخش معرفت، آدمی را از حالت تنگنا درمی‌آورد. زبان‌شناختی صورت دیگر مهمان‌نوازی دانشگاهی است. از آنجایی که غیرقابل تصور است که زبان و فرهنگ را بدون هم تصور کنیم، وقتی از جهانی‌کردن صحبت می‌کنیم، بدترین نوع جهانی شدن، جهانی شدن زبان است. چون اگر زبان جهانی شود فرهنگ‌های پشت آن از بین می‌رود و یک فرهنگ واحد خواهیم داشت. همچنین صورت آخر توریستی است. وقتی مهمانی به ایران وارد می‌شود، مراکز باستانی و فرهنگی را به او نشان می‌دهیم؛ بنابراین در مجموع مهمان‌نوازی دانشگاهی که یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های فرهنگ دانشگاهی است هر چیزی که با آن متضاد باشد با فرهنگ دانشگاهی هم در تضاد است.»

مصباحیان به کارکرد دانشگاه‌ها در طول تاریخ اشاره کرد و گفت: «دانشگاه در طول تاریخ در 4 حوزه سیر کرده است؛ ابتدا دانشگاه در خدمت دین بوده است. در مرحله دوم به دولت و در مرحله سوم به مردم خدمت کرده است. اما در مرحله چهارم دانشگاه قرار نیست به کسی خدمت کند؛ در اینجا دانشگاه قرار است من را به جامعه وصل کند تا معاش زن و بچه‌ام را تامین کنم. بنابراین دانشگاهی که الان وجود دارد به دنبال ترویج این فکر است که شغل‌آفرینی کند. ما اگر بخواهیم به چیستی فرهنگ دانشگاهی برسیم، باید وضع مفقود را در برابر وضع موجود دانشگاه قرار دهیم و دانشگاه را وادار کنیم که از طرف خود با ما سخن بگوید و امیدوار باشیم که دانشگاهی ناگه‌آیند طرح شود.»

او در پایان گفت: «نظام آموزشی ما موسوم به نظام بانکداری است و فقط یک‌سری از مطالب را در ذهن مخاطب ذخیره می‌کنیم.»