حادثه تلخ آتش سوزی و فروریختن ساختمان پلاسکوی تهران که با توجه به ابعاد گسترده‌اش، می توان از آن به عنوان فاجعه یاد کرد، خسارت‌ها و تبعات مادی و معنوی زیادی دربرداشت.
این اتفاق تلخ و جانسوز، علاوه بر خسارت‌های مالی زیادی که تبعا در دراز مدت و یا حتی کوتاه مدت قابل جبران است؛ با خسارت‌های جانی و معنوی بسیار عظیمی همراه بود و باعث از دست رفتن جان بسیاری از آتش‌نشانان قهرمان و هموطنان عزیزمان شد که قطعا هیچ‌گاه قابل جبران نخواهد بود.
در این فاجعه متاسفانه تعدادی از خانواده‌های آتش‌نشانان بی‌سرپرست شدند و برخی از خانواده‌های دیگر نیز عضوی از خود را از دست دادند؛ با نگاه به تبعات بلند مدت این اتفاق تلخ، عمق فاجعه بیش از پیش‌نمایان می‌شود.
با توجه به پیشرفت‌های روزافزون بشر در ساخت و استفاده از تکنولوژی‌های گوناگون، سوالی که در این میان به ذهن می‌رسد این است که آیا با کمک تکنولوژی، نمی‌توان جلوی این اتفاقات تلخ و از دست رفتن جان انسان‌ها را گرفت یا به حداقل رساند؟ آیا در حوادث اینچنینی نمی‌شود ربات‌ها را جایگزین انسان‌ها کرد و نهایتا ربات به جای انسان از بین برود؟ قطعا پاسخ این سوال‌ها مشخص و مثبت است.
با احترام به همه نیروهای امدادی و قدردانی از جانفشانی‌های این عزیزان، امروزه در کشورهای پیشرفته دنیا برای حفظ جان انسان‌ها، حضور در مناطق پرخطر و دارای ریسک را به ربات‌ها سپرده‌اند؛ لازمه این مهم، دستیابی به ربات‌های پیشرفته و کاربردی برای استفاده در حوادث و موقعیت‌های بحرانی است.
به لطف خداوند، حمایت‌های دکتر میرزاده رئیس دانشگاه آزاد اسلامی و تلاش‌های محققان و پژوهشگران دانشگاه آزاد اسلامی قزوین، طی 3 سال گذشته دستاوردهای علمی این دانشگاه و سطح کیفی ربات‌های آن به مرحله‌ای رسید که در رویدادهای علمی جهانی مختلف مورد تحسین قرار گرفته و گواهی‌نامه‌های متعددی را از سازمان‌های برون‌مرزی از جمله موسسه ملی استاندارد و تکنولوژی آمریکا دریافت نموده است. مضاف بر این، این ربات‌ها در مسابقات ربوکاپ، که یکی از مهمترین رویدادهای رباتیک و هوش مصنوعی در جهان است، با وجود رقبای صنعتی از کشورهای آلمان، اتریش، آمریکا، ژاپن، چین، تایلند، مکزیک و انگلستان در سال‌های اخیر بارها مقام قهرمانی جهان را به عنوان رباتی ایرانی به دست آورده و بارها پرچم پر افتخار ایران را در عرصه‌های علمی جهانی به احتزاز در آورده است.
انجام پژوهش‌های بی‌وقفه 13 ساله‌ی جمع کثیری از استادان و پژوهشگران عرصه رباتیک منجر به کسب دستاوردهای قابل توجهی در این زمینه شده است، اما با این حال جای خالی ربات‌های امدادگر ایرانی در سوانح طبیعی و غیر طبیعی مانند فاجعه ساختمان پلاسکو به شدت احساس می‌شود.
این در حالی است که دانشگاه آزاد اسلامی قزوین طی طول 2 سال گذشته، بارها با تقبل تمامی هزینه‌های اجرایی، به صورت داوطلبانه اقدام به برگزاری مانورهای متعدد امداد و نجات، چک و خنثی‌سازی بمب و مدیریت بحران در ارگان‌های مختلف کرده است. اما با وجود برگزاری موفقیت‌آمیز مانورهای مربوطه و با وجود کسب گواهی‌نامه‌های معتبر که ضامن اطمینان و استاندارد بودن عملکرد ربات‌های این آزمایشگاه بوده‌اند، تاکنون هیچ اقدام عملی و درخواستی مبتنی بر تجهیز مراکز امدادی از جمله آتش نشانی به این امکانات نشده است.
بدون تردید حضور ربات‌های امدادگر، که قابلیت کنترل از فواصل دور را نیز دارا هستند، نیاز به حضور نیروهای امدادی در نقاط پر خطر یک منطقه سانحه دیده را به حداقل می‌رساند و بدین ترتیب می‌توان از تلفات نیروی انسانی در حین امداد و تخریب‌های ثانویه به میزان قابل توجهی کاست. با این وصف، نه تنها از قابلیت‌های منحصر به فرد ربات‌های امدادگر در حوادث شهری و غیرشهری بهره‌برداری می‌شود، بلکه در صورت بروز سوانح ثانویه، خسارت مادی مانند از دست رفتن ربات‌ها، جایگزین تلفات جانی مانند از دست رفتن نیروهای امدادی می‌شود. این در حالی است که خسارت از دست رفتن یک نیروی امدادگر با خسارت از دست رفتن ده‌ها ربات نیز برابری نمی‌کند؛ چرا که تلفات جانی عوارض گسترده اجتماعی و معنوی را در برمی‌گیرد.
در همین راستا دکتر میرزاده در جلسه کنسرسیوم رباتیک دانشگاه آزاد اسلامی ضمن تاکید بر انجام پروژه های دانشگاهی براساس نیاز جامعه و بازار و توانایی‌های علمی، «ربات آتش‌نشان» و «ربات پلیس راه» را از جمله ربات‌هایی دانست که می‌توانند در به حداقل رساندن خسارت‌ها در جامعه کمک کنند و ساخت این ربات‌ها را در دستور کار قرار داد. بر این اساس مراحل طراحی و ساخت ربات آتش‌نشان در آزمایشگاه ربات پیشرفته مرکز فناوری و نوآوری سینتک دانشگاه آزاد اسلامی قزوین انجام شده است و طی چند ماه آینده به بهره‌برداری خواهد رسید.
ربات‌های امدادگر ایرانی با وجود تمام ویژگی‌های منحصربه‌فرد، طی سالیان گذشته پشت سد بلندی از بی‌توجهی‌های عمومی، انتظار ورود به عرصه‌های عملیاتی را می‌کشند. با راه‌نیافتن ربات‌های ایرانی به عرصه‌های عملیاتی کشور و همچنین عدم وجود حمایت‌های موثر از نخبگان علم رباتیک، بسیاری از دانشگاه‌ها، موسسات و کمپانی‌های مرتبط با این رشته در اقصی نقاط دنیا فرصت را غنیمت شمرده و با جذب مهندسان زبده ایرانی، بی‌هیچ زحمتی حاصل سال‌ها پژوهش و تجربه را در جهت اهداف خود به کار می‌گیرند. به بیان دیگر، ایران که با برخورداری از تجربه سال‌ها پژوهش در زمینه رباتیک می‌تواند صادر کننده ربات‌هایی با برند ایرانی باشد، طراحان و سازندگان این ربات‌های کارآمد را بی هیچ دستاوردی صادر می‌کند.
با این حال، همچنان بسیاری از پژوهشگران رباتیک کشور به‌مانند گذشته راه پر فراز و نشیب پژوهش در این حوزه را طی خواهند کرد، به این امید که روزی نسل‌های جدید ربات‌های امدادگر ایرانی با نقش‌آفرینی موثر در عملیات‌های امدادی، در راه ارتقای فنی و تکنولوژیکی عملیات‌های امداد و نجات کشورمان مثمر به ثمر باشند و دیگر شاهد حوادث تلخی مانند شهادت آتش نشانان و هموطنان عزیزمان در فروریختن ساختمان پلاسکو نباشیم.
* رئیس کمیته ملی ربوکاپ جمهوری اسلامی ایران و رئیس دانشگاه آزاد اسلامی قزوین
انتهای پیام/
