پرسش و پاسخ رضا کیانیان و رئیس شرکت توسعه فضاهای فرهنگی

به گزارش گروه فرهنگی آنا از روابط عمومی سی‌وپنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، این میزگرد به عنوان پایان بخش همایش «شهر، شهروندی و تئاتر» عصر روز 7 دی ماه با حضور رضا کیانیان، علی جعفری رییس شرکت توسعه فضاهای فرهنگی و مجید کمالی رئیس مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران برگزار شد و مدیریت این جلسه را سعید اسدی دبیر جشنواره بر عهده داشت.

در آغاز این میزگرد که در تالار مشاهیر تئاتر شهر برگزار شد، رضا کیانیان بر تفکیک مسئولیت سیاسی و اجتماعی تاکید کرد و یادآور شد: در گذشته دولت‌های تمامیت‌خواه می‌خواستند همه امور را بر عهده بگیرند و همین موضوع سبب شده بود تا همه چیز سیاسی شود در حالیکه وظیفه دولت انجام امور کلان است و شهروندان نیز وظایف اجتماعی خود را دارند. بدین ترتیب مسئولیت‌های سیاسی از اجتماعی تفکیک می‌شود.

علی جعفری رئیس شرکت توسعه فضاهای فرهنگی نیز با ارایه تعریفی از واژه توسعه یافتگی ، بر تفاوت میان دو مفهوم «شهروند» و «شهر نشین» تاکید کرد و افزود: شهرنشین کسی است که در شهر زندگی می‌کند ولی شهروند نسبت به مسایل محیطش احساس مسئولیت دارد.

مجید کمالی رئیس مرکز مطالعات فرهنگی شهر تهران نیز با اشاره به اینکه مسئولیت اجتماعی نیازمند تعریفی جدید است، افزود: این تعریف، مفهومی است که در آینده و متن زندگی ما حضور دارد و در متن کنش‌هایمان قابل بررسی است و همین نقطه پیوند مسئولیت اجتماعی و تئاتر است.

به گفته او، در نگاه پدیدارشناسانه، مسئولیت اجتماعی ساختاری است که فرد و اجتماع با هم در شکل‌گیری آن نقش دارند.

در ادامه این نشست و بعد از طرح این موضوعات که به عنوان مقدمه بود، کیانیان به تفاوت مسئولیت شهری در دوره گذشته و امروز اشاره کرد و گفت: پیش از این وقتی در محله ای زندگی می‌کردیم، نسبت به آن عرقی داشتیم و از آن مراقبت می‌کردیم. همه یکدگیر را می‌شناختند و به همین دلیل، در محله‌ها کمتر خلافی روی می‌داد اما با بزرگ شدن شهرها ، محله و عرق به آن از بین می‌رود تا جاییکه امروزه در ابر شهر تهران، فقط بعضی جاها هنوز محله هستند و در مقابل، در اطراف شهر، شهرک‌های بسیار کوچک زیادی درست شده‌اند که درواقع مسافرخانه مردمی است که در تهران زندگی می‌کنند.

این هنرمند تئاتر، سینما و تلویزیون ادامه داد: این شهرک‌ها هیچ هویتی ندارند و ساکنان آنها نیز هیچ عرقی نسبت به محیط خود ندارند. به همین دلیل در تهران مشکلات بسیاری داریم.

کیانیان با اشاره به برخی از مشکلات اجتماعی تهران مانند تردد بی حساب و کتاب موتور سواران، رعایت نکردن قوانین راهنمایی و رانندگی و ... افزود: این مشکلات از سوی کسانی ایجاد می‌شود که متوجه نیستند کارشان خلاف است چون معنای قواعد شهرنشینی را نمی‌فهمند و این چنین است که شاید بتوان آنها را «لمپن» به معنای بی‌ریشه نامید و متاسفانه بعد از جنگ تحمیلی، این وضعیت ناخوشآیند، گریبان همه شهرهای ما را گر فته است.

در ادامه، جعفری یکی از الزامات رسیدن به توسعه اجتماعی در شهر را، تحقق مشارکت شهروندان در اداره امور شهر دانست و گفت: تحقق این موضوع خود نیازمند الزامات بسیاری است.

به گفته این مدیر شهری، در نگاه مشارکت شهروندی، مدیران باید سخت افزار را ایجاد کنند و تامین نرم افزار هم به عهده نخبگان است.

کمالی نیز با تایید این نکته که هر که در شهر زندگی می کند، لزوما شهروند نیست، افزود: آنچه شهرنشین را به شهروند تبدیل می کند، مشارکت پذیری و مسئولیت پذیری است و با همین نگاه باید به شهروندان امکان کنش و تجربه بدهیم و همه اینها در تئاتر نهفته است.

جعفری نیز از کمبود سخت افزار به عنوان یکی از مشکلات مهم شهرداری یاد کرد و در عین حال گفت: با وجود مشکلات، امروزه در حوزه سخت افزار فرهنگی، پروژه‌های خوبی داریم به طوریکه بیش از 5500 صندلی به ظرفیت سالن‌های تئاتر اضافه کرده ایم. با این حال هنوز در زمینه سخت افزار فرهنگی، در حداقل‌های مورد نیاز خود هستیم.

او آمار و اطلاعاتی درباره پردیس تئاتر تهران و مجموعه «صبا» بیان کرد اما در پاسخ به او رضا کیانیان برخی از مشکلات این مجموعه‌ها را تشریح کرد.

کیانیان با تقدیر از شهرداری تهران و شرکت توسعه فضاهای فرهنگی در ساخت پردیس‌های سینمایی و نمایشی افزود: ما این تلاش‌ها را می بینیم و قدردانی می‌کنیم اما سخت افزار و نرم افزار نمی‌توانند جدا از یکدیگر کار کنند چون باید با یکدیگر در ارتباط تنگاتنگ باشند.

این بازیگر ادامه داد: هنرمندان نرم افزار هستند اما شهرداری که ساخت سخت افزار را بر عهده دارد، در این زمینه با آنان مشاوره نمی‌کند. از سوی دیگر شهرداری در این سال‌ها جشنواره‌های زیادی را در کنار جشنواره فجر برگزار می‌کند و با این جشنواره زدگی، همه چیز بر باد می‌رود.

کیانیان اضافه کرد: بهتر است شهرداری یا جشنواره برگزار نکند یا مانند همه جای دنیا برگزاری جشنواره‌های مهم کشور مانند فجر را بر عهده بگیرد چون در شرایط فعلی، از نرم افزار شما کاری ساخته نیست و همان سخت افزار خودتان هم هدر می‌رود.

در پاسخ به این انتقادات، کمالی توضیح داد که تا جایی که به سازمان فرهنگی هنری شهرداری مربوط می‌شود، کارهای مهمی انجام شده است و برگزاری جشنواره‌ها به معنای این نیست که فقط در بازه برگزاری جشنواره فعالیم بلکه در طول سال فعالیت داریم و جشنواره، برآیند آن فعالیت‌هاست هرچند ممکن است نواقصی داشته باشد.

رئیس شرکت توسعه فضاهای فرهنگی اضافه کرد: در مورد هنری مانند تئاتر، رویکرد ما غیر حرفه ای است و آن را به عنوان فعالیتی نگاه می کنیم که می‌تواند حرکتی عملی را در لایه‌های پایین تر اجتماعی شهری ایجاد کند.

بعد از این توضیحات، کیانیان گفت شهرداری با برگزاری این جشنواره‌ها، به نوعی با وزارت ارشاد موازی کاری می‌کند.

و در پاسخ به او کمالی گفت: موازی کاری نمی کنیم بلکه کار ما در حوزه همگانی است و در همین راستا استعدادها را در کف محلات شناسایی می کنیم و بعد به دست استادان حرفه‌ای می‌سپاریم.

اما کیانیان نیز تاکید کرد که ناهماهنگی میان دستگاه‌های مختلف باعث می شود زحمات هر یک از آنها بی‌نتیجه بماند . ضمن اینکه درباره امور مهمی مانند ساخت و طراحی سالن‌ها با هنرمندان حرفه ای مشورت نمی‌شود و همین باعث می‌شود تا سرمایه و انرژی زیادی هدر شود در حالیکه اگر با هرمندان گفتگو و رایزنی می‌شد، این مشکلات به وجود نمی‌آمد.

این هنرمند تاکید کرد که باید در گفتگوها به این راهکار برسیم که چگونه می‌توانیم با یکدیگر هماهنگ عمل کنیم تا تلاش‌های هیچ یک از نهادها و مراکز بی نتیجه نماند.

کیانیان به خیل گسترده فارغ التحصیلان تئاتر در هر سال اشاره کرد و افزود: سالانه بیش از هزار فارغ التحصیل در تئاتر داریم که بیکار هستند و باید پشت در اتفاق مدیران بروند تا نوبت اجرای نمایش بگیرند. از سوی دیگر شما با برگزاری جشنواره‌هایتان، استعدادها را شناسایی می کنید اما آنها به مراکز حرفه‌ای نمی‌رسند بلکه پراکنده می شوند.

جعفری نیز با تایید سخنان کیانیان افزود: رسیدن به بحث مطالبه گری یعنی حرکت بر چرخه توسعه که اتفاق بسیار خوبی است. البته متاسفانه در امور هنری شرکت‌های حقوقی نداریم که بتوانند در مورد مسایل فنی سالن‌های هنری مثل سالن‌های سینما، تئاتر یا موسیقی به ما مشاوره بدهند.

وی با بیان اینکه «شهر تولید ثروت می کند»، تاکید کرد: این امکان به طور کامل وجود دارد که همه فارغ التحصیلان و هنرمندان تئاتر را به کار بگیریم تا هیچ یک بیکار نباشند اما باید برای این کار، مکانیزمی وجود داشته باشد و اگر از دل جشنواره‌های ما الزام این تعامل سیستماتیک بیرون بیاید، انقلابی در حوزه موضوعات تخصصی است.

در ادامه سخنان او، مهدی شفیعی مدیر اداره کل هنرهای نمایشی هم به نواقص قانونی در این زمینه اشاره کرد.

در بخش پایانی جلسه صحبتی درباره ضرورت ساخت مکان‌های فرهنگی برای قشر متوسط اجتماعی مطرح شد.

کیانیان توضیح داد که فرهنگ در دل طبقه متوسط اجتماعی رشد می کند اما تلاش دولت قبلی در جهت از بین بردن این طبقه بود.

او درباره ساخت مجموعه خاوران در منطقه پایین شهر گفت: در آن منطقه قشر متوسط اجتماعی وجود ندارد به همین دلیل این مجموعه با آن بزرگی همچنان خالی مانده است. درحالیکه اول باید در آن منطقه فرهنگ سازی کنیم و این کار با ساخت یک سالن خیلی شیک اتفاق نمی افتد بلکه اتفاقا با سالن‌های کوچک بلک باکس رخ می‌دهد.

کیانیان تاکید کرد: اگر هنرمندان به ساخت این مجموعه انتقاد دارند، به این معنا نیست که به فقرابی توجه باشند بلکه باید بیاموزیم فرهنگ متعلق به طبقه متوسط است و باید اول در آن منطقه فرهنگ سازی کنیم.

جعفری نیز با تایید سخنان کیانیان بر ضرورت شکل گیری NGO ها تاکید کرد و گفت: کارکرد ظرفیت اجتماعی ما از تفکر مراکز مردم نهاد شکل می گیرد و آفت جریان توسعه ما، نگاه سیاسی به جامعه است.

در پایان این جلسه حاضران پرسش‌های خود را مطرح کردند.

دبیر جشنواره تئاتر فجر در میزگرد «شهر، شهروندی و تئاتر» :تئاتر برای دعوت به ارتباط جمعی ساخته شده است

اولین میزگرد سی‌وپنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با حضور مهدی شفیعی، سعید اسدی، احسان پشت مشهدی و جمعی از هنرمندان و اساتید تئاتر با موضوع «معماری، شهر، حقوق شهروندی و تئاتر» عصر روز 7 دی ماه در تالار مشاهیر تئاتر شهر برگزار شد.

در این نشست علاوه بر مهدی شفیعی مدیر اداره کل هنرهای نمایشی، احسان پشت مشهدی رئیس مرکز توسعه و سیاست‌های راهبردی وزارت راه و شهرسازی و سعید اسدی دبیر جشنواره تئاتر فجر، اصغر همت مدیرعامل خانه تئاتر نیز به بحث و تبادل نظر با یکدیگر پرداختند.

در آغاز این برنامه شفیعی با اشاره به بی استفاده ماندن تعدادی از سالن‌های تئاتر گفت: تالارهای زیادی در سطح شهرها داریم اما جای تاسف است که نمی‌توان در تئاتر از آنها بهره جست درحالیکه جوانان ما احتیاج به فضاهای تئاتری دارند و مسئولان باید در تصمیمات کلان شهرها به این امر توجه ویژه‌ای داشته باشند.

وی افزود: گسترش اماکن هنری و کمک به تفهیم مفهوم شهروندی می‌تواند کمک بزرگی در ساخت و ساز شهرداری داشته باشد.

مدیر کل هنر های نمایشی درباره عملکرد شهر در حوزه فرهنگی بیان کرد: آسیبی که در سیاست و عملکرد شهر در حوزه فرهنگی وجود دارد ، به علت نبود همگرایی بین انسان‌هاست . اگرچه همه ما به نوعی گرفتار مسائل روزمرگی هستیم، اما امیدوار بودم در این سمینار حداقل مدیران حوزه شهرداری برای تبادل نظر با یکدیگر حضور پیدا می‌کردند.

شفیعی با اشاره به تعریف شهروندی در جوامع مختلف اشاره کرد: تعاریف زیادی از مفهوم شهروندی در جوامع مختلف همچون یونان و تمدن بین‌النهرین و... شنیده‌ایم اما از نظر من شهروند یک مفهوم مدرن است و حقوق شهروندی و رعایت قوانین یک رابطه دو سویه بین شهروندان و مسئولیت اجتماعی به شمار می‌آید.

وی با اشاره به مراسم‌های آیینی مذهبی ملی گفت: تئاتر به عنوان مکان اجرایی نمایش یک مقوله جدید در ایران به حساب می‌آید.

مدیر کل هنرهای نمایشی در ادامه خاطر نشان کرد: در طراحی شهری، افزایش ارتباطات شهروندان مقوله با اهمیتی است که در این راستا پاتوق‌هایی برای شهروندان ایجاد شده است. امروزه جایگاه تئاتر برجسته‌تر شده و دیگر به عنوان یکی از ضرورت‌های شهری امروزی مطرح می‌شود که نباید به این امر مهم بی توجه بود.

وی درباره تئاتر در جوامع مختلف شهری گفت: ما معتقدیم تئاتر به عنوان اقتضای طبیعت‌ساز و هنری جذاب می‌تواند پیشنهادهای تاثیرگذاری در ساختار شهری داشته باشد اما باید دید چه مقدار می‌توان در حوزه فرهنگ شهری از جوامع بهره گرفت.

در ادامه احسان پشت مشهدی رییس مرکز توسعه و سیاست‌های راهبردی وزارت راه و شهرسازی گفت: موضوع مهم این جلسه بررسی نظریه‌هایی است که شاید بتواند در مباحث مطرح شده، راهگشا باشد. حال این نظریه ها می‌تواند از سوی افراد روشنفکر این عرصه باشد تا کمک بیشتری به پیشبرد فرهنگ در سطح شهر داشته باشد.

وی با طرح به مبحثی در زمینه ارتباط انسان‌ها با یکدیگر ادامه داد: ارتباط انسان‌ها با یکدیگر از جنبه اخلاق روی می‌دهد چرا که شهر محل ظهور اخلاق است درحالیکه ما در بسیاری از موارد روستا را جایگاه اخلاقی می‌دانیم در صورتی که این رویداد در شهر بیشتر وجود دارد.

در ادامه میزگرد همایش پژوهشی «شهر، شهروندی و تئاتر»، جمعی از شرکت کنندگان درباره پیشنهاد و انتقادات خود به رئیس مرکز توسعه و سیاست‌های راهبردی وزارت راه و شهرسازی به گفتگو پرداختند.

در ادامه این نشست مهدی شفیعی پرسش‌هایی درباره بازسازی تالارهای تئاتر از سوی شهرداری مطرح کرد اما چون به این پرسش‌ها، پاسخی از سوی پشت مشهدی داده نشد، اصغر همت مدیر عامل خانه تئاتر وارد بحث شد و گفت: متاسفانه شما به سوالات آقای شفیعی پاسخ ندادید و تنها به خواندن یادداشت‌های خودتان بسنده کردید. ظاهرا تا به حال به این مباحث فکر نکرده‌اید و پاسخ این سوالات را به آخر جلسه موکول می‌کنید که مطمئنم در پایان هم هیچ پاسخی از سوی شما شنیده نخواهد شد.

در پایان میز گرد سعید اسدی دبیر سی‌وپنجمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در باره ظرفیت تئاتر گفت: از آنجا که تئاتر ظرفیتی فوق‌العاده در جوامع مختلف به حساب می‌آید، می‌توان آن را به مکان‌های فرهنگی و اجرایی تبدیل کرد.

وی افزود: تئاتر یک رویداد معمول اجتماعی نیست بلکه برای دعوت به یک ارتباط جمعی ساخته شده است.