11.57، میانگین نمره امتحانات سراسری سوم دبیرستان در سال تحصیلی 93-94؛ دانش‌آموزان تنبل شده‌اند یا ...؟

سارا امیری، گروه اجتماعی- امتحانات نهایی دانش آموزان سوم دبیرستان از تاریخ 25 اردیبهشت آغاز و تا 18 خرداد ادامه دارد، اما این در حالی است که دانش آموزان نسبت به سخت بودن سوالات طراحی شده در دروس دینی و زندگی، شیمی و آزمایشگاه، جبر و احتمال و عربی اعتراض داشتند و این شکایت خود را با تجمع و یا اعتراضات در فضای مجازی اعلام کردند، اما مسئولان وزارت‌ آموزش و پرورش سخت بودن سوالات را نپذیرفتند.

اعتراض‌ها تا جایی ادامه داشت که در نهایت عبدالرسول عمادی، رئیس مرکز سنجش وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد نه تنها سوالات سخت نبوده بلکه نسبت به سال گذشته نیز آسانتر بوده است.

اما دانش‌آموزان سال سوم دبیرستان به دلیل آنکه میانگین نمرات امتحان نهایی آنها سهم 25 درصدی در کنکور دارد و این مساله سرنوشت آنها را تغییر خواهد داد، نسبت به نحوه طراحی سوالات اعتراضات خود را ادامه دادند که در پاسخ به این اعتراض‌ها، عمادی عنوان کرد که آزمون برای دانش‌آموزانی که خوب مطالعه داشته‌اند آسان بوده است.

تداوم اعتراض‌ها و تکذیبیه‌های آموزش و پرورش منجر به اعلام آماری از سوی رئیس مرکز سنجش این وزارتخانه شد که نشان می‌دهد میانگین نمره دروس نهایی دانش آموزان در سال گذشته 11.57 بوده است و امسال میانگین نمره آنها در درس‌های دین و زندگی، شیمی و آزمایشگاه، عربی و جبر و احتمال به ترتیب 12.95، 12.03، 11.87 و 14.18 شده است و به این ترتیب اعتراض دانش‌ آموزان مورد قبول نیست.

اما از نکات قابل توجه این آمار آن است که سطح سواد دانش‌آموزان بسیار ضعیف است و متوسط نمره دانش‌آموزان کل کشور در درس دین و زندگی که جزو درس‌های آسان است با درس شیمی که بسیار مفهومی و سخت است، تفاوت چندانی ندارد یعنی به طور کلی دانش‌آموزان در دروس عمومی و تخصصی ضعیف هستند که این مساله بدان معنا است که یا دانش آموزان به خوبی درس نمی‌خوانند یا نظام آموزشی کشور نمی‌تواند دانش‌آموزان با سوادی را تربیت کند.

بی‌برنامگی آموزش و پرورش

محمد شریف‌زاده، کارشناسان حوزه آموزشی به آنا می‌گوید: پایین بودن میانگین نمرات امتحانات نهایی دانش آموزان دبیرستانی یک حقیقت است و دانش آموزان کشور در دروس عمومی و تخصصی به شدت ضعیف هستند.

وی می‌افزاید: حتی برخی آمارها نشان می‌دهد میانگین نمره درس ریاضی در دانش آموزان سال سوم رشته ریاضی فیزیک کم‌تر از 10 است یعنی دانش آموزان این رشته در درس تخصصی و اصلی خود به شدت ضعیف هستند.

شریف‌زاده هم‌چنین عنوان می‌کند: چگونه ممکن است دانش آموزانی که مهارت‌سنجی شده‌ و وارد یک رشته تخصصی می‌شوند نتوانند در دروس اصلی آن رشته نمره مناسبی کسب کنند. این امر نشان می‌دهد آموزش و پرورش هیچ برنامه‌ای برای ارتقاء کیفی آموزش، ترغیب دانش آموزان به درس خواندن و برآورده کردن نیازهای آنها برای تداوم تحصیل ندارد.

نظام آموزشی کتاب‌محور است

دکتر کیومرث امجدی، یکی از کارشناسان حوزه آموزشی نیز در خصوص علل پایین بودن میانگین نمرات دانش آموزان، می‌گوید: متاسفانه علاوه بر کاهش علاقه دانش آموزان به درس خواندن، نظام آموزشی کشور نیز «کتاب‌محور» شده است. در واقع فقط کتاب درسی، ملاک تدریس است و به گونه‌ای دانش آموزان تربیت می‌شوند که محتوای خارج از کتاب را که با موضوع درسی مرتبط باشد را به خوبی درک نمی‌کنند و قادر به پاسخگویی سوالات نیستند.

وی افزود: نظام آموزشی باید فعالیت‌محور باشد بدین صورت که محتوای کتاب درسی تدریس شود و دانش آموزان قادر باشند هر سوالی که در قالب محتوای کتاب درسی طراحی می‌شود پاسخگو باشند.

دلایل پایین بودن میانگین نمرات دانش آموزان

پایین بودن میانگین نمرات دانش آموزان دلایل بسیاری می‌تواند داشته باشد که شریف‌زاده نبود فضای آموزشی استاندارد را یکی از علت‌های مهم این امر می‌داند و می‌گوید: متاسفانه مدیران مدارس به جای برنامه‌ریزی برای ایجاد فضای آموزشی مناسب، ترغیب معلمان به تدریس، رفع موانع تحصیلی، برطرف کردن مشکلات خانوادگی دانش آموزان و ... درگیر مسائل مالی مدرسه مانند پرداخت قبوض آب، برق و تلفن شده‌اند و از مسائل و قواعد آموزش استاندارد غافل مانده‌اند.

وی می‌افزاید: پایین بودن انگیزه معلمان برای تدریس یکی دیگر از دلایل مهم پایین بودن میانگین نمرات دانش آموزان است. متاسفانه آموزش و پرورش به مسائل معیشتی، درمانی، روحی و ... معلمان توجهی نمی‌‌کنند و معلم بیش از اینکه دغدغه آموزش داشته باشد درگیر مسائل و چالش‌های زندگی خود است که این مسائل ناشی از پایین بودن درآمد، نبود پوشش بیمه‌ای کافی و .... است.

اما امجدی، کارشناس حوزه آموزش بر این باور است که خود دانش‌آموز در پایین بودن میانگین نمراتش نقش دارد.

او می‌گوید: دانش آموزان به جای درک مطالب کتاب آن را حفظ می‌کنند زیرا برای مثال درسی مانند دین و زندگی نیاز به امکانات و شیوه تدریس پیچیده‌ای ندارد و دانش آموز اگر یک‌بار در طول دوره تحصیلی این کتاب را مفهومی مطالعه کند می‌تواند بهترین نمره را کسب کند.

اما شریف‌زاده در این خصوص بر این باور است که دانش آموزان درگیر نیازهای جدیدی شده‌اند که باید به نیازهای آنها پاسخ داده شود و اگر بتوان به نیازهای آنها توجه کرد و به درستی پاسخ داد دانش آموزان انگیزه درس خواندن پیدا می‌کنند.

وی می‌افزاید: متاسفانه معلمان نیز متناسب با تحولات کتاب‌های درسی تربیت نمی‌شوند. این در حالی است که وزارت آموزش و پرورش باید توجه کند معلم مبصر کلاس نیست، بلکه وظیفه آموزشی و پرورشی را بر عهده دارد.

بر اساس این گزارش می‌توان گفت، دانش‌آموز و معلم هر کدام به نوبه خود در پایین بودن میانگین نمرات نقش دارند که نیاز است وزارت آموزش و پرورش به عنوان یک دستگاه حاکمیتی نیازهای این اقشار را بررسی کند و برای برطرف کردن‌ آن به تمام مراکز آموزشی و مدارس برنامه‌هایی را اعلام کند و نظارت بر اجرای آن داشته باشد زیرا اگر این وضعیت تداوم داشته باشد دانش آموزان بعد از فارغ التحصیلی و ورود به دانشگاه دچار فقر سواد می‌شوند.