بانوی فناوری که کارآفرینی در ایران را به هرجای دیگری ترجیح داد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، محدثه حاجی عبدالوهاب، یکی از زنان فناور و فعال در عرصه «نانو» و «بیو» است که تحصیلات خود را تا مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته میکروبیولوژی گرایش ژنتیک در ایران گذراند و سپس برای ادامه تحصیل در مقطع دکتری و پُست دکتری به دانشگاه اوترخت هلند، رفت.

این بانوی نخبه، بعد از ۷ سال کار در شرکت MSD هلند و ثبت چند طرح فناورانه در این کشور به ایران بازگشت و چندسالی است که فعالیت خود را با دغدغه‌های فناورانه‌اش، آغاز کرده است. در این گفت‌وگو به مسیری که این بانوی نخبه ایرانی در کشور طی کرده و چالش‌هایی که در این راستا داشته است، پرداخته‌ایم.

مشروح گفت‌وگوی آنا با حاجی‌عبدالوهاب به شرح زیر است؛

* برای شروع بهتراست برگردیم به زمانی که از ایران به هلند مهاجرت تحصیلی کردید، چه شد که تصمیم به بازگشت و ادامه نانوفعالیت در ایران گرفتید؟

حاجی عبدالوهاب: بعد از گذراندن دکتری و پُست دکتری به‌مدت 7 سال در کشور هلند، از همان‌زمان تصمیم گرفتم، به کشور برگردم و در حوزه تخصصی رشته خود یعنی «بیوتکنولوژی دارویی»، فعالیت‌های فناورانه و کارآفرینی خود را آغاز کنم. بعد از بازگشت به ایران از سمت بنیاد ملی نخبگان، گرنت مطالعاتی دانشگاه تربیت‌ مدرس را دریافت کردم؛ اما دغدغه بازگشت من از هلند به ایران، بیشتر به علاقه خودم که کارآفرینی و آغاز یک استارت‌آپ تخصصی موردنیاز در کشور بود، برمی‌گردد. جدا از این مسائل، بسیار علاقه داشتم که فرزندانم در کشور خودم تربیت شوند و با همین محیط، هرچند پُرچالش و سخت، بزرگ شوند.

*کمی بیشتر از دغدغه‌های تخصصی و فناورانه خودتان در ایران، توضیح دهید. چه احساس نیازی در داخل برای راه‌اندازی استارت‌آپ جدیدتان، وجود داشت که شما را برای ماندن در ایران، ترغیب کرد و چگونه آن خلأ را تشخیص دادید؟

حاجی عبدالوهاب: در مدت یکسال، تیم تحقیق و توسعه‌ای را متشکل از همکاران و هم‎‌دانشگاهی‌های قدیمی برای رصد چالش‌ها و نیازهای کشور در حوزه دارو، هدایت کردم. بعد از بررسی‌هایی که انجام شد به این نتیجه رسیدیم که «کیت‌های تشخیص سریع شیرهای آلوده» در کشور تولید نمی‌شود و تجهیزات مورد نیاز برای داخلی‌سازی از صفرتاصد وارد می‌شود.

نکته قابل توجه در فرآیند تولید کیت‌ها، کاغذهای وارداتی به‌خصوص و خط تولید اختصاصی بود؛ بنابراین یکی از مهم‌ترین چالش‌هایی که با آن دست و پنجه نرم کردیم، مذاکره با کارخانه‌هایی بود که خط تولید خود را به این کیت‌ها اختصاص می‌دادند. در همین زمان، باتوجه به نیازی که در کشور برای تولید چنین کیت‌هایی وجود داشت، شرکت دارویی را با همین عنوان برای تأمین تجهیزات تولید داخلی در هلند راه‌اندازی کردم.

*با توجه به تجربه‌ای که سال‌ها در داخل و خارج از کشور در فضای کار حرفه‌ای و دانش‌بنیان داشته‌اید، به‌عنوان یک «زن فناور» در این مسیر با چه چالش‌هایی مواجه بوده‌اید؟

حاجی عبدالوهاب: مهم‌ترین چالشی که اغلب کارآفرینان در ایران، فارغ از جنسیت با آن مواجه هستند اخذ مجوز و فرآیندهای اداری اغلب طولانی است که باید طی شود. این مسئله برای اغلب کارآفرینان، یکسان است. پیداکردن یک تیم قوی و نیروی انسانی ماهر، یکی دیگر از اساسی‌ترین چالش‌های مسیرم بوده است.

به‌نظر شخص من، مسیری که یک کارآفرین باید طی کند، فارغ از نگاه‌های جنسیتی است و ربطی به زن و مرد بودن ندارد، تلاش و روحیه شکست‌ناپذیری، مهم‌ترین لازمه فرد است؛ اما شاید نکته قابل‌توجه و متمایز در خصوص زنان، مسئولیت‌هایی است که در خارج از محیط کاری و حرفه‌ای‌شان، متوجه زنان است. من، به‌عنوان یک زن، همسر و مادر، جدا از محیط کاری، شرکت و دغدغه‌های حرفه‌ای که دارم، باید مسائل مربوط به خانه را نیز مدیریت کنم.

*قطعا در این مسیر طولانی و پُرچالش، خانواده و همسرتان، نیز بسیار کمک‌کننده بوده‌اند و درواقع، مسیر را برایتان هموارتر کرده‌اند، کمی از حمایت‌های خانواده بگویید؟

حاجی عبدالوهاب: همسرم، کاملاً حرفه و حوزه تخصصی دیگری را جدا از من، دنبال می‌کند؛ اما همیشه، مشوق و همراه من در این مسیر بوده است و همین‌طور خانواده‌ام، پدر و مادر به‌خصوص در نگهداری از فرزندان من را یاری داده‌اند؛ البته، همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره کردم، من، به‌عنوان یک مادر و همسر داخل خانه، مسئولیت‌های سنگین‌تری دارم، شاید باورتان نشود؛ اما با وجود این همه مشغله، حتی برای دو فرزندم، سرویس مدرسه هم نگرفته‌ام و خودم آن‌ها را هر روز صبح به مدرسه، می‌برم. کمک‌های همسرم هم، در این مسیر، بسیار تاثیرگذار بوده است.

*به‌نظر شما، اگر بخواهیم فضای کارآفرینی در ایران و خارج از ایران را مقایسه کنیم، چه مواردی در هرکدام بارزتر است؟

حاجی عبدالوهاب: نکته جالبی که خیلی افراد سخت باور می‌کنند این است که داخل ایران، کارآفرینی بسیار آسان‌تر از هلند و یا کشورهای پیشرفته دیگر است. محیط‌های کاری و توسعه فناوری درکشورهای پیشرفته تقریبا به یک نقطه ثبات و رشد خوبی رسیده‌اند، اما در ایران و دیگر کشورهای درحال‌توسعه، فناوری و به‌خصوص بومی‌سازی، در حال رشد است و جای کار بسیاری دارد. با این همه، شاید باورش برایتان سخت باشد؛ اما هنوز هم به مهاجرت دائمی به هلند فکر نمی‌کنم و ایران را با همه چالش‌های‌اش، ترجیح می‌دهم.

با این همه، شاید باورش برایتان سخت باشد، اما هنوز هم به مهاجرت دائمی به هلند فکر نمی‌کنم و ایران را با همه چالش‌های‌اش، ترجیح می‌دهم

زنان خستگی‌ناپذیر در دنیا علم

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری آنا، متخصصان عرصه علم و فناوری، در هر رشته و تخصصی، فارغ از«جنسیت»، چالش‌ها و موانع خاصی در مسیر رسیدن به اهداف  و چشم‌اندازهای‌شان دارند. این گفت‌وگو، گوشه‌ای از اساسی‌ترین چالش‌های زنان فناور در اکوسیستم استارت‌آپی کشور است که پرداختن به این مسائل از سوی نهادهای مرتبط و دلسوزان فضای دانش‌بنیان کشور، می‌تواند مسیر را برای تمام فعالان این عرصه، هموار کند.

اما «زنان»، با توجه به تفاوت‌های فیزیولوژیکی که با «مردان» دارند،همواره پابه‌پای مردان در اکوسیستم استارت‌آپی کشور، گام برمی‌دارند؛ چنانچه شاهد هستیم، بعضا سختی‌های بیشتری را از ابتدای مسیر تا انتها، طی می‌کنند. انتظار می رود این  مسیر همچنان توسط زنان ادامه داشته باشد و مسئولان نظارتی نیز بر رفع چالشهای آنان گام بردارند.